Atatürk Ve Millî Sahlanış

Mütareke yıllarında bezginlik ve yılgınlık o derecede yaygın idi ki, daha sonra her biri bir gazetenin sahibi ve başyazarı olarak hizmetler yapan pek çok aydın, 1918 çöküntüsünün ezikliği altında, ABD başkanına bir mektup göndererek, Türkiyeyi, bakanlık ve il teşkilâtları, polisi ve jandarması, adaleti, maliyesi, tarımı, sanayii, bayındırlık işleri ve eğitimiyle Amerikalı müsteşarların ve uzmanların yönetimine vermeği öngören bir “manda” idaresi kurulmasını önermişlerdi28 Görebildikleri tek kurtuluş yolu bu idi Sonraları, Bağımsızlık Savaşında büyük kahramanlık gösterecek olanlardan bazıları” bile, başlangıçta, bir umutsuzluk içinde, ayni fikre sarılmışlardı

Sevr Andlaşması tartışılmadan imzalanmak üzere İstanbul Hükümetinin delegelerine verilirken, müttefikler adına konuşan Clemenceau, güçlü döneminde büyük medenî hasletlerini ve tarihin en hoşgörülü milleti olduğunu isbatlamış olan asil Türk milletine hakaretler yağdırmaktan kendini alamamıştı

Bu büyük millet, çeşitli akımlar arasında bir uçtan bir uca savrulmaktan, horlanmaktan, ezilmekten, hatta yok olmaktan, Bağımsızlık Savaşı sayesinde kurtuldu Atatürk’ün önderliğinde, yalnız kurtuluşun değil, yükselişin de yolunu buldu

Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a ayak bastıktan üç gün sonra, yolun ne olduğunu Istanbula gönderdiği resmî raporda belirtiyordu:

“ Millet yekvücut olup hâkimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef ittihaz etmiştir”

Büyük önder, ilk adımını atarken, nereye gideceğini biliyordu Millî Mücadele iki temel üzerine kurulacaktı: “Türk Milliyetçiliği” ve “Millet egemenliği”

28 Mayıs 1919 da, Havza’dan Kolordu Komutanlarına gönderdiği yazıda, Mustafa Kemal Paşa:

“ Milletin esaretten kurtuluşu, egemen ve bağımsız olarak topraklarımızda yasayabilmesi, ancak azimkar ve namuslu ellerin milleti kısa ve doğru yoldan haklarını korumağa ve bağımsızlığa şevki ile kabil olacaktır” diyordu

22 Haziran 1919 tarihini taşıyan ünlü Amasya Tamiminde, aynı fikir bıçak gibi keskin bir ifade ile tekrarlanacaktı:

“Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe, Lord Curzon’a gönderdiği 23 Haziran 1919 tarihli telgrafta, teşhisini doğru olarak koymuştu:

“Çanakkale savaşlarında büyük ün kazanmış olan Mustafa Kemal Paşa, bir ay kadar önce Ordu Müfetisi olarak Samsun’a varışından bu yana, kendisini milliyetçi duygunun merkezi haline getirmiş görünmektedir”

Erzurum ve Sivas Kongrelerinin kararları ve “Misak-ı Millî” ile, Türk milliyetçiliği yeni bir açıklığa kavuştu

Atatürk Türk Milletine olan derin güvenini, sarsılmaz inancını Millî Mücadelenin başlarında şöyle dile getirmişti:

“Batı milletlerini, bütün dünyanın milletlerini tanırım Fransızları tanırım, Almanları, Rusları şahsen tanırım ve bu tanışmam da harb sahalarında olmuştur, ateş altında olmuştur, ölüm karşısında olmuştur Yemin ederek size temin ederim ki, bizim milletimizin manevî kuvveti bütün milletlerin manevî kuvvetinin üstündedir”

Millî Mücadele dönemi ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş yılları, milliyetçilik inancının somut bir vatan anlayışı ile bütünleştiği dönemdir

Millet kavramı ile “sınırları belli bir vatan” kavramı arasında ilişki kurulması önemli ve zorunlu bir yenilikti Türk milliyetçiliği vatan kavramı ile birleşince açıklık ve güç kazandı

İkinci önemli adım, egemenliğin bir şahsa, bir hükümdara değil, millete ait olduğu gerçeğinin açıkça ilân edilmesiydi

Türk milliyetçiliğinin şahlanışı ile, yepyeni bir devir başlamıştır Bu devir yalnız Türk vatanının kurtuluşunu değil, bütün ezilen Asya ve Afrika milletlerinin kurtuluşunu müjdelemiştir

Bir yabancı yazar, Sakarya zaferini değerlendirirken, bu gerçeğe şu sözlerle parmak basıyordu:

“Sakarya boylarındaki Türk zaferi, Yakın ve Ortadoğu’nun siyasî yapısını kökten değiştirdi İki yüz yıldan beri, Batı, eski Osmanlı İmparatorluğunu parçalamakta idi; fakat Sakarya Irmağında Türk’ün kendisi ile karşılaştı ve bu karşılaşmada tarihin akısı değişti Tarih, bir gün, bu az bilinen Sakarya karşılaşmasının çağımızın kader değiştiren savaşlarından biri olduğunu keşfedecektir” Profesör Dankwart A Rustow da, tıpkı Clair Price gibi, Kemalist hareketin Türk milliyetçiliğinden güç alarak Batı emperyalizmine karşı kazandığı zaferi şöyle değerlendiriyor

“Avrupa’nın emperyalist yayılışı, 1880 lerden 1920 lere kadar süren son aşamasında, yoğun şekilde Müslüman Orta Doğu’ya yönelmişti İşte burada, Kemalist hareket, 1919-1922 yıllarında Yunanistan’ı ve onu destekleyen müttefiklerini bozguna uğratarak, gerçekte Avrupa emperyalizmine şöyle diyordu: “Buraya kadar Artık daha öteye gidemezsin”

Eğitiminin önemli bir bölümünü Türkiye’de tamamladığı için yakın tarihimizi çok iyi bilen ve Türkiye konusundaki değerli araştırmaları ile haklı bir ün kazanmış olan Profesör Dankwart A Rustow, Türk Bağımsızlık Savaşının “ Türk milliyetçiliğine” dayandığını gören ve belirten yabancı ilim adamlarından biridir Birinci Dünya Savaşı sonunda, Almanya’nın kendisine dikte edilen Versay Andlaşması’nı kabule mecbur edildiğini, Avusturya-Macaristan İmparatorluğunu parçalayan Sen-Jermen ve Trianon Andlaşmalannın da tartışmasız kabul ettirildiğini hatirlatan Prof Rustow, Türk milletinin kendisine dikte edilmek istenen Sevr Andlaşmasını yırttığını; Birinci Dünya Savaşını kaybeden milletler içinde, yalnız Türklerin, Bağımsızlık Savaşı sayesinde, empoze edilmiş bir barış andlaşması yerine, “müzakere” sonucu taraflarca kabul edilmiş bir andlaşma imzalamağı başardıklarını belirtir

Prof Dankwart A Rustow’a göre, III Selim’le başlayan, Tanzimat’la devam eden reformlar sırasında, askerî zorunlulukların gerekli kıldığı ölçüde ıslahat adımları atılmış; fakat Avrupa’ya hâkim olan ideolojiden, özellikle milliyetçilikten uzak durulmağa çalışılmıştı; bu fikrin, ayrılıkçı cereyanları körüklemesinden korkulmuştu; 1918 de, yarım tedbirlerle Batı’ya yetişmenin kabil olmadığı anlaşılmış, “Bağımsızlık Savaşında, Mustafa Kemal, imparatorluktan geri kalanı, Türk milliyetçiliği temelinden kuvvet alarak kurtarmıştır”

Kurtuluş Savaşı’nda, Ankara, “Türk milliyetçiliği”nin sembolü haline gelmişti Bütün yabancı devlet adamları, diplomatlar, dünya basını, Mustafa Kemal önderliğindeki Ankara hükümetinden kısaca “Milliyetçiler” diye söz ediyorlardı

Atatürk, Millî Mücadelenin “milliyetçilik” ve “millî egemenlik” ilkelerinden kaynaklandığını ve güç aldığını bir çok konuşmasında bizzat belirtmiştir:

“Ben 1919 senesi Mayıs’ı içinde Samsun’a çıktığım gün elimde maddî hiç bir kuvvet yoktu Yalnız Türk milletinin asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve manevî bir kuvvet vardı İşte ben bu millî kuvvete, bu Türk milletine güvenerek işe başladım”

“Millî mücadeleyi yapan doğrudan doğruya milletin kendisidir; milletin evlâtlarıdır Millî mücadelede, şahsî hırs değil, millî izzet-i nefs gerçek saik olmuştur”

Siyasî ideolojisini merak eden yabancılara Atatürk’ün daima tekrarladığı söz şu idi: “Biz milliyetperveriz” Bunun ardından da demokrasiye, millet egemenliğine bağlılığını belirtiyordu

Millî Kurtuluştan sonra, sıra yeni atılımlara gelmişti Atatürk’e göre, asıl görev yeni başlıyordu Bu görev, büyük devletler kurmuş, pek çok medeniyetin vârisi olmuş, dünya medeniyetine katkıda bulunmuş, yüzyıllar boyunca İslâm’ı savunmuş, Hindistan’dan Avrupa ortalarına kadar dünyanın pek çok ülkesinde eserler bırakmış, bağımsız yaşamak için her fedakârlığa katlanmağa hazır olduğunu isbat etmiş olan Türk milletini çağdaş medeniyet yolunda hızla ilerletmekti Atatürk Türk milletinin bu alanda da kudretini göstereceğinden emindi Türk milletinin meziyetlerini onun kadar derin bir inanç ve coşkunlukla dile getirenler azdır

KAYNAK: Atatürk ve Milliyetçilik--Prof Dr Turhan Feyzioğlu

ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 2, Cilt: I, Mart 1985