Gebelik Lousalık Emzirme-Doğum Sonrası Yapılacaklar

ALT KARIN KASLARINDA ZAYIFLAMA

Karnın alt kısmını dolduran organlar (mesane, rahim ve ince bağırsaklar gibi) kas ve bağlardan oluşmuş bir levha halindeki alt karın tabanı tarafından desteklenirler Bu kaslar aynı zamanda idrar yolunun mesaneden çıktığı yerin kapanmasına da yardımcı olurlar, bunlar doğum, yaşlanma veya kalıtımsal güçsüzlük gibi nedenlerle uzayıp gevşeyebilirler Böyle bir durumda, iç organlarınızın bazıları sarkabilir (yani vücudunuzun daha aşağı kısmına çökerler) Bunun sonucu olarak yukarıda sayılan belirtileri hissedebilirsiniz Sarkma genellikle yaşlı kadınlarda ve çok doğum yapmış olanlarda görülür

Belirtiler

- Vajina duvarında bir tümsek;

- Öne eğildiğiniz zaman bir dolgunluk ve rahatsızlık, bazen sırt ağrısı

- İdrarını tutamama hali (öksürdüğünüz veya güldüğünüzde biraz idrar kaçınırsınız);

- İdrar veya dışkı yapmada zorluk;

- Bir şey kaldırdığınız veya uzun süre ayakta durduğunuzda karnınızın alt kısmında bir sıkışma veya basınç hissi

Bazen rahim vajinanın içine sarkar Çok uçtaki vakalarda rahim boynunun vajina girişinden taştığı görülebilir Mesane veya idrar yolu (üretra) sarkarsa, vajinanın ön duvarında bir tümsek meydana getirir Arka duvardaki şişkinlik ince bağırsaklar veya alt rektumun sarktığı anl¤¤¤¤¤ gelir Böyle bir durumda dışkılamak zorlaşabilir

Teşhis

Ne olduğu açık seçik belli olan vajina duvarındaki tümsekler, alt karın muayenesinde sarkmanın nerede olduğu teşhisini çok kolaylaştırır Ancak, doktorunuz şikayetleri ağırlaştırabilecek bir idrar kanalları enfeksiyonu olup olmadığını anlamak için idrar tahlili isteyebilir

Hafif sarkmalar özellikle yaşlı kadınlarda çok görülür Sarkmanın hafif olduğu ve fazla rahatsızlık vermediği durumlarda tedavi için aceleye gerek yoktur Egzersiz ve diyetle sorunu çözmek mümkündür Ancak mesane veya idrar yolu kaydığında bazen idrar mesanede çok uzun zaman kalır ve bakteri üretmeye çok uygun bir ortam yaratır Bu durumda idrar yollarında devamlı tekrarlayan enfeksiyonlar olabilir ve ameliyat en iyi çözüm haline gelebilir Alt rektum bölgesindeki sarkma, yığılma fazla değilse genellikle operasyon gerektirmez

Tedavi

Basit egzersizler (Kegel egzersizleri) bazen gereken tek tedavidir Yardımcı olabilecek diğer çareler arasında çok şişmansanız, kilo vermeniz ve çok posalı yiyecekler yemeniz gibi (bağırsaklarınızı çalıştırarak zorlamadan dışarı çıkmanızı sağlar) yollar bulunabilir

Ameliyat

Ameliyat gerekliyse, vajinanın onarılması denilen bir süreçten geçersiniz Operatör sarkan organ veya organları kaldırır ve yerlerine yerleştirir ve ait karın tabanındaki kas ve bağları sıkıştırır

Bazen, son çare olmasına karşın, bir rahim sarkması vakasının ameliyatı sırasında vajinal histerektomi (vajinanın da rahimle birlikte alınması) yapılması da gerekebilir

ANNE SUTU

Yeni doğan bebek için en ideal besin anne sütüdür Çocuğun anne sütü ile beslenmesinin sayısız yararları vardır Doğumdan hemen sonra emzirmeye başlayan annenin önceleri az miktarda gelen sütü, bebeğin emme uyarısı ile kısa zamanda artacaktır

Anne Sütünün Özellikleri:

-Anne sütü tek başına ilk 4-6 ayda D vitamini dışında bebeğin tüm besin ihtiyaçlarını karşılar

-İnek sütüne ve hazır mamalara göre sindirimi çok daha kolaydır Çünkü anne sütü bebekte bulunmayan ve sindirime yardımcı olan enzimleri (lipaz, amilaz gibi) içerir

-Bebeğin büyüme ve gelişmesi için gerekli minerallerin (çinko, demir) emilimini kolaylaştırır

-Anne sütünde bebeğin büyümesinde çok önemli olan madde (linoleik asit) inek sütünden 8 kat daha fazladır

-Protein ve mineral miktarı inek sütüne göre daha azdır Ancak anne sütündeki bu miktar, bebeğin ihtiyacını karşılamaya yeterlidir Ayrıca fazla protein ve mineralin idrarla atılması gerekmediği için, anne sütü ile beslenen bebeklerde, böbreğin yükü hafifler

-Anne sütündeki antikorlar bebeği mikroplu hastalıklara karşı korur Bu nedenle anne sütü ile beslenen bebekler ishal, öksürük, nezle ve diğer sık görülen bulaşıcı hastalıklara daha az yakalanır

-Anne sütünün içerdiği yağ miktarı emme süresine bağlı olarak değişir Öğünün sonunda gelen sütün yağ miktarı daha fazladır ve bebekte tokluk hissine yol açar Bu durum bebeğin şişman olmasını önler Böylece ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek ateroskleroz (damar hastalıkları) ve şişmanlığın neden olabileceği diğer hastalıklardan bebeği korur

-Anne sütündeki kolesterol miktarı hazır mama yada inek sütüne oranla daha yüksektir Ancak bu yüksek kolesterol miktarı ilk aylarda gerekli enzim sistemlerini geliştirir Böylece ileri yaşlarda ateroskleroza yol açan yağların birikimini önlemek açısından çok önemlidir

-Anne sütündeki laktoz miktarı çok yüksektir Laktoz kalsiyumun emilimini arttırır Bağırsakta vücut için yararlı olan laktobasillerin üremesini sağlar

-Vitamin özellikle A ve C vitaminleri inek sütüne oranla daha yüksektir

-Anne sütü her zaman temiz ve hazır bir besindir Hazırlama ısıtma gibi zorlukları yoktur

-Yapay beslenen bebeklerde görülen süt allerjisi anne sütü ile beslenen bebeklerde görülmez Çünkü inek sütünde bulunan allerjen proteinler anne sütünde yoktur

-Pişikler anne sütü ile beslenen bebeklerde daha az görülür

-Süt salgılama süreci uterus kontraksiyonuna yol açar Bu nedenle doğumdan sonra anne emzirmeye ne kadar erken başlarsa uterus o kadar kısa sürede küçülür ve normal haline döner

-Bebeğini kendi sütü ile besleme anne-çocuk ilişkisini kuvvetlendirerek bebeğin duygusal doyumunu sağlar

-Erken (preterm) doğum yapan annelerin süt bileşimi miyadında doğum yapanlardan farklıdır Daha fazla protein ve tuz içerir Bu farklılık preterm bebeğin ihtiyacını karşılamaya uygundur

ANNE SUTU ACILARI AZALTIYOR

Araştırmalara göre, anne sütü ve emzirilmek bebeğin acılarını da hafifletiyor

ABD de yapılan bir araştırma, emzirmenin, bebeğin iğne yapılırken duyduğu acıyı hafiflettiğini ortaya koydu

Chicago Üniversitesi nde yapılan araştırmaya göre, ayak topuklarından iğneyle kan alınırken emzirilen bebekler, emzirilmeyen bebeklere nazaran daha az ağlıyor, surat buruşturuyor ve bu bebeklerin kalp atışları hızlanmıyor

Pediatrics dergisinin bu ayki sayısında yayımlanan araştırma sonuçlarında, emzirmenin, yeni doğanlardan kan alınması sırasında etkili bir ağrı kesici olduğu belirtildi

Hayvanlar üzerinde yapılan deneyler, anne sütündeki tatların, omurilikteki acı sinyalini engellediğini ve emmenin yatıştırıcı bir etkisi olduğunu ortaya koydu

Araştırmacılar, bebeğin anneyle fiziksel temasının da, onları sakinleştirdiğini yinelediler

ANNE SUTU GOZLERE FAYDALI

Anne sütünün bir faydası daha ortaya çıktı Buna göre anne sütüyle beslenen bebeklerin gözleri daha güçlü, beyin gelişimleri de daha hızlı oluyor

Anne sütüyle beslenen bebeklerin gözlerinin daha güçlü, beyin gelişimlerinin de daha hızlı olduğunu belirlendi

İngiltere deki Bristol Üniversitesi nde yapılan araştırmalarda, anne sütü ve mamalarla beslenen 400 bebek denek olarak kullanıldı Araştırmacılar, anne sütüyle beslenen bebeklerin beyin kapasitelerinin daha erken gelişmesi ve gözlerinin daha güçlü olmasının nedenini, anne sütünün içerdiği DHA adlı yağ asidine bağladı

Annenin hamilelik döneminde beslenmesinin de sonuçta etkili olduğunu belirten araştırmacılar, özellikle bu dönemde somon ve uskumru gibi yağlı balıklarla beslenen kadınların çocuklarında görme duyusunun ve beyin kapasitesinin daha iyi geliştiğine işaret ettiler

ANNE SUTU ILE ILGILI SIK SORULAN SORULAR

Anne Sütü Kaç Aya Kadar Verilmelidir ve Yeterliliği Nasıl Anlaşılır?

Anne, mümkün olduğu kadar, ya da istediği kadar uzun süre bebeğini emzirmelidir Ancak anne sütü altıncı ayda doğum ağırlığının 2 katı olmuş bebeğe yetmez Genellikle anne (bazı istisnalar dışında), ancak altıncı aya kadar bebeğin normal büyüme ve gelişmesini sağlayacak kadar süt üretir Ayrıca, çok uzun süre yalnız anne memesiyle beslenen bebek memeye bağlanır, kaşıkla yemek istemez, değişik besinlerin tadına ve kıv¤¤¤¤¤ alışması zor olur Anne sütü tek başına büyüyen bebeğe yetmez, bebek diğer besinleri de almak istemeyince büyüme ve gelişmesi yavaşlar, hatta zamanla büyüme durur ve çocuk hastalanır Unutmayalım anne sütü ancak 6 aya kadar çocuğun tek besinidir

Anne sütünün yeterliliği, en kolay yoldan çocuğun ağırlık kazanması ile anlaşılır Ayrıca, tok çocuk rahat uyur, hastalanmadıkça huzursuz değildir Sağlıklı bir bebek anne sütü de yeterli ise doğumdan altıncı ayına kadar her ay 400 ile 800 gram ortalama 500 gram ağırlık kazanır Bebeğin aylık ağırlık kazanımı 6aydan sonra biraz yavaşlar Bu miktar 6-12 ay arasında ayda 300-500 gram ortalama olarak 400 gram kadardır

Çocuğun ağırlık artışı azalıyorsa, annenin sütü az geliyor demektir Çünkü, ağırlık artışındaki azalma kısa süreli olarak çocuğun beslenme durumunu belirler Çocuğun boy uzunluğu, beslenme durumundaki kısa süreli değişikliklerden fazla etkilenmez, uzun süreli yetersiz beslenme durumunda boy uzaması yavaşlar

Yenidoğan bebek için anne sütünün yerini tutan başka hiçbir mama yoktur

Doğumdan sonra kendinize gelir gelmez emziriniz

İlk günler anne memesinden gelen ‘Ağız Sütü’ mutlaka bebeğe verilmelidir

Bebek her ağladığında emzirilmelidir

Bebek iyi emiyor, büyüme ve gelişmesi düzgün gidiyorsa 4-6 aya kadar hiçbir şey vermeyin

Anne Sütü ile Beslenme Sırasında Annenin Sağlık Durumu

Annenin hastalıkları:

Nezle, ishal olan anne bebeğini emzirebilir Aksine bu sırada anne sütü ile bebeğe geçecek olan antikorlar, bebeği bu hastalıklara karşı korumaktadır Anne sütü vermeyi engelleyen hastalıklar çok azdır Bu hastalıklarda anneden bebeğe bir geçiş söz konusu değildir Ancak annenin süt vermesi kendi sağlığı yönünden sakıncalı olabilir Örneğin ağır kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği vb çok nadir görülen psikoz, ağır depresyon durumlarında emzirme, annenin olumsuz davranışları nedeniyle bebeğe zarar verebilir

Annenin idrar yolu enfeksiyonu anne sütü ile beslenmeye engel değildir

Annede tüberküloz enfeksiyonu bebek için tehlikelidir Ancak burada anneden bebeğe anne sütü ile bulaşma söz konusu değildir Tehlike, bebek ile annenin temasından kaynaklanır Bu durumda annenin hemen tedavisine başlanmalıdır Bebeğe en kısa sürede BCG aşısı yapılmalı ve emzirmeye devam edilmelidir Anne bebeği emzirirken yüzünü maske ile kapatmalıdır

Annede meme iltihabı (mastit):

Anne sütü verilmesine engel değildir Mastit şişlik, ağrı, kızarıklık ve ateş ile belirir İltihap genellikle enfeksiyöz kaynaklı değildir Mastitli göğüste çok ağrıya neden olmuyorsa anne bebeğini emzirmeye devam eder Çok ağrılı ise meme elle sağılarak süt bebeğe verilir Mastit sırasında anne sütü aniden kesilirse, memede apse gelişebilir Böyle bir durumda emzirme sağlam göğüsle sürdürülür Apseli meme de sık aralıklarla boşaltılır

Meme kanseri gelişen annelerin bebeklerini emzirmelerinde bir sakınca yoktur

Annede ilaç tedavisi:

Süt veren annelerde ilaçlar çok dikkatlice verilmelidir İlaç kullanan ve bebeğini emzirmek isteyen annenin durumunu doktor değerlendirir

Doğum kontrol hapı kullanan anneler bebeklerini emzirmek isterlerse yalnızca progesteron içeren hapları kullanmaları gerekir Genelde emziren annelere doğum kontrol hapı kullanmamaları önerilir

Menstruasyon:

Adet gören annenin bebeğini emzirmesinde bir sakınca yoktur

Hamilelik:

Anne hamileliği sırasında bebeğini emzirebilir ancak beslenmesine çok dikkat etmesi gerekir

Annenin kötü alışkanlıkları:

Emziren annenin sigara içmesi sakıncalıdır Çünkü sigara içen annenin sütünde bebek için zararlı toksik maddeler yüksek oranda bulunur Yine emziren annenin alkol almaması, çay ve kahve gibi içecekleri aşırı miktarda ve yemekler ile tüketmemesi gerekir

Anne Sütü ile Beslenme Sırasında Bebeğin Sağlık Durumu

Doğuştan metabolik hastalıklar:

Galaktozemi, fenilketonüri vb gibi çok nadir görülen hastalıklarda anne sütü çok dikkatli verilir ya da hiç verilmez

Anne sütü sarılığı:

Sarılık görülen bebeklerde sarılığın ayırıcı tanısı için hekime başvurulmalıdır Nadiren anne sütüne bağlı olarak sarılık görülebilirse de bu tip sarılığın bebeğe zararı olmadığı için anne sütü ile beslenmeye devam edilmelidir Anne sütü ile beslenen bebeklerde dışkılar genellikle yumuşak kıvamdadır Dışkılama sık olabilir Günde 8-10 kez dışkı yapan normal bebekler vardır Renginin sarı ve dışkının bir miktarının kıvamlı olması bu durumun normal olduğunu gösterir Anne sütü alan bazı bebeklerde kabızlığa eğilim ve 2-3 günde bir dışkılama da görülebilir Bu durum da normaldir

ANNE SUTU OLUSUMU

Süt, süt bezlerinde yapılır Kanallar yolu ile meme başını çevreleyen kahverengi bölgenin altındaki süt havuzlarında birikir Emilen sütün 1/3’ü buradan gelir Bebek emdiğinde önce bu sütü alır Sütün geriye kalan 2/3’ü ise beyinden gelen refleks sonucu bezlerdeki sütün serbestleşmesi ile salgılanır (şekil 21) Bu refleks (boşalma refleksi) sırasında anne göğsünde iğnelenmeler hissedebilir

Bebek emer ----> Mesaj beyine ulaşır ----> Süt bezlerinde süt serbestleşir ----> Süt kanallara boşalır ----> Anne meme başı etrafında iğnelenme hissi duyar ----> Diğer göğüsten de süt damlayabilir ----> Süt bebeğe akar ----> Bebek emmeye ve yutmaya devam eder

Stresli, ruhsal açıdan sıkıntıda olan annelerde bu refleks baskılanabilir ve çocuk sütün bu ikinci kısmını alamaz Bu durumda bazı özel tekniklerle sütün ikinci kısmının gelmesi ile bu refleksin oluşması sağlanabilir

Süt yapımı için en iyi uyarı aç bir bebeğin emmesidir Göğüsler dolu olmasa da doğumdan hemen sonra annenin bebeğini emzirmeye başlaması süt yapımının uyarılması ve devamı için çok önemlidir Bu nedenle bebeği doğar doğmaz anne memesine koyarak emzirmesini sağlayınız Erken emzirme ile süt salgısı daha erken başlar ve bollaşır, bebek dehidratasyon ve hipoglisemiden korunur

Erken ve sık emzirme, göğüslerin tam boşalmasını ve süt yapımının artmasını sağlayan en önemli faktörlerdir Bebek, göğüsleri boşalttıkça, süt bezleri boşalan yeri doldurmak için daha fazla süt yapar

Anneye özellikle ilk günlerde ve haftalarda bebeğe her istedikçe meme verilmesi öğütlenmelidir Bu anne sütünün bol ve devamlı olmasını sağlayacaktır

ANNE SUTUNU ARTTIRMA YONTEMLERI

Bebeklerin alması gereken tüm besinleri içeren, onları bulaşıcı hastalıklara karşı koruyan ve bağışıklık sisteminin güçlü olmasını sağlayan anne sütünün artırılması için bir dizi önerilerde bulunuluyor

İlk 4-6 ayda anne sütü, bebek için gerekli tüm besinleri içeriyor Bu süre içinde anne sütüyle beraberinde başka bir gıda verilmesinin gereksiz olduğu belirtiliyor

Emzirme anne ile bebek arasındaki ilişki kalitesinin en yüksek seviyede olmasını sağlıyor, aynı zamanda psiko-sosyal ortamı yaratıyor Anne sütü ile beslenen çocuklarda bulaşıcı hastalıklar daha seyrek görülüyor Ayrıca araştırmalar, emzirmenin annede meme ve yumurtalık kanseri gelişme olasılığını azalttığını gösteriyor

Bebeklerin sağlıklı gelişmesi, büyümesi ve hastalıklardan en iyi şekilde korunması için anne sütü vermelisi öneriliyor Uzmanların, anne sütünün yeterince gelmesi için önerileri şöyle:

• Kendinizi psikolojik olarak emzirmeye hazırlamak, ayrıca emzirme eğitimi ile birlikte meme başının süt vermeye hazır hale getirilmesi için gerekli egzersizleri öğrenmek ve uygulamak için doğumdan önce mutlaka bir çocuk hekimine gitmelisiniz

• Sütünüzün gelmesini beklemeden ve kesinlikle şekerli su vermeden, bebeğinizi doğar doğmaz ilk yarım saat içinde mutlaka emzirmelisiniz

• Doğduğu andan itibaren istedikçe emzirilmelidir Yenidoğan bebekler genellikle 8-10 öğün emmek isterler Öğün sayısı daha sonra giderek azalır Sık emzirme bol süt gelmesini sağladığı gibi, göğüslerin şişmesini ve acımasını da önler

• Emzirmeden önce veya sonra ticari mama, inek sütü ya da başka gıdaların verilmesi, bebeğin aldığı süt miktarını azaltır Bu durum da daha az süt gelmesine neden olur Bu tür ek gıdalara, bebek 4-6 aylık olmadan başlamamak gereklidir

• Başkaca sıvılar vermek için biberon kullanılmamalıdır, bebeğin meme emmesini tümüyle kesebilir Biberonun gerektirdiği emme şekli meme emilmesinden daha farklı ve kolay olduğu için biberonu tercih etmelerine neden olabilir

• Anne bebeğini emzirdiği dönemde kendi beslenmesine de özel bir önem göstermelidir Emziren anne, günde en az iki litre sıvı, en az iki bardak süt içmeli veya yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerini yemelidir

• Protein gereksinimini karşılamak için kuru fasulye, nohut, mercimek gibi kuru baklagiller, et, tavuk, balık gibi yiyeceklerden her öğünde yemelidir

• Bol bol sebze ve meyve ihmal edilmemelidir

• Ayrıca sütünün az geldiği düşüncesinde olan annelerin şekerli gıdalardan (pekmez, bal, reçel gibi) daha fazla tüketmesi tıbben tam kanıtlanmış olmamakla birlikte faydalı olacaktır

• Emziren annenin ruhsal yönden desteklenmesi, huzurlu bir ortam sağlanması ve mutlu edilmesi de son derecede önemlidir

• Her emzirmede, bir önceki beslenmede en son verilmiş memeden başlanmalıdır

• Bebeğin emme gücüne bağlı olmakla birlikte her emzirme yaklaşık 20-30 dakika sürmelidir

ANNE SUTUNU ERKEN KESMEYIN

Yapılan bir araştırma, anne sütünden yeterince beslenemeyen bebeklerde, kalp ve şeker hastalıklarına yakalanma riskinin daha fazla olduğunu gösterdi

Bilim adamları, emzirme süresini kısa tutan annelerin çocuklarının kalp krizi riskinin artığını açıkladılar

Alman Der Spiegel dergisinde çıkan habere göre, İskoçya nın Dundee kentindeki Ninewells Hastanesi nde görevli bilim adamları, emzirmenin olumlu ve olumsuz yanlarını araştırdılar

Araştırma kapsamında 11 ila 14 yaşlarında 159 çocuğu inceleyen bilim adamları, ilk haftalarda katı besinlerle beslenme ile ergenlik çağındaki kalp rahatsızlıklarının birbiriyle bağlantılı olduğunu ortaya çıkardılar

Bilim adamları, çocukların yüzde 20 sinin kan şekeri ve kolesterol değerlerinin normalden yüksek olduğunu kaydettiler

Kalp krizinin temel nedenlerinden biri olarak bilinen kan damarlarındaki belirgin değişikliklerin de çocukların yine yüzde 20 sinde tespit edildiğini belirten bilim adamları, damarlardaki değişikliğin emzirme süresiyle bağlantılı olduğunu söylediler

Araştırmaya göre, 15 haftadan daha kısa süre emzirilen kişilerin kan akışı kötüleşiyor

Sadece katı besinlerin kalp krizi riskini artırmadığını belirten bilim adamları, ilk haftalarında süpermarketten alınan sütle beslenen kişilerde de yüksek kolesterol riskinin artığını söylediler

Bilim adamları, annelere bebeklerini en az 15 hafta emzirmeyi önerdiler

BAŞARILI BİR EMZİRME

Anne sütü bebekler için sadece bir besin değil, aynı zamanda enfeksiyonlara karşı koruyan canlı sıvı

Çocuğun en mutlu olacağı yerin anne kucağı, yavrusunu bağrına basıp emzirmenin de anne için büyük mutluluk ve gurur verici bir durum olduğu belirtildi Gaziantep Sağlık Müdürlüğünce hazırlanan, Anne Sütü ile Beslenme konulu yazıda, son 30 yılda yapılan çalışmaların, anne sütünün besinsel değeri ve hastalıklardan koruyucu maddeler içermesi açısından, tüm yapay besinlerden üstün olduğunu ortaya koyduğu kaydedildi Anne sütü ile beslenmenin çocuğun sağlığı ve gelişmesi için bir ana koşul ve anne sağlığı için önemli olduğu ifade edilen yazıda, şu görüşlere yer verildi:

İshalli hastalıklardan ölüm ve hastalık oranlarını azaltmak için ilk 4-6 ayda tek başına anne sütü verilmesi ve uygun ek besinler ile birlikte olmak şartı ile emzirmenin 2 veya daha ileri yaşlara kadar sürdürülmesi gereği kabul edilmiştir Anne sütü bebekler için sadece bir besin değil, aynı zamanda enfeksiyonlara karşı koruyan canlı sıvıdır

BEBEK DOSTU HASTANE UYGULAMASI

Yazıda, 1991de Bebek Dostu Hastane programının gündeme geldiği, bu programın, 10 Adımda Başarılı Emzirme ilkelerinin uygulanması, bebeğin anne sütü ile beslenmesini sağlamayı, bunu özendirmek ve desteklemek için doğum kliniklerinin düzeltilmesini öngördüğüne dikkat çekildi

Birçok doğum kliniğinin Bebek Dostu statüsüne erişebilmek için çaba gösterdiği bildirilen yazıda, şu değerlendirme yer alıyor:

Anne sütü yerine geçen süt formüllerine ilişkin uluslararası yasa, 10 yılı aşkın süredir yürürlükte ve anne sütü ile beslenmeyi ticari etkilerden korumak için büyük çaba harcanıyor Bebek Dostu Hastane olmanın bir koşulu da o hastanenin süt formülleri eşantiyonları kabul etmemesi ve bunların dağıtımını yapmamasıdır Annelerin büyük bir çoğunluğu (sütüm bebeğime yetmiyor) düşüncesi ile anne sütüne ek olarak formül sütlerini bebeklerine veriyorlar Oysaki doğum yapmış kadınların yüzde 96-99 gibi çok yüksek bir bölümü yeterli süt salgılıyor Buna karşın, yanlış inançlar ve uygulamalar sorucu birçok bebek bu doğal besinden tümüyle ya da kısmen yoksun kalıyor

Bebeğe bir kaç öğün bile yapay besin verilmesi, anne memesinde kanal tıkanması ve şişme gibi sorunlara neden olur

BAŞARILI EMZİRMENİN 10 YOLU

Yazıda, başarılı emzirme ile ilgili 10 öneri ise şöyle sıralanıyor:

Anne sütü teşvik ilkelerini tüm sağlık personeli bilmeli

Bu ilkeler doğrultusunda sağlık personeli eğitilmeli

Hamileler emzirmenin yararları ve yöntemleri konusunda bilgilendirilmeli

Annelerin, doğumu izleyen yarım saat içinde emzirmeye başlamaları sağlanmalı

Annelere emzirme yöntemleri gösterilmeli

Gerekli olmadıkça yeni doğanlara anne sütü dışında gıda verilmemeli

Anne ile bebek aynı odada kalmalı

Bebek her isteyişinde anne emzirmeli

Emzirilen bebeklere emzik verilmemeli

Taburcu olduktan sonra, anneler ilk 4 ay sadece anne sütü vermeye teşvik edilmmeli ve izlenmeli

--->: Gebelik Lousalık Emzirme-Doğum Sonrası YapıLacakLar frmacil sayfa 2iki --->: Gebelik Lousalık Emzirme-Doğum Sonrası YapıLacakLar

BEBEGI NASIL EMZIRMELI

Yeni doğan bebeklerin en çok ihtiyaç duyduğu besin anne sütüdür İşte emzirirken dikkat edilmesi gerekenler

Bebeğiniz doğduktan sonra ılk yarım saat içinde sütünüzün gelmesini beklemeden ve kesinlikle şekerli su vermeden mutlaka emzirmelisinizİlk 48 saat içinde sık emzirmek sütün yeterliliği açısından önem taşırÇünkü sık emmeye bağlı olarak süt salgısında artış olacaktırBu nedenle sütünüz henüz gelmemiş bile olsa sık emzirmeye devam ediniz

• Kolostrum adı verilen ilk süt protein bakımından oldukça zengindir ve içinde bebeği bulaşıcı hastalıklardan koruyacak bol miktarda antikor taşımaktadırKıvamı koyu ve sarımsı bir rengi olan kolostrum sonraki birkaç gün içinde normal anne sütüne dönüşecektir

• Kolostrum sıvısı hamileliğinizin yedinci ayından sonra sağılabilirBu aylarda duş altında memenin ayla kısmına (meme başı etrafında bulunan koyu renkli kısım)baş ve işaret parmaklarıyla yapılacak kısa masajlar süt kanallarının açılmasına yardımcı olabilir

• Bebeğinizi emzirmeden önce ellerinizi yıkayınYeni kaynatılmlş ılık suya batırdığınız pamukla meme başlarınızı silinBebeğinizi mümkün olduğu kadar dik bir pozisyonda kucağınıza alınMeme başınızı bebeğin yanağına değdirerek onun içgüdüsel olarak memenize yönelmesini sağlayınBebeğinizin meme başını çevresindeki koyu renkli kısımla (ayla) birlikte ağzına almasını sağlayınBöylece bebek bu kısma dudaklarıyla bastırdıkça meme başından süt gelirSadece meme ucunu emerse yeterli süt alamıyacaktır

• Gaz sancılarını engellemek için hava yutmasını en aza indirmek gerekirBunun için emzirirken bebeğinizi mümkün olduğu kadar yere dik tutmaya çalışınGazını çıkarmak için başını omzunuza dayayıp yine dik bir pozisyonda sırtına hafif hafif vurmanız yeterli olacaktırBebeğiniz yuttuğu hava ile birlikte bir kısım sütü geri çıkartabilirBu nedenle omuzunuza önceden temiz bir peçete yada mendil koymalısınızBu işlem 15-20 dakika sürmelidir

• Anne sütü ile beslenen sağlıklı bir bebeğe ilk üç ayda ayrıca su vermeye gerek yokturAncak kemik ve diş gelişimi için beslenmeye D vitamini eklenmelidir

• Bebeğinizi yan yatırmaya özen gösterinBu bebeğinizin çıkaracağı süt veya tükürük salgısının nefes borusuna kaçmasını engelleyecektir

• Bebeğinizi her ağlayışında ve istediğinde emzirmelisinizBu bebeğinizin hem beslenmesini hem de psikolojik olarak doyuma ulaşmasını sağlayacaktır

• Süt üretiminin uyarılabilmesi için özellikle başlangıçta bebeğinizin her öğünde heriki memedende emmesi gerekirBir sonraki emzirme öğününde son emzirmede bıraktığınız meme ile başlayınİlk günlerde emzirme süresi her göğüs için 3-5 dakika olabilirBebeğin emme gücünün artmasıyla birlikte bu süre 10-15 dakikaya uzayacaktır15 dakika bir göğüs, 15 dakika diğer göğüs şeklinde 30 dakikalık bir emzirme yeterli beslenmeyi sağlar

• Bebeğiniz emzirme sırasında genellikle uyuya kalırGöğüs değiştirme sırasında hafif uyarılarla uyandırılarak diğer göğüsü de emmesi sağlanabilir

• Göğüs temizliği ve bakımı için kaynatılmış ılık suyla ıslatılmış pamukla silmek yeterli olacaktırEmzirmeden sonra meme başlarınızı dikkatle kurulayın ve sütyeninizin içine temiz bir bez yada göğüs pedi koyarak kuru kalmalarını sağlayınSızan sütle nemlenir nemlenmez bezi değiştirinEmzirmenin sonunda göğüs ucu sıkılarak çıkan sütün meme başı veya etrafına sürülerek bırakılması göğsün yumuşak kalmasına yardımcı olur

• Hamilelik döneminde olduğu gibi emzirme döneminde de doktorunuza danışmadan ilaç kullanmamaya özen gösterin

Doğuştan Olan Anomaliler ve Doğum Oncesi Tanı Yöntemleri

Doğuştan meydana gelen engeller iki şekilde oluşmaktadır Bunlardan birincisi; Anne veya babada hastalık oluşturacak genetik yapıda bir olumsuzluk söz konusudur Genlerde mevcut olan bu durum anne ve babadaki kromozomlar aracılığıyla bebeğe geçmekte ve bebeğin engelli doğmasına sebep olmaktadır Bu tür engeller, o çiftin her gebeliğinde ortaya çıkabileceği gibi, hiç çıkmama ihtimali de vardır Kendiliğinden meydana gelen sık düşükler veya ailede daha önce meydana gelmiş engelli bebek mevcudiyeti, bu ihtimalin düşünülmesini ve genetik araştırmanın yapılmasını gerektirmektedir

Tüm gebelikler içerisinde engelli bebek doğma riski %1-2 civarındadır Akraba evliliklerinde bu tür hastalıkların ortaya çıkması için uygun bir ortam oluşturduğundan risk oranının arttığı görülmektedir Çünkü bu hastalıkların genel toplum içinde farklı ailelerden gelen kadın ve erkeklerde görülme oranı çok düşüktür Ancak akrabalar arasında görülme oranı ise çok daha yüksektir Bunun sonucunda hem anne hem de babada aynı hastalıklı gen bulunacağından, şifrelenme (kromozom) yoluyla bebeğe aktarılması sağlanacak ve bebeğin engelli doğmasına sebep olacaktır

Özellikle "birinci derece akraba" evliliğinden kaçınılması, akraba evliliği yapmış olanlar ise mutlaka genetik araştırmalarını yaptırmaları gerekir

Diğer bir durum ise anne ve babada genetik hastalık yaratacak herhangi bir etken mevcut değilken, sadece o gebelikte bebeğin kromozomlarında bozukluk yaratan faktörlerin mevcudiyeti rol oynamaktadır

Bunun haricinde, gebeliğin ilk üç ayında; gebeliğe zararlı olduğu belirlenmiş ilaçların alınması, röntgen ışınlarına maruz kalınması, özellikle gebeliğin ilk üç ayında mikrobik hastalıklardan kızamıkçık, sitomegolovirüs, frengi, kabakulak, suçiçeği, grip, toksoplazma gibi bazı hastalıkların geçirilmesi sonucu genlerde bozukluk oluşarak anne karnındaki bebeklerin engelli olmasına sebep olabilir

Doğuştan engellerin bazılarında ise yukarıda belirtilen etkenlerin hiçbirisi bulunmayabilir Gebeliğin ilk üç ayı içerisinde meydana gelen düşüklerin incelenmesinde, bu bebeklerin yaşama şansı olmayacak kadar ciddi genetik bir engele sahip oldukları ortaya çıkmıştır

Down Sendromu

Down Sendromu, insanın en küçük yapıtaşı olan kromozomların sayısının farklı olmasından ileri gelen bir sorundur Sağlıklı her insanın hücrelerinde toplam 46 tane kromozom mevcuttur Bu kromozomlar; kadında 46 tane "X", erkekte ise 45 tane"X" ve 1 tane de "Y" kromozomu olarak bulunmaktadır İnsan hücrelerinde bulunan toplam 46 tane kromozom, bilimsel anlamda 1 den 46 ya kadar numaralandırılmıştır Down Sendromunda ise 21 numaralı kromozoma ilave olarak 1 kromozom daha bulunmaktadır Bu kişilerde 2 tane 21 kromozom olduğundan toplam kromozom sayısı 46 yerine 47 tane olmaktadır Buna benzer başka isimlerle anılan 18 ve 13 üncü kromozom fazlalığı ile beraber olan farklı sendromlar da mevcuttur

Hayatla bağdaşan ve en sık rastlanan kromozom bozukluğu olan Down Sendromunun ortaya çıkmasında annenin yaşı çok önemlidir Canlı doğumlarda görülme sıklığı yaklaşık 1/850 dir Bu sıklık, 20 li yaşlarda 1/1500 iken, 45 yaşında 1/28 kadar yükselmektedir Yaklaşık % 30-35 inde ağır derecede kalp rahatsızlığı ve %15 inde de başta oniki parmak bağırsağında tıkanık ve mide barsak sistemi ile ilgili diğer engeller bulunmaktadır

Anne rahmindeki bebekte, Down sendromu olma riski anne yaşı ile artmaktadır Çok önceleri tarama testi yapılırken annenin yaşı gözönüne alındığında, 35 yaştan gün almış olan kadınların Down sendromlu bebek doğurma riskinin 1/270 olarak bilindiğinden, bu kadınlara anne karnındaki bebeğin bulunduğu keseden su numunesi alınarak (amniyosentez) kromozom tetkiki önerilmekteydi Bu konuda yapılan çalışmaların başlıca amacı, mümkün olduğunca annelere az müdahale yaparak yüksek teşhis yeteneklerine sahip bir test geliştirmektir Daha eski olan ve Üçlü Test olarak adlandırılan test ile daha güncel olan 11-14 haftaları arasında yapılan "İlk üç ay Down Sendromu" tarama testi bu amaçla kullanılan testlerdir

11-14 ncü gebelik haftaları arasında yapılan Tarama Testi:

Bu testin Down Sendromlu bebekleri ortaya çıkarma duyarlığının % 90 civarında olduğu bildirilmektedir Kullanılan parametrelerden biri gebeliğin 11-14 ncü haftaları arasında, bebeğin ense derisi altında bulunan sıvı birikimi ile meydana gelen ense kalınlığının ölçülmesi, kanda PAPP-A ve serbest (3-hCG değerleridir Bu değerler; annenin yaşı hesaba katılarak bir programa girilir ve buna göre Down sendromu riski hesaplanır

Bu testin en önemli parçası olan ense kalınlığı ölçümü 18 ve 13 ncü kromozomlardaki sayısal değişikliklerle ortaya çıkan diğer engellerin (Trizomi 18 ve 13, Turner Sendromu Kromozom yapısı: "45 XO") taranmasında da yardımcı olmaktadır Yapılan çalışmalar bu ense kalınlığının artması ile anne rahmindeki bebeklerde doğumsal kalp hastalıkları riskinin de artmış olduğunu göstermiştir Bu durumda çıkan test sonuçlarında, bebeğin kromozom yapısı normal saptansa bile kalp hastalıkları açısından 5 nci ayda mutlaka tetkik edilmesi önerilmektedir

16-18 nci gebelik haftaları arasında yapılan Tarama Testi:

Üçlü test olarak bilinen bu yöntem, gebeliğin 16 ile 18 nci haftaları arasında en doğru sonuçları veren bir kan testidir Yapılış amacı özellikle Down Sendromu diye adlandırılan problemli bebeklerin anne karnında iken saptanmasına yöneliktir Üçlü test için anneden bir miktar kan alınması gerekir Alınan kanda Alfa Feto Protein (AFP), human Koryonik Gonadotropin (hCG) ve Östriol (uE3) hormonları ölçülür Gebeliğin değişik haftalarına göre bu hormonların değerlerinde farklılıklar olmaktadır Gebelik haftasına göre özel bir hesaplama yöntemi ile "MoM" değerleri bulunur Testin neticesini hesaplarkn annenin yaşı, ırkı, vücut ağırlığı, şeker hastalığı olup olmadığı ve sigara kullanıp kullanmadığı da dikkate alınır Tüm bu veriler ile kandaki üç hormon değerleri bir bilgisayar progr¤¤¤¤¤ girilerek olasılık olarak sonuç elde edilir Örneğin 1/2300 gibi çıkan bir sonuçta, Down Sendromlu çocuk doğurma olasılığının çok düşük olduğunu gösterir Bu sonucun 1/270 ve daha sık olarak, 1/220 veya 1/200 olarak hesaplanması, Down Sendromlu bebek doğurma riskinin yüksek olduğunu bildirir "Üçlü tesfte yüksek risk saptanan yaklaşık 100 anne adayının doğurduğu çocuklardan ancak 1 tanesinin Down Sendromlu olduğu bildirilmektedir "Üçlü test" yöntemi Down Sendromlu bebeklerin yaklaşık % 60-70 inin saptanmasına yardımcı olur

Tarama Testinde Yüksek Risk Saptandığı Durumlarda Ne Yapılmaktadır ?

Bu testin sonucunun riski yüksek gösterdiği durumlarda, anne karnındaki bebeğin gerçekten Down Sendromlu olup olmadığını ortaya koymak gerekir Bu amaçla bebeğin kromozom yapısının saptanması için bebeğin anne karnında bulunduğu kese içindeki sıvıdan örnek almak (amniyosentez) veya göbek kordonundan kan alınarak bebeğin genetik incelemesi (kromozom analizi) nin yapılması gerekmektedir 5 nci aydan önce kolay yapılan ve gebeliğe olan riski en az olan yöntem olarak su kesesinden sıvı alınması (amniyosentez) yapılmaktadır Amniyosentez ile elde edilen sıvıdan laboratuvarda yapılan kromozom tayini ile bebeğin normal olup olmadığı hakkında bir karar verilir

Down Sendromu Testleri Niçin Önemli ?

İlk 3 ay Down Testi, gebeliğin 11-14ncü haftalarında, Üçlü test ise anne adayına gebeliğin16-18 nci haftalarında uygulanması gereken bir testtir Testin bir tarama testi olduğu unutulmamalıdır Tarama testi genel olarak kolay yapılan ve herkese uygulanabilen ve aynı zamanda ucuz bir test olmalıdır Sonuçları ise kesin bir teşhisten ziyade, bir hastalığın ortaya çıkarılmasında kullanılan yardımcı bir yöntemdir Kesin teşhis için her zaman daha ileri bir yönteme ihtiyaç duyulur Üçlü testte de kesin sonuç amniyosentezle konur Tekrar vurgulamak gerekir ki nasıl her yüksek riskli test sakat çocuk anl¤¤¤¤¤ gelmiyorsa, normal sonuç alınan her test de bebeğin % 100 sağlıklı olduğunu göstermez Bu nedenle bu teste ilaveten 18 ile 20 ci gebelik haftalarında ayrıntılı ultrasonografik inceleme ile diğer problemler aranmalıdır Özellikle ense kalınlığı 2 mm üstünde olan bebeklerde, kromozom incelemesi normal olsa bile 18-20 nci haftalarda mutlaka detaylı ultrasonografiye ilaveten kalp yönünden incelenmesi gerekmektedir

Ultrasonografi:

Ultrasonografik inceleme; ses dalgaları kullanılarak elde edilen görüntüleme yöntemleridir

Anne karnındaki bebeğin durumunun değerlendirilmesi ve bebekteki engelin saptanması açısından ultrasonografi; doğum öncesi tanıda giderek artan bir değer kazanmaktadır Gebelik döneminde uygulanan ultrasonografi, bebek yaşının hesaplanması, bebeğin yaşam fonksiyonlarının, çoğul gebeliklerin, su kesesindeki sıvı miktarının değerlendirilmesi ve bebek eşinin rahimde -bulunduğu bölgenin tayin edilmesi açısından çok önemlidir Pek çok doğuştan engeller, anne karnındaki dönemde ultrasonografi aracılığı iletanmabilmektedir

Anne karnındaki bebekte engelin saptanması açısından ultrasonografi duyarlılığı % 14-85 arasında değişmekte, kişiye özel yapılan incelemede % 99 dolaylarında olduğu bildirlmektedir Seçilmiş bir engelli olabileceği düşünülen ve aile hikâyesine dayanarak uygulanan özgün ultrasonografide, anne karnındaki bebekte engelin saptanması açısından duyarlılık % 99 lara çıkabileceği bildirilmektedir

Doğum öncesi bakım almak ve kontrollere düzenli olarak gitmek, gebelikte muhtemel anormal durumların tespiti için yapılacak en doğru seçimdir

Gebelikte bu tür durumların tespiti için en çok başvurulan ve hiçbir yan etkisi olmayan yöntem ultrasonografidir Yapılan ultrasonografik tetkik ile bebekteki fiziksel anormalliklerin daha gebeliğin ilk haftasından itibaren belirlenmesi sağlanır Gebeliğin on ikinci haftasında ultrasonografi ile bebeğin ense cilt kalınlığının ölçülmesi sonucu Down sendromu olma riski hesaplanabilir

Bebekteki kromozom bozukluğunun kesin tespiti için bebeğin eşinden (plesentadan) ya da kesenin suyundan gebeliğin 15-16ncı haftalarında örnek alınarak (amniyosentez) genetik inceleme yapılmalıdır Bebeğin eşinden parça alma işlemi ( Koryonik Villüs Biyopsisi=CVS ), gebeliğin 10-11nci haftalarında uygulanır Hastahanede yatmayı gerektirmeyen ağrısız ve kolay uygulanabilen bir işlemdir Yapılan işleme bağlı olarak %2-3 oranında düşük yapma veya mikrop kapma riski vardır

Bu işlemler sadece risk grubu; ense kalınlığı ölçümü ve / veya üçlü tarama testi sonucuna göre risk oranı yüksek olanlara, 35 yaşını geçmiş tüm gebelere, ultrasaund sonucunda şüpheli durumda olanlara, genetik hastalık taşıyıcısı olduğu bilinen ebeveynlere ve daha önce engelli (anomalili) bebek sahibi olan gebelere uygulanması gerekmektedir

Bebek sahibi olmayı isteyen her çiftin aklının bir kenarında endişe olarak bulunan anomalili bebek sahibi olma ihtimalini; akraba evliliğinin önlenmesi, gebelikte bulaşıcı hastalıklardan, alkol, ilaç, sigara, röntgen ışınları ve diğer zararlı durumlardan kaçınmak gibi önlemlerle azaltmak mümkündür Ancak bilinmeyen ve önlenemeyen nedenlerle ortaya çıkan engellere yönelik alınacak en etkili yöntemin uygun doğum öncesi bakım olduğu unutulmamalıdır