Empati Üzerine

Sağlıklı bir iletişimin temel esasları vardır Bu esasların en önemlilerinden biri empatidir Psikolojik danışman ve öğretmenler olarak öğrencilerimize karşı empati kurmamız gerekir Problemlerin çözülmesinde empati kurmanın çok büyük yararı vardır Judie Paxton başından geçen bir olayı şöyle anlatır:

“Ortaokuldayken, sınıf arkadaşlarımdan birisiyle ciddi bir tartışmaya girdim Onun haksız, benim ise haklı olduğumdan emindim Öğretmenimiz ikimizi de bütün sınıfın önüne çıkardı ve onu masanın bir tarafına, beni de diğer tarafına yerleştirdi Masanın tam ortasında yuvarlak bir nesne vardı Siyah renkli bir nesne

O çocuğa nesnenin rengini sordu Çocuk, “Beyaz” diye yanıtladı Söylediğine inanamadım, çünkü nesne siyahtı Yeniden tartışmaya başladık, bu kez de nesnenin rengi hakkında

Öğretmen bu kez beni çocuğun yerine, onu da benim yerime geçirdi Ve bu kez bana nesnenin rengini sordu “Beyaz”, yanıtını vermek zorundaydım, çünkü belli ki nesnenin bir tarafı beyaz, diğer tarafı ise siyahtı Öğretmenimiz o gün bana çok güzel bir ders verdi

Karşımdaki kişinin bakış açısını anlamam için, kendimi onun yerine koymam gerekiyordu

İletişimde hem kaynak hem de alıcı empatik davranışlar göstermelidir Empati kurmak yanlış davrandığını düşündüğünüz kişinin yerine kendinizi koyarak olaya bakabilmeniz, onu anlayışla ve hoşgörüyle yaklaşmanızı kolaylaştırır

Empati nedir? Empatinin öğeleri nelerdir? Sorularına cevap bulmaya çalışalım

“Empati, bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bunu ona iletme sürecidir” şeklinde tanımlanır Empati, olayları karşısındaki kişinin gözüyle görebilmelidir Bireyin karşısındaki kişiyle empati kurabilmesi için gerekli olan öğeleri şöyle sıralayabiliriz:

_Empati kuracak kişi, kendisini karşısındakinin yerine koymalı, olaylara onun bakış açısıyla bakmalıdır Yani her insan dünyaya, kendine özgü bir bakış tarzıyla bakar Eğer bir insanı anlamak istiyorsak, dünyaya onun bakış açısıyla bakmalı, olayları onun gibi algılamaya ve yaşamaya çalışmalıyız

_Empati kurmuş sayılmamız için, karşımızdaki kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamamız gerekir Karşımızdakinin yalnızca duygularını yada yalnızca düşüncelerini anlamış olmak yeterli değildir

_Empati kuran kişinin zihninde oluşan empatik anlayışın, karşısındaki kişiye iletilmesi davranışıdır Karşımızdaki kişinin duygularını tam olarak anlasak bile, eğer anladığımızı ona ifade etmezsek empati kurma sürecini tamamlamış sayılmayız

Halk arasında empati kurmayla ilgili güzel sözler var; “Benim yerimde sen olsaydın ne yapardın?”, “Kendine yapılmasını istemediğin bir davranışı sen de başkasına yapma” Kendine söylenmesini istemediğin bir sözü sen de söyleme”

Nasrettin Hoca bir gün eşeğinden düşer ve acıyla kıvranır Başına toplananlar “Hemen bir doktor çağırın…” diye bağrışırken, Hoca, “Bana doktor değil, eşekten düşmüş birini bulun” diye bağırır

Hoca bu düşüncesiyle eşekten düşenin çektiği acıyı, en iyi anlayanın yine eşekten düşen olacağını anlatmak istemiştir

Empati kurarken karşılaşılan olayı yaşamış olmamız şart değildir Empati olayları yaşamayı değil, anlamayı ifade eder Anlamaya çalışma eğitimle geliştirilebilir

Empatinin temelinde karşısındaki kişiyi dinleme vardır Dinlemek sanıldığı kadar kolay bir iş değildir Eleştirmeden, yargılamadan, nasihat etmeden dinlemek karşıdaki kişiyi rahatlatır Çünkü anlaşıldığını hissetmek karşımızdaki kişinin bizi dinlediğini hissetmemize bağlıdır Günlük yaşamda empatiyi tutum haline getirmeliyiz

Toplumumuzda birbirini anlayan bireylerin olması dileğiyle

Empati yeteneğini sonradan kazanabilmenin yolları:

Açık uçlu sorular sormak

Yöneltilen sorunun yanıtı, açıklama gerektiriyorsa, bu tür sorulara açık uçlu sorular denir Örneğin ''nasıl?'' sözcüğünün bulunduğu cümleler, karşımızdaki kişiye karşılaştırma yapma ve zıtlıkları ortaya çıkarma olanağı verir, ''niçin'' sözcüğünün bulunduğu cümlelerse; olgu, olay ve nesnelerin nedenlerini bulmaya yardımcı olur Konuştuğumuz kişiye bu tarz sorular yönlendirerek, onların daha açıklayıcı konuşmalarını sağlayabilir ve bize açıklama yaparlarken göremedikleri noktaların farkında olmalarını sağlayabiliriz Dolayısıyla daha kolay empati kurup karşımızdakini anlamamız kolaylaşır

Yavaş hareket etmek ve yorumda bulunmak

Karışımızdakini anlamanın en iyi yolu öncelikle sabırlı olmak ve onu anlamada yavaş hareket etmek, aceleci davranmamaktır Ayrıca karşımızdaki kişinin anlattıkları doğrultusunda yorum yapmamız da onu dinlediğimizi gösterir Onun duygularını ve düşüncelerini tam olarak anlasak bile eğer anladığımızı ifade etmezsek ve küçük yorumlarla bunu desteklemezsek, empati kurma sürecini tamamlamış sayılmayız

Bir Halk Masalında Empati

Göğsü kınalı bir serçe varmış Gök gürlediği zamanlar tir tir titreyerek yere yatar, gök yıkılmasın diye de ayaklarını havaya kaldırırmış Bir yandan da "korkumdan kırk kantar yağım eridi" dermiş Bir gün birisi demiş ki "sen kendin beş dirhem gelmezsin; nerden oluyor da kırk kantar yağın eriyor?" Bunun üzerine serçe şu cevabı vermiş; herkesin kendine göre dirhemi, kantarı var; siz ne anlarsınız" Yukarıdaki masalda verilmek istenen mesaj şudur: Her insanın -hatta her canlının- olaylara kendine özgü bir bakış açısı (fenomenolojik alanı) vardır Dışardan baktığımızda bunu göremeyiz ve bu yüzden de onun bazı davranışlarına anlam veremeyizKendimizi karşıdakinin yerine koyup olaylara onun gözüyle bakabilirsek, ancak bu durumda onun duygularını ve düşüncelerini anlamamız, dolayısıyla da davranışlarına anlam vermemiz mümkün olur