Mardinin Yöresel Oyunu

Mardinin yöresel oyunu

Halk oyunları (dansları) günümüzde de toplumsal yaşantıyı etkileyen önemli bir etkinliktir Halk oyunlarının kökeni insanlık tarihi kadar eskidir İlkel insanların topluluk halinde yaşaması ve kendilerini yöneten bir takım sihirli güçlere tapmaya başlaması ilk dansın doğuşuna neden oldu Yöremizdeki halk oyunlarının figürleri incelendiğinde bu toplumlarda yaşayan medeniyetlerin kültürel yapısı açıkça ortaya çıkar

Mardin halk oyunları, düğünlerde, bayramlarda, özel günlerde ve her türlü törenlerde oynanır Düğün törenlerinde törene katılanlar beli yerlerde toplanırlar Bu yer, nişan için kız evi, düğün için erkek evidir Törenin yapılacağı yere gelen konuklar karşılanır, ağırlanır ve tören bitiminde uğurlanır Karşılama, ağırlama ve uğurlama törenlerinde oynanan halk oyunları ayrıdır



Karşılama, oyunun akışının hızla başlayıp yine aynı hızla biten oyundur

Ağırlama, ağır bir tavırla yavaş hareketlerle oynanan bir oyundur

Uğurlamada oyunlar yavaş başlayıp hızla biter

Oyunlar seyirci karşısında oynanır Oyunun oynandığı ortam bazen bir evin avlusu, bazen bir oda bazen de bir düğün salonu olabilir Ekip başı oyunu yönetir, komutlarıyla oyuncuları yönlendirir

Oyunlar genelde türkülüdür Günümüzde; davul, zurna, klarnet, tulum, tef, tepsi, kaval, dilsiz kaval, erbana, kabak kemençe, şehir merkezinde, cümbüş, darbuka, zilli tef, bağlama ve koto eşliğinde oynanır Halk oyunları düğün, nişan, kına, bayram, asker uğurlama, toplantılar ve törenlerde oynanır Köylerde oynanan halk oyunları genellikle özel günlerde oynandığı için bayramlık tabir edilen en yeni, temiz, bazen de "Sandıktan" tabir edilen giysiler giyilerek oynanır

Halk oyunları oynandığı zaman, iyi bilenler gruba katılınca diğerleri çekilir ve bunları seyre başlar Mardin halk oyunlarında kültürü oluşturan özelikler sadece güzel sanatların dallarının birer göstergesi değil, yaşamın ta kendisidir

Mardin halk oyunlarını sıralayacak olursak:

BERİVAN : Süt sağma olayını anlatır, ağır bar havasındadır

CİRANE : Komşu aşkını anlatır, ağır bar havasındadır

KEÇİKANİ : Bu genç kız oyunu, sevgiyi, dostluğu, birlikteliği anlatır

MAMIR : Sevgiliye ağıtı anlatır Bar havasındadır

BİŞARO : Bağ bozumunu anlatan oyundur Coşkuyu anlatır Bay bayan karışık bazen de ayrı olarak oyun oynanmaktadır

SEGAVİ : Sevgi ve coşkuyu anlatır

CENBELLİ AĞA: Üzüntüyü ağıt şeklinde sergileyen oyundur Bar havasındadır

HINNE : Kına yakma olayını anlatan oyundur Sevinç ve birlikteliği anlatır

BABLEKAN : Kuyudan su çekme olayını anlatır

KEMALIM : Ataya duyulan sevgiyi, bağlılığı anlatır Bar havasındadır

ÇECANI : Memleket özlemini anlatır

ÜÇ KIRMA : Üç kırmayla oynanan oyun bir erkek oyunudur Ağır bar havasındadır

MERYEMİ: Aşk ve sevgiyi anlatır Bar havasındadır

LORKE : Güzelliği coşkuyla anlatan bir oyundur

HİMALEYE : Coşkuyu anlatan bir oyundur

KESİRTİN : Çift kırmalıdır Sevgi ve aşkı anlatır

ÇPİKLİ : Şiddet ve sevgiyi, jest ve mimiklerle uyumlaştıran bir oyundur

KOÇERE : Şehirden yaylaya çalışmak için gidenlerin mevsim sonunda işlerini bitirip ayrılacakları sırada kendi aralarında yaylalarda yaşadıklarını taklit ederek oynadıkları oyundur

HAFTANO : Giyinme ve kuşanma olayını anlatır

DİK OYUN : Toplumsal yaşamın disipliner yönünü anlatan bir oyundur

SEVGİ OYUNU : Her şeyde ve her yerde sevginin olması gerektiğini coşkuyla figürleştiren bir oyundur

RAKSIL HAVANIM : Elit tabaka hanımlarının bir araya geldiklerinde oynadıkları ve birlikteliği yansıtan bir oyundur Ağır bar havasındadır

RİHANE: Oyun adını reyhan çiçeğinden almıştır Oyunun özü çiçeğin büyüyüp yayıldıkça etrafa saçtığı muhteşem ve ferahlatıcı kokusunun etkisi insanoğlunun raks etmesini sağlamıştır Ağır bar havasında olup, erkek oyunudur Buna Atabarı da denir

YÖRE ÇİFTETELLİSİ : Coşkuyu anlatır Bayan oyunudur

YÖRE HALAYI : Sevgiyi ve aşkı anlatır0yun bar havasındadır

MALATYA : Birlikteliği anlatır Bu oyunu bay ve bayan karışık oynar

OĞUZLU : Aşkın yüceliğini anlatır

ONDÖRTLÜ : Sevgi ve aşkı anlatır

SAMRA : Aşkın yüceliğini anlatır Ağır bar havasındadır

KEMANBAZO : Ayrılığı ve ayrılığa karşı duyulan sitemi anlatır

SABİHA: Mardin'de yaşanan ve sonu evlilikle biten ölümsüz bir aşkın öyküsüne dayanır Bu öyle bir aşk ki, yıllanmış şarap gibi zamana hükmederek günümüze taşır Ağır bar havasındadır

HAT MATAR (Yağmur yağdı): Çok özel, güzel olan memleketimizin yağmurla kazandığı ayrı havası anlatılmaktadır

ZEYZO : Umutsuz bir aşkın seven erkek için oluşturduğu hayal kırıklığı ve acıları konu eder

ESMERİM : Esmer tenli güzelleri anlatır

DİZO : Coşkuyu anlatır

BOTANİ : Birlik duygusunun sevgiyle kazandığı coşkuyu anlatır

CANTSU : Testiyle çeşmeden su taşıma olayını anlatır

ÇEPİKLİ : Coşkuyu anlatır

GÜLE : Divan edebiyatında sevgiliyi anlatan ,bülbülü deli eden aşkı anlatır

GOVEND : Bu oyun özlemi anlatır

ŞEVKO : Özlemi anlatır Bar havasındadır

HADDİNO : Birlikteliği anlatır

SEMRA : Aşk ile sevgiye olan özlemi anlatır

HIRPANİ : Aşk acısının bireyde uyandırdığı bir takım duyguları figürleştiren bir oyundur Bar havasındadır

TORİVAN : Sevgiyi coşkuyla bütünleştirerek anlatır Bar havasındadır

HURŞE : Sevinç ve coşkuyu anlatır Kemençe ile oynanır Doğal yaşamın bahşettiği mükemmelliğin karşısında duyulan sevinci oyunlaştırır

DALLAL : Sevgiliye duyulan özlemi anlatır Bar havasındadır

BEYN İT DEVELİ : Aşk ve sevgiyi anlatır

KOSARİ : Birlikteliği anlatır Bar havasındadır

Mardin ve Yöresi oyunlarındaki temel figürler: Çömelip doğrulma, titreme şeklindedir Çökmeler iki şekildedir

1-Bağlı çökme: Eller bağlı olarak çökülür

2-Bağsız çökme: Eller açık olarak çökülür

El vurma figürleri: Toplu ve tek olarak gözükür Dönme figürleri; ani dönme, Kerteli dönme, Toplu dönme, tek dönme şeklindedir

Halk oyunlarında görülen model, sıra, halka, karşılama ve nokta modelidir Sıra biçiminde göze çarpan unsurlar; düz dizi, eğri dizi, paralel dizi ve kopuk dizi olmak üzere dörde ayrılır

Hareket biçimi ise tek, çift ve karma yönlü olmak üzere üç şekildedir