Doğu Anadolunun Fiziki Özellikleri Hakkında Bilgi, Doğu Anadolu

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-14-2012

Doğu Anadolunun fiziki özellikleri hakkında bilgi, Doğu Anadolu

Yerşekillerini; sıradağlar,geniş plâtolar ve ovalarla çukur alanlar oluşturur

Ovaların çoğu genç faylarla sınırlandığından deprem alanlarıdır

Doğu Anadolu yüzey şekillerinin ana çizgileri, bölgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay biçimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir

Bu dağ sıraları, alçak ve dalgalı düzlüklerle birbirinden ayrılırlar

Bu düzlükler üzerinde ayrıca dağ kütleleri yükselir, aralarına da çukur ovaları girer

Yüzey şekillerinin genel doğrultusuna göre, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden güneye şöyle takip edilebilir:

1

Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları’nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan iç sırası: bölgenin sınırı içerisinde uzanan Kelkit Çoruh Dağları: Kızıldağ (3

025m), Çimen(2

700m) dağları ve daha ötede Çoruh Oltu havzasındaki dağlar

2

Bu dağların gerisinde Erzurum Kars yaylası

Çoğu yerde lav örtüsüyle kaplı; yüksl

1

5002

000m

Yayla üzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3

200m), Allahüekber dağı (3

111m),Kısırdağ (3

150m) gibi; yayla içine girmiş çukur ovaları;

Erzincan Ovası (yüks:1

200),

Erzurum Ovası (yüks: 1

8001

900m),

Pasinler Ovası (1

650m), Sürmeliçukur

Iğdır Ovası (800900m)

3

Doğu Anadolu’nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine güneyden paralel olarak uzanan büyük sırt: KarasuAras dağları

Bunlar Monzur (3

250m), Mercan (3

463m dağlarıyla başlayıp

Palandöken (3

017m), Çakmak (3

060m), Perli (3

200m) dağı üzerinden Ağrı volkan kütlesine kadar uzanır

Büyük Ağrı konisi Türkiye’nin en yüksek doruğudur (5

165m)

KarasuAras dağları, güney batıda Uzunyayla yöresindeki kesintiden sonra Orta To roslar’a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kütlesi ötesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder

4

Sözü geçen merkezî sırtın güneyinde Van Gölü havzası ve bunun batısında Murat havzası

Her iki havza da güneyde, güneydoğu Toros yayına dayanır; Ağrı Nemrut dağları arasında sıralanan bir sönmüş volkan dizisi (

Tendürek 3

542m,

Süphan dağı 1

200

000 ölçekli harita ya göre 4

434m, Nemrut dağı 2

802m) ile birbirinden ayrılır

Van Gölü havzası, doğuda

İran sınır dağlarında yüksekliği 3

000m’yi aşan tepelere dayanan yüksek bir yayla (Erk dağı 3

200m) ile batıda Van Gölü’nün kapla dığı geniş bir çukur alandan meydana gelir

Murat hav zasında ise Murat ırmağı boyunca uzanan sıra ovalar arasında Bingöl (3

200m) gibi dağ kütleleri göze çarpar

Doğu Beyazıt ovası (2

000m), KaraköseEleşkirt ovası (1

650m), Malazgirt ovası (1

500m), Muş ovası (1

200m), Elâzığ ovası veya Uluova (1

050m)

5

Güneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu’yu güneyden sınırlayan bir yaydır

Batı kesiminde geniş ve orta derecede yüksek (Malatya dağları; Akdağ 2

605m),orta kesiminde dar ve az yüksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2

285m), doğuya doğru gitgide geniş ve çok yüksektir

(Bitlis dağları 3

500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4

168m)

10-14-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Doğu Anadolunun Fiziki Özellikleri Hakkında Bilgi, Doğu Anadolu Doğu Anadolunun fiziki özellikleri hakkında bilgi, Doğu Anadolu Yerşekillerini; sıradağlar,geniş plâtolar ve ovalarla çukur alanlar oluşturur Ovaların çoğu genç faylarla sınırlandığından deprem alanlarıdır Doğu Anadolu yüzey şekillerinin ana çizgileri, bölgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay biçimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir Bu dağ sıraları, alçak ve dalgalı düzlüklerle birbirinden ayrılırlar Bu düzlükler üzerinde ayrıca dağ kütleleri yükselir, aralarına da çukur ovaları girer Yüzey şekillerinin genel doğrultusuna göre, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden güneye şöyle takip edilebilir: 1 Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları’nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan iç sırası: bölgenin sınırı içerisinde uzanan Kelkit Çoruh Dağları: Kızıldağ (3025m), Çimen(2700m) dağları ve daha ötede Çoruh Oltu havzasındaki dağlar 2 Bu dağların gerisinde Erzurum Kars yaylası Çoğu yerde lav örtüsüyle kaplı; yüksl 15002000m Yayla üzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3200m), Allahüekber dağı (3111m),Kısırdağ (3150m) gibi; yayla içine girmiş çukur ovaları; Erzincan Ovası (yüks:1200), Erzurum Ovası (yüks: 18001900m), Pasinler Ovası (1650m), Sürmeliçukur Iğdır Ovası (800900m) 3 Doğu Anadolu’nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine güneyden paralel olarak uzanan büyük sırt: KarasuAras dağlarıBunlar Monzur (3250m), Mercan (3463m dağlarıyla başlayıp Palandöken (3017m), Çakmak (3060m), Perli (3200m) dağı üzerinden Ağrı volkan kütlesine kadar uzanır Büyük Ağrı konisi Türkiye’nin en yüksek doruğudur (5165m) KarasuAras dağları, güney batıda Uzunyayla yöresindeki kesintiden sonra Orta To roslar’a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kütlesi ötesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder 4 Sözü geçen merkezî sırtın güneyinde Van Gölü havzası ve bunun batısında Murat havzası Her iki havza da güneyde, güneydoğu Toros yayına dayanır; Ağrı Nemrut dağları arasında sıralanan bir sönmüş volkan dizisi ( Tendürek 3542m, Süphan dağı 1200000 ölçekli harita ya göre 4434m, Nemrut dağı 2802m) ile birbirinden ayrılır Van Gölü havzası, doğuda İran sınır dağlarında yüksekliği 3000m’yi aşan tepelere dayanan yüksek bir yayla (Erk dağı 3200m) ile batıda Van Gölü’nün kapla dığı geniş bir çukur alandan meydana gelirMurat hav zasında ise Murat ırmağı boyunca uzanan sıra ovalar arasında Bingöl (3200m) gibi dağ kütleleri göze çarpar Doğu Beyazıt ovası (2000m), KaraköseEleşkirt ovası (1650m), Malazgirt ovası (1500m), Muş ovası (1200m), Elâzığ ovası veya Uluova (1050m) 5 Güneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu’yu güneyden sınırlayan bir yaydır Batı kesiminde geniş ve orta derecede yüksek (Malatya dağları; Akdağ 2605m),orta kesiminde dar ve az yüksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2285m), doğuya doğru gitgide geniş ve çok yüksektir(Bitlis dağları 3500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4168m)