Coğrafya Beşeri Sistemler Konusu Önemli Notlar

Coğrafya beşeri sistemler konusu önemli notlar

Daha önce de değinildiği gibi, yakın yıllarda beşeri coğrafyadaki incelemelerde önemli değişimler olmuştur Her ne kadar bilim dalının ana konusu çokfazla değişmediyse de, insanın yeryüzündeki toplumsal ve ekonomik faaliyetlerinin doku ve süreçleri hakkında yeni yeni sorular sorulmakta ve bunları cevaplamak üzere de yeni analiz yöntemleri geliştirilmektedir Bu değişimler bugün yeni coğrafya olarak bilinen akımı ortaya çıkarmıştır Sözü edilen akım iki aşama göstermektedir: Birincisi, 1953 ile 1963 yıllan arasında oluştuğu kabul edilen kantitatif aşamadır Bununla birlikte, her ne kadar kantitatif tekniklerin uygulanması bu devrenin başlıca özelliği olmuş ve istatistik metodlarının kullanılması analitik bir araç olma özelliğini sürdürmüşse de, meydana gelen değişim basit kantitatifleşmeden çok daha esaslı olmuş ve coğrafyada teori kurulması için gerekli temeli sağlamıştır İkincisi, 1960lann ortalarında başlayan ve bugünlerde de süren davranışsal aşamadır Böylece, önce de belirtildiği gibi, beşerî coğrafyada insan davranışının meydana getirdiği şekillerin incelenmesinden, davranışın kendisinin incelenmesine, özellikle insanın çevreyi algılama, değerlendirme ve yararlanma biçimlerine ve insanın mekanda nasıl davrandığının incelenmesine yönelinmiştir Bilindiği gibi, coğrafya geçmişte geniş çapta tasviriydi Zamanla bir yandan yeni araştırma yollarının geliştirilmesi, öte yandan araştırmalarda esas amacı açıklamanın olması, bu bilim dalındaki önemli değişimlerdir Yakın yıllarda yayınlanan ve coğrafya metodolojisine ilişkin seçkin eserlerin arasında yer alan Explanation in (geographyda



David Harvey coğrafyacıların araştırmalarında izledikleri yollan aşağıdaki başlıklar altında özetlenmektedir (a) Tasvir: Verilerin toplanması ve sınıflandırılması Bir örnek olarak tek bır alan için klimatik verilerin toplanması ve sınıflandırılması verilebilir (b) Morfometrik analiz: Coğrafi dokuların biçiminin incelenmesi Bu yaklaşıma örnek olarak ulaşım ağlan analizi gösterilebilir Bu tür analiz aşağıda ki hususlarla sürer; (c) Sebep ve etki analizi: Coğrafyada esas olarak 19uncu yüzyılda izle nen yaklaşımdır Harvey, zamanımızda özellikle dağılımı yöneten coğrafi faktörlerin araştırılmasında kullanıldığını ileri sürmektedir İngilterede Doğu Angliadaki buğday üretiminin belirli iklim özellikleri, relief, toprak tip ve, tarla büyüklüğü ile ilişkili olarak açıklanmasını bu yaklaşıma örnek olarak vermektedir (d) Açıklamanın zamana bağlı şekilleri: (c) kısmında yer alan sebep ve etki yaklaşımının zamana bağlı değişimlerinin açıklanması Harvey buna da örnek olarak İngilterede Midlandsde yerleşmelerin gelişmesinin tarihsel analizini vermektedir (e) Fonksiyonel ve ekolojik analiz: Bu yaklaşımın esası olayları belirli bir örgütlenme içinde oynadıkları rol bakımından görmeye çalışmasıdır Böylece, şehirler bir ekonomik yapı içinde gösterdikleri fonksiyon bakımından analizedilebilirler (f) Sistem analizleri: Bu tür açıklama bir toplum ya da örgütlenmenin bir karşılıklı etkileşim içindeki kısımlarının bir sistem olarak bütün yapısını incelemek için iskeleti sağlamaktır Harvey, coğrafyada bu açıklama ya da yaklaşım şekillerinin aşağıdaki sorularla da ilişkili olduğu görüşündedir: (a) İncelenen olaylar nasıl sıralanabilir ve gruplandırılabilirler? (b) Olaylar mekansal yapı ve şekil bakımlarından nasıl organize edilebilirler? (c) Olaylar nasıl ortaya çıkar ve gelişir? (d) Olayların nedenleri nelerdir? (e) Belirli olayların genel olaylarla ilişkileri nasıldır? Birbirlerini nasıl karşılıklı etkilerler? (f) Uyumlu bir sistem olarak olaylar nasıl örgütlenirler? Aslında bu altı açıklama yönteminin hepsi coğrafyanın ya da coğrafi incelemenin birbirini tamamlayan kısımlarıdır Coğrafyanın tarihsel gelişmesinde genel olarak Tasvir, daha sonra da Sebep ve Etki Analizinden Açıklamanın Zamana Bağlı Şekilleri yoluyla Fonksiyonel ve Ekolojik Analize ve daha yakın zamanda da Sistem Analizinc doğru bir geçiş olmuştur Morfometrik An