Cumalıkızık Bir Osmanlı Köyü

Cumalıkızık, Bursa'nın doğusunda, Uludağ yamaçlarına giden yolda İstanbul'dan Bursa'ya giderken, Ankara yönüne sapılması gerekiyor Otosansit'i geçtikten sonra sağa sapınca, Cumalıkızık okları takip ediliyor İstanbul'dan çıktıktan yaklaşık üç buçuk saat sonra, bu eski Osmanlı köyüne ulaşıyorsunuz

Osmanlıların Bursa´da ilk yerleştikleri bölgelerden olan Cumalıkızık, 180´i halen kullanılan, bazılarında ise koruma ve restorasyon çalışmalarının yapıldığı toplam 270 ev ile Osmanlı dönemi sivil mimarisini günümüze taşımaktadır

Orhan Gazi Bursa’yı ele geçirmeden önce Uludağ’ın eteklerinde çeşitli yerleşim alanları kurmuştur Bunlardan bazıları; Bayındırkızık, Derekızık, hamamlıkızık, Fethiyekızık, Değirmenlikızık ve Cumalıkızık’tır Uludağ´ın kuzeyindeki dik etekler ile vadilerin arasında sıkışıp kalan yöre köylerine bu konumlarından dolayı “kızık´” adı verilmiştir Köylerin birbirlerinden ayrılması için de dereye yakın olanına Derekızık, Fidye verene Fidyekızık ve Kızık köylerinden topluca gidilerek cuma namazı kılınan köye de Cumalıkızık adları verilmiştir Köylülerin anlatımı ile birbirlerine bir sigara içimi uzaklıkta olan bu köylerden Bayındırkızık’ı Uludağ’dan gelen bir sel alıp götürmüş, diğer dördü savaşlar sırasında ortadan kalkmış günümüze yalnızca Cumalıkızık gelebilmiştir

Uludağ’ın yamacında, kestane, çınar ve kiraz ağaçlarının gölgelediği, tarihi dokusundan hiçbir şey kaybetmeyen Cumalıkızık Köyü’nün ilginç bir öyküsü vardır

Osmanlı’nın kuruluş yıllarında bir grup atlı Söğüt’e doğru yola çıkmış, dolu dizgin gitmişler ve yolları Ertuğrul Gazi’nin huzurunda son bulmuş

“Beyim, biz Oğuzların Bozok kolunun Kızık boyunun yiğitleriyiz Kendimize Osmanlı ilinde yerleşmek üzere bir yer ararız Senin Türklerin en yüce beyi olduğunu biliriz Senden kendimiz için bir yurt yeri dilemekteyiz”

Bunun üzerine Ertuğrul Gazi:

“Yiğitler, aramızda hiç ayrıcalık olduğu düşünülür mü? Uludağ’ın eteklerinde hemen kendinize yurt edinin Buraları insandan hiçbir şeyi esirgemez, verimlidir, bereketlidir, sizleri de aç bırakmayacaktır Şimdi sizin boyun yedi yiğidine, Kayıların en güzel yedi kızını gelin vereceğim Her yiğit kendisine bir oba kursun, hep birlikte orada mutlu yaşayın” demiş

Böylece günümüzden 700 yıl önce Uludağ’ın yamaçlarında, Kızık boyunun yedi yiğidi kendilerine yedi ayrı Kızık köyü kurmuşlar

Bursa yakınlarında kurulan Osmanlı Beyliği kuruluşundan kısa zaman sonra bölgeye hakim olmayı başarmış, 1326 yılında Bursa´yı, 1331 yılında İznik´i fethederek yörede varlığını kesin olarak kabul ettirmiş ve Osmanlı halkının bu topraklara yerleşerek kentler ve köyler oluşturması sağlanmıştır Cumalıkızık vakıf köyü olarak kurulmuştur ve bu özelliğini yerleşim dokusu konut mimarisi, yaşam biçimine yansıtmıştır

Osmanlıların Bursa’yı ele geçirdikleri zaman ilk Cuma Namazını Cumalıkızık’ta kıldıkları söylenmektedir XIXyüzyılın köy mimarisinden hiçbir şey kaybetmeyen köyün tamamı sit alanı içerisine alınmıştır Cumalıkızk’taki evler görünüşte yapıldıkları orijinal hallerinden farklı değildirler Ancak son yıllarda çıkan bir yangın bunlardan ünü yakıp kül etmiştir Köyün tamamı sit alanı olduğundan, 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası uyarınca olduğu gibi korunmaları gerekmektedir Bu yasa uyarınca köylüler harap olan evlerine parasızlıktan herhangi bir onarım yapamıyor

Köyün sokakları dar ve taştandır Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerini oluşturan ve içlerinde hala yaşamların sürdürülebildiği evlerin bulunduğu Cumalıkızık, bugün tarihsel kimliği ile yaşatılmaya çalışılıyor

Bursa’ya 12 km uzaklıkta bulunan Cumalıkızık Köyü yaşayanları kendi çabaları ile burada bir köy-müze oluşturmuşlar Etnoğrafya Müze ve Sanat Evi köye gelen ziyaretçilerin ilgisini çekmekte olup, bu küçük müzede; Cumalıkızık Köyü’nün tarihi yaşadığı gibi, ayrıca müzeciliğimizin ihmal edilen köy müzelerinin tipik bir örneğidir























Osmanlı Devleti'nin Cumalıkızık köyünde 700 yıl önce yaptığı kanalizasyon sistemi asırlara meydan okuyor
Ecdadın 'önce sağlık' diyerek köyün altyapısını yaptığını söyleyen Cumalıkızık muhtarı Ahmet Kuş, Uludağ eteğindeki köye, insanların taşınmadan önce kanalizasyon sisteminin kurulduğunu kaydetti

Bursa'nın 10 kilometre doğusunda 700 yıl önce Oğuz boyları tarafından 7 Kızık köyünden biri olarak kurulan Cumalıkızık'taki kanalizasyon sistemi asırlardır problemsiz çalışıyor

300 yıllık özgün ahşap evleriyle tanınan Cumalıkızık, STV'deki Yeşeren Düşler dizisi ile reytingini artırdı Birçok yangın tehlikesini ucuz atlatarak günümüze kadar gelen evler, Osmanlı köyünün bozulmamış tek örneği olarak ziyaretçi topluyor

Cumalıkızık'ı diğerlerinden ayıran bir başka yönünün de asırlardır hizmet veren altyapısı olduğu belirtiliyor Osmanlı Devleti'nin, insanların köye taşınmadan önce altyapı hizmetlerini yaptığını anlatan Cumalıkızık Muhtarı Ahmet Kuş, köyün kanalizasyon sistemi hakkında Cihan muhabirine açıklamalarda bulundu

Köy meydanından geçen sokakların 1,5 metre derinliğinde kazıldığını anlatan Kuş, "Sokakların altına taşlardan döşenmiş ve üzeri taş kapaklarla kapatılmış kanal sistemi yapılmış Tüm evlerin kanalizasyonları bu kanallara verilmiş ve köy çıkışında yapılan 12 ayrı arıtma havuzunda yüzde 90 oranında kanalizasyon atıkları arıtılmış Bu sistem 700 yıldır hatasız olarak çalışıyor Günümüz teknolojisinde bile bu kadar sağlam bir yapı yapılamaz" bilgisini veriyor

Kanaldan gelen kanalizasyon atıklarının günümüzde dereye değil BUSKİ tarafından yapılan şehir kanalizasyon sistemine aktarıldığını kaydeden muhtar Kuş şunları kaydetti: "Ecdadımızın çevreye olan duyarlılığı asırlar öncesinden kendini göstermiş Bu da Osmanlı'nın 'önce sağlık' diyerek gerçekleştirdiği bir hizmettir Halen günümüzde birçok ilçede bile olmayan veya yeni yapılan kanalizasyon sistemi Osmanlı tarafından 700 yıl önce yapılmış"