Leçelik Yol Gereci..

1ÖN BİLGİ
Leçelik yol gereci ülkemizde ilk ve en kapsamlı olarak TAG otoyol projesinin bir bölümü olan Toprakkale-İskenderun kesiminde kullanılmıştır Otoyolun bu kesiminde, 30 km lik bir bölümünde, Delihalil Volkanik formasyonuna ait bozalt kökenli, püskürük cüruf kullanılmıştır Bu volkanik oluşum, boşluklu katlardan ve üstte püskürme yarıklarından oluşan, volkanik cüruf görünümündedir Bu görünümünden bolayı bu malzeme için LEÇELİK deyimi kullanılmıştır

Leçelik gereci üzerinde yapılan laboratuar ve arazi deneyleri sonucunda, bu materyalin, özellikle dolgu ve yol temeli gibi yapılarda faydalı olacağı anlaşılmıştır

2 GİRİŞ
Leçelik gerecinin, GT ve ÇBTG teşkilindeki katkılarının yanında, poroz özelliklerinden dolayı kum dren, emici katman, filtre malzemesi, ve hafif oluşu nedeniyle istinat duvarları arkasının dolgu materyali ve puzolanik özellikleri ile de belirli oranda çimento ve kireç karıştırılarak, stabilizasyon materyali olarak kullanılması söz konusudur
Ülkemizde ve dünyada leçelik gibi puzolanik özellik gösteren bu tip materyaller, traslı çimento yapımında kullanılır
Ayrıca TAG otoyol projesinin km:179 + 500 ile km: 186 + 100 arasında karşılaşılan otoyol tabanı, bazalt akıntılarından oluşan düzensiz bir yapıya sahiptir Bu otoyolun taban kayasının dokusu, boşluklu olmakla birlikte lav akıntıları nedeniyle formasyonda büyük boşluklar olmuştur Bu tabanın iyileştirilmesi için zemin sıyrılması mümkün olmadığından, bu kısma önceden ölçülenebilir düzlükte bir yüzeyin oluşturulması düşünülmüştür Buradaki boşlukların doldurulabilmesi için kohezyonsuz, ince taneli, mümkün olduğunca homojen bir malzeme gerekmektedir Civarda bulunan doğal bir malzeme olan leçelik gereci, üzerinde yapılan deneyler sonucunda yukarıda anlatılan özelliklere uygun olduğu görülmüştür

3 Leçelik Gerecinin Jeolojik Formasyonu

Daha önce belirttiğimiz gibi leçelik yol gereci, Toprakkale-İskenderun yolu üzerinde Hamatepe ve Delihalil volkan bacaları civarında bulunmuştur Bu bölgede bulunan tek zemin çeşidi leçelik değildir, bundan başka, bölgede 5 adet lito-strografik zemin ve kaya formasyonu da bulunmaktadır Bu formasyonlar yaşlıdan gence doğru;
1- spilitler (Seyittepe formasyonu)
2- fliş formasyonu (Kuzgun formasyonu)
3- konglameralar (Haydar formasyonu)
4- bozoltlar (Delihalil formasyonu)
5- kuvaterner yaşlı kollüvyol birimler (Qalg , Qals , Qak ) olarak dizilirler

Olivin bazalt birleşimindeki formasyon kendi içinde şu alt birimlere ayrılmıştır
Bu alt birimler alttan üste doğru;
a-Masif bazalt
b-Gaz boşluklu bazaltik cüruf
c-Koyu siyah renkli bazaltik cüruf (Leçelik gereci)
şeklinde sıralanır
Bu bazaltik volkanizmanın yörede yer alan KD - GB uzanımlı Yumurtalık-Karataş faylarına bağlı olarak oluştuğu tahmin ediliyor Delihalil formasyonunun tabanını oluşturan masif bazaltlar , koyu morumsu , siyah renkli az çatlaklı , dayanımlı , oldukça yoğun ve ender ayrışma göstermektedir
Masif bazaltların üzerinde yer alan ve yörede oldukça geniş bir yayılım sunan ‘gaz boşluklu bazaltik lavlar’, koyu kahverengi, mor renkli, ortaç dayanımlı, altıgen çatlaklı, yer yer boşluklu, bol gaz boşluklu, ortaç ayrışmış olup düşük yoğunluktadır
En üst bölgede bulunan ve en genç volkanizma ürünü olan ‘Leçelik gereci’ ise koyu kahverengi, siyah renkli , granüler , yer yer iri bloklu, kırılgan bol gaz boşluklu ve oldukça hafif bir malzeme olarak arazide gözlenmiştir
Yer yer düşük sıcaklıklı demir ve kükürtçe zengin sıvıların oluşturduğu daha dayanıklı kabuksu düzeyler ile yer yer de masif bazalt düzeylerinin bolca yer alması ‘Leçelik Gerecinin’ çok aşamalı çok aşamalı ve değişik sıcaklıklı bir püskürme olduğunu gösterir

Leçelik gerecinin bir diğer özelliği de yüksek porozite değerine sahip olmasıdır Bu özellik sonucu leçelik gereci önemli ölçüde su emme ve bununla birlikte su saklama özelliğini gösterir
Leçelik bu özelliği ile özellikle yol inşaatlarında , aşırı su ihtiva eden kısımlarda kullanılarak başarılı sonuçlar alınmıştır
Leçelik gerecinin su emme özelliği , danelerin içindeki boşluklardan dolayı doğmaktadır Suyun boşlukları içinde genleşmesi, boşluk hacminin büyük olmasından dolayı bu boşlukların içinde kalır ve böylece katı kısma doğrudan iç basıncı uygular

42 Leçelik gerecinin puzolanik özelliği
Leçelik gerecinin volkanik bir cüruf olmasından dolayı puzolanik özelliğin irdelenmsinin bu araştırmanın amaçlarından biri oldyğu göz önüne alınarak, yapılan deneyler sonucunda öğütülme derecesi ve katkı maddeleri oranında belirli miktarlarda, puzolanik özellik gösterdiği anlaşlımıştır
Leçelik gerecinin sahip olduğu, fiziksel ve kimyasal özellikler sonucu, bu özelliğinin daha iyi anlaşılabilmesi için özellikle puzolan nedir diye araştırılması gerekir Böylece doğal bir puzolan olan leçeliğin tüm özellikleri daha iyi anlaşılmış olur
Puzolan sözcüğü veya diğer tüm dillerde kullanılan karşılığı olan Tras sözcüğü ilk defa milattan önce Vitro Vius tarafından kullanılmıştır Puzolan volkanik menşeili bir malzemedir ve volkanlardan çıkan lavlar , tüfler yüksek sıcaklığa maruz kaldıkları ve ani olarak soğudukları için içlerinde bulunan silis ve aliminyum aktif bir hale geçer, camlaşır amorf bir yapıya bürünür
(Aktif hal: kireçle birleşir özellik ) Bu malzemeye puzolanik özellikli malzeme adı verilir