Şairler Ve Yazarlar: M

Maksim Gorki
Aleksey Maksimoviç Peşkov, «Maksim Gorki» denir, Rus yazarı (1868-1936)

Gorki, Nijni-Novgorod'da doğdu {bugün kente Gorki adı verilmiştir) On yaşında öksüz kalınca hayatını kazanmak için kunduracılık, fırıncılık, hamallık, gece bekçiliği yaptı, gençlik yıllarında başıboş ve sefil bir hayat sürdü Gündüzleri çalışır, geceleri kendini yetiştirmek için durmadan okurdu: romanlarından birinde «Benim tek okulum Rus halkının günlük yaşantısı olmuştur» der

Hikâyelerini yayımlamağa başladığında yirmi dört yaşındaydı; daha sonra yazdığı romanlar ve tiyatro oyunları ona dünya çapında ün sağladı Toplumsal haksızlıklara başkaldıran Gorki, Marx'çı kuramları benimsedi Eserlerinin çoğunda ezilen halkın yoksulluğunu ve yavaş yavaş gelişerek Ekim Devrimi'yle sonuçlanan siyasal bilinçlenmeyi anlattı

Gerçekçi ve toplumcu Rus edebiyatının kurucusu sayılan Gorki, yeni rejimle işbirliği yapmasına rağmen bu rejimin aksayan yanlarını eleştirmekten geri kalmadı: Gorki, ölünceye kadar, özgür bir insan olarak yaşamayı her şeyin üstünde tutmuştur Hayatını anlatan kitapları Sovyet edebiyatının başlıca eserleri sayılan yazara doğduğu şehir adıyla anılacak kadar önem verildi

Acı

Halkının yoksulluğunu derinden duyan yazar, Rusça «acı» anlamına gelen Gorki takma adını almıştır

Bazı Eserleri

Romanlar: Foma Gordeyev, Ana
Otobiyografiler: Çocukluğum, Ekmeğimi Kazanırken, Benim Üniversitelerim Tiyatro oyunları: Ayak Takımı Arasında, Küçük Burjuvalar

Mark Twain
Missouri'deki bir basımevinde çırak olarak çalışan on beş yaşındaki Samuel Clemens, daha o zamanlar yerel gazetelere kısa yazılar yazıyordu Fakat bir süre sonra içinde bir maceracılık ruhu uyandı Denizciliği öğrenmek için, Mississippi Nehri'nde çalışan bir geminin tayfaları arasına katıldı Sonradan eserlerinde kullanacağı Mark Twain ("işaret iki" anlamında bir nehir gemiciliği terimi) adı, yazarın bu kılavuzluk döneminden kalmadır

İçindeki macera tutkusu, oldukça değişken ve kararsız yaradılışı, en sonunda da Ayrılık Savaşları (1861) yüzünden Mark Twain, çeşitli meslekleri bir bir denedi: Nevada'da altın aradı, daha sonra gazetecilik yaptı, konferanslar verdi Üne ve servete kavuşan Mark Twain, özellikle gençlik anılarım dile getirdiği ünlü romanı Huckleberry Finn'in Başından Geçenler'de olduğu gibi, Amerikan yaşantısından canlı tablolar çizen pek çok eser yazdı Batılı Amerika'nın bu büyük yazarı, halk kültürüyle çocukluk dünyasının, hayal gücüyle duygusallığın yalın kaynaklarına bir dönüşü simgeleyen eserleriyle ülkesinin edebiyatına köklü bir yenilik getirmiştir

Bazı eserleri; Calaveras'ın Ünlü Zıplayan Kurbağası, Yolculuk Yapan Suçsuzlar, Sertlikle, Altın Çağ, Tom Sawyer'in Maceraları, Esrarengiz Yabancı

Mehmet Akif Ersoy
İstiklâl Marşı'nın şairi (1873-1936)

İstanbul'da doğdu; Fatih'te Mahal*le Mektebi'nde ve Rüştiye'de okudu Siyasal Bilgiler Okulu'na (Mülkiye) devam ederken babasını kaybedince geçim sıkıntısına düştü Bunun üzerine parasız yatılı bir okul olan Halkalı Baytar Mektebi Âlisi'ne (Yüksek Veteriner Okulu) girdi Bu okulu bitirdiğinde 20 yaşındaydı Mehmet Âkif daha çocukken, babasından Arapça ve Fatih Camii başimamından da Kur'an dersleri almıştı

Akif, Baytar Umum Müdürlüğü'nde müfettiş yardımcılığı görevi aldı ve görev dolayısıyla Anadolu, Rumeli ve Arabistan'da birkaç yıl dolaştı Bu arada ziraat okullarında ve Dârülfünun'da (üniversite) ders verdi

Mehmet Akif Ersoy şiirlerini 1908-1910 yıllarında Sıratı Müstakim (Doğru Yol) dergisinde yayımladı, daha sonra bunları Safahat adlı kitabında topladı (1911) Bu şiirlerin hemen hepsi zamanın toplumsal sorunlarını ele alan ve işleyen küçük manzum hikâyelerdir Bu dönemde iktidardaki "İttihat ve Terakki Partisi ile yakın ilişkiler kuran Mehmet Akif, partiye bağlı kulüpte Arapça dersleri veriyor, büyük camilerde yaptığı vaazlarla İslâm birliğini savunuyordu

Birinci Dünya Savaşı yıllarında devlete bağlı özel örgütün emrinde görevler yüklendi Bu yıllarda Arapların Türklere karşı yürüttükleri bağımsızlık mücadelesi ve İslâm dünyasının içinde bulunduğu çöküntü onu iyice sarstı ve kötümser yaptı Fakat Anadolu'da Millî Mücadele baş*layınca, Türkiye'nin bağımsızlık kazanıp kuvvetleneceği ve onun önder*liğinde İslâm birliği ülküsünün ger*çekleşeceği umuduna kapıldı Bu inançla 1920'de Anadolu'ya geçti ve Burdur milletvekili olarak Meclis'e katıldı İstiklâl Marşı'nı bu sırada yazdı Ama ne yazık ki daha sonra girişilen Atatürk devrimlerini benim*semeyerek yurttan ayrılıp Mısır'a gitti; 1936'da tedavi için yurda döndüyse de iyileşemeyerek aynı yıl içinde öldü

Mehmet Akif Ersoy, bütün şiirlerinde aruz ölçülerine bağlı kaldı Gerçekçi ve ahlâkçı bir anlayışla yazdığı şiirleri, aruzun en iyi kullanılış örnekleri sayılır Şair, İslâm birliği ülküsüne olan afin bağlılığı yününden, Ziya Gökalp'ın önderlik ettiği Türkçülük ve Tevfik Fikret'in öncüsü olduğu hümanizm akımlarına karşı durmuş, bu nedenle Atatürk devrimlerine de ters düşmüştür

Melih Cevdet Anday
1915-2002) Şair ve yazar İstanbul'da doğdu Devlet tarafından sosyoloji eğitimi yapmak üzere Belçika'ya gönderildi ise de 2 Dünya Savaşının çıkması nedeniyle yurda döndü Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Müdürlüğünde, Ankara kitaplığında memurluk yaptı Bazı gazetelerde çalıştı İstanbul Belediye Konservatuarı tiyatro bölümünde fonetik ve diksiyon dersleri verdi

Orhan Veli ve Oktay Rıfat ile beraber çıkardıkları kitaptan dolayı Garip adını alan yeni şiirin ilk örneklerini verdiler 1946'dan sonra sosyal meselelere de ağırlık vererek tiyatro ve roman türünde eserler verdi Bazı eserleri; şiir olarak: Garip (1941), Rahatı Kaçan Ağaç (1946), Telgrafhane (1952) Tiyatro eserleri: İçeridekiler (1965), Mikado'nun Çöpleri (1967), Dört Oyun (1972) Romanları: Aylaklar (1965), Gizli Emir (1970) Denemeleri: Doğu-Batı (1961), Konuşarak (1964)

Michel Montaigne
1533-1592) Fransız yazar Hukuk okudu Bordeaux parlamentosunda danışman iken 1570'de görevinden ayrılarak şatosuna çekildi 1572'de ünlü Denemeler adlı eserine başladı; bu eseri yazmayı ömrü boyunca sürdürdü 1581-1585 arasında Bordeaux belediye başkanlığını görevini yürüttü

Montaigne deneme türünün ustasıdır Denemeleri uzunlukları birbirinden çok farklı 107 bölümden oluşur En ilgi çekici bölümler tutarsızlık, hırs konularıdır Eserlerinde Epikürcü bir ahlak anlayışını sergilemiştir Denemeler Türkçe'de de çeşitli zamanlarda yayınlanmıştır

Moliere
(1622-1673) Fransız oyun yazarıdır Asıl adı Jean-Babtiste Poquelin'dir Celermont Koleji'ndeki öğrenimini sırasında Yunan ve Latin yazarlarını okudu 1643'de İllustre-Theatre topluluğunu kurdu 1646'da topluluğu dağıldı

1645-1658 arası gezici bir tiyatro topluluğu kurarak taşrada temsiller verdi Bu süre içinde oyuncu, oyun yazarı ve tiyatro yöneticisi olarak kendisini yetiştirdi Paris'in toplum hayatını yergici bir dille anlatan Moliere, dönemin ahlak anlayışını, iki yüzlülükleri sergiledi Fransız toplumundaki tipleri, töreleri ve kurumları kendi tabii çevresi içinde işledi Eski Yunan devri eserlerinden yararlanarak yeni bir komedi türü geliştirdi Tanzimat edebiyatı döneminde Moliere'in birçok eseri dilimize çevrildi