Biraz Daha Genel Kültür... |
10-07-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Biraz Daha Genel Kültür...1 Nisan sakasinin kokeni nedir? 1564 yilinda Fransa krali IX Charles, yil baslangicini Ocak ayinin birinci gunune aldi Daha once Avrupada yaygin olan yil baslangici Mart 25 idi O zamanki iletisim sartlarinda IX Charles'in bu karari fazla yayilamadi Duyanlar ise protesto amaciyla eski adetlerine devam ettiler1 Nisan'da partiler duzenlediler Digerleri ise onlari Nisan aptallari olarak nitelendirdiler1 Nisan'a butun aptallarin gunu adini verdiler Bu gunde digerlerine surpriz hediyeler verdiler, yapilmayacak partilere davet ettiler, gercek olmayan haberler urettiler Yillar sonra Ocak ayinin yilin ilk ayi olmasina alisilinca, Fransizlar 1 Nisan gununu kendi kulturlerinin parcasi gorerek devam ettirdiler Oradan da butun dunyaya yayildi Cinliler yiyeceklerini nicin cubukla yerler? Cinlilerin yemek yeme aliskanliklarinin yiyeceklerini cok kucuk parcalar halinde yemelerinden cubuk kullandiklari anlasiliyorCinde eskiden yalnizca zenginler masada otururlardi Halkin cogunlugu tabaklari ellerinde yemek yerlerdi Bir elleriyle tabaklarini tutar, oteki elleriyle cubuk kullanarak beslenirlerdi Hizla artan nufus yuzunden yiyecek sikintisi ceken cinliler onlerindeki yiyecegi kucuk parcalar halinde cogaltarak yiyorlardi O zamanlar agac sikintisi nedeniyle de tahta kullanimi kisitliydi Masa kullanimi bu yuzden cok zordu Cubuklar fildisinden ve kemikten yapilirdi Dunyanin en cok soylenen sarkisi hangisidir? Bu sarki"Happy birthday to you" dur Sarkinin asil kaynagi Amerika'li iki kiz kardese aittir Orijinal adi " Good Morning to All" yani " hepinize gunaydin"dir Daha sonra guftesi degistirilerek butun dunyaya yayilmistir Fakat telif hakki kardeslere aittir, onlardan sonra da Warner/chappel muzik sirketine gecmistir Muzik ticari amacli kullanildigi zaman sirkete odeme yapma zorunlulugu vardir Insanlar saatlerini nicin sol kollarina takarlar?Ozel bir durum veya farkli olma dusuncesi yoksa insanlarin cogu saatlerini sol kola takar Cunku cogunluk sag elini kullanmaktadir ve bu kolun daha hareketli olmasi nedeniyle saatin bir yerlere carpip zarar gorme olasiligi yuksektir Zaten saatin kurma dugmesi 3 rakaminin yanindadir Insanlar saati kurmak istedikleri zaman onu bilekten cikarmadan sag elle uzattiklari sol kollarindaki saati kurabilirler Satrancta sah nicin o kadar pasiftir? Cunku sah koruma altindadir Zaten satrancta amac sahi almaktir O yuzden butun taslar onu korumakla gorevlidir Vezir ise baskumandan gibi saha yardim eder Ileri geri, capraz her yone gidebilir Batida vezire Kralice adi verilmistir Bununla Kralice'nin Kralin en buyuk destegi oldugunu isaret etmektir Satranc 6 yuzyilda Hindular tarafindan oynanmaya baslanmis, oradan dunyaya yayilmistir Bir hafta nicin 7 gundur? Babilliler 7 gunluk haftayi zaman birimi olarak kullaniyorlardi Ilk caglarda bilinen bes gezegen ile gunes ve ayin sayisi nin 7 olusu bu sayiyi gizemli ve ugurlu kiliyordu Daha sonra dinlerde gogun 7 kat olusu ve dogadaki ana renk sayisinin 7 olusu, muzik notalarinin 7 olusu sayinin onemini daha cok belirtti Daha sonra Fransa takvim yapisini degistirerek hafta sayisini 10 yapti ama kabul gormedi Rusya 5 gunluk hafta uygulamasina gecti, o da tutulmadi Sonunda yine hafta 7 gun olarak kaldi Nicin otellerin kapilari doner kapidir? Doner kapilarin tek amaci enerji tasarrufudur Buyuk binalarin icerleri devamli olarak isitilir Acilan normal kapidan iceri soguk hava rahatlikla girer Eger normal kapi kullanilirsa hava degisimi nedeniyle klimalar veya motorlar yeniden calisacaktir Ozellikle cok kisinin girip ciktigi otel veya benzeri binalarda enerji tasarrufu icin doner kapi kullanilir Doner kanatlar sicak havanin disari cikmasina, soguk havanin da iceri girmesini engeller Bardaktaki buzlar nicin birbirlerine yapisirlar? Buzun erimesi icin yalnizca sicaklik degil basinc da onemlidir Daglardaki buzullarin kayma nedeni de budur Basincla alt tabaka erir ve kayma olusur Bir kabin icinde ya da bir bardakta ustuste duran buzlarin herbiri altindakine degdigi noktada bir basinc olusturur ve bu noktada cok kucuk kisim erirBuradan hareket eden su cok az yanda iki buz kupcugunun birlestigi noktada tekrar donar Iki buz parcasi kaynak yapilmiscasina birbirlerine yapisir ve orada bir daha erime olmaz Kumaslar yikandiktan sonra nicin ceker? Aslinda kumas islaninca lifler sistiginden kumasin az biraz uzamasi gerekmektedir Ama bukumlerin acilarindaki deformasyonun yarattigi cekme kuvveti daha fazla oldugundan sonucta kumas boydan kisalir Kumas yikandiktan sonra kurutuldugunda sismis lifler eski durumlarina gelirler Ama kumas ilk olculerine donemez Su, yuksek isi, calkalama, sabun hepsi kumasin cekmesini kolaylastirir Kumas birkac kez yikandiktan sonra olculeri belli bir dengeye ulasir ve ondan sonra yikandiginda cekmez |
Biraz Daha Genel Kültür... |
10-07-2012 | #2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Biraz Daha Genel Kültür...Cinlilerin gozleri nicin cekiktir? Yalniz cinlilerin degil, Orta ve Guneydogu Asya'da yasayanlarin, japonlarin hatta Eskimolarin da gozleri cekiktir Aslinda goz yapisi butun dunyada aynidir Farki yaratan goz kapaklaridir Cekik gozlu diye nitelendirilen irklarda gozun uzerindeki goz kapaginin ikinci kivrimi, gozun ustune daha cok inmistir Bazi teorilere gore bu kivrim insanlarin gozlerini yogun kar tabakasinin, goz kamastiran isigindan korumak icin bir cesit kar gozlugu gibi gelismistir Cinde ve oteki bolgelerde her ne kadar yogun kar yagmiyorsa da onlarin atalarinin buzul caginda kuzeyde yasadiklari daha sonra guneye indikleri kanitlanmistir Yalniz gozleri degil, burunlari da ruzgara karsi korunmak icin kuculmus, burun delikleri sogugu engellemek icin daralmistir Ciltleri de koruma amacli olarak yaglidir Goz kapaklari da yaglidir Gozu ve ic tabakalarini kara ve buza karsi korur Yani cekik gozlu degil, dusuk goz kapakli, demek daha dogrudur Insan korkunca nicin disleri birbirine vurur? Bir insan buyuk bir tehlike veya korku verici olayla karsilasinca vucudu otomatikman savunmaya gecer Diger canlilarda oldugu gibi disler ve cene savunmanin ana mekanizmalaridirIste bu nedenle ilk insanlardan gelen kalitimsal yapidan dolayi once cene ve disler harekete gecer Cenedeki kaslar titrer, bu da sanki disler birbirine vuruyormus gibi goruntu verir Akil ile zeka arasinda fark nedir? Akil yalanla gercegi, dogru ile yanlisi ayirabilme, bir konuda dusunce yurutebilme ve gorus bildirme yetenegidir Insan olgunlastikca akli gelisir Zeka ise bir olayi once anlama, iliskileri kavrama, yargilama ve aciklayarak cozme yetenegidir Genel olarak 12 yasina kadar gelisir, 20 yasina kadar surer sonra sabit kalir Zeka bir insanin her turlu olay karsisinda ayni yetenegi gosterebilecegi anlamina gelmez Bir besteci muzik yapitini akliyla degil zekasiyla yaratir Fakat en basit matematik problemini cozemeyebilir Sonuc olarak zeka, ruhsal olaylara, algi ve hafiza yetenegine, tutkulara, egilimlere gore farliliklar gosterir Akil somut olarak olculemez, zeka IQ denilen testle olculebilir Dolunay insan davranislarini etkiler mi? Insanlar arasinda bu inanc oldukca yaygindir Eskilerin Ay'in donemlerine bagladiklari bos bir inancin gunumuze uzanan bir varsayimidir Bilim adamlarinin yaptiklari butun calismalar bu gorusun bos oldugunu kanitlamistir Ay, dunyadaki okyanuslarin gel-git denilen sularin alcalmasi ve yukselmesi olayi uzerinde dogrudan etkisi vardir Vucudumuzdaki suyun orani , okyanuslardaki su miktariyla kiyaslanamaz Yani Ay'in cekim gucu insani etkileseydi yalniz dolunayda degil her gun olmasi gerekirdi Dolunayda ayin parlakligi da pek onemli bir etken degildir Cunku gonderdigi isik miktari Gunes'in gonderdiginin 600 binde biri kadardir Uc yasindan daha once olanlari nicin hatirlamiyoruz? Bilim adamlari gecmis deneyimlerimizi saklayan hafizamizin beynimizde ani veya oyku seklinde organize oldugunu ileri suruyorlar Uc yasindan kucukler bu sekilde iletisim kurma yetenegine sahip degillerOyku ve anilarini anlatamiyorlar Yer ve karakter kavramlarini anlamiyorlar Uc yasindan kucukler duzgun konusabildikleri,anlayis, sezis ve hafiza yeteneklerine sahip olduklari halde tum olanlari bir butun olarak sekillendiremiyor, oykuye donusturemiyorlarHafizamiz ne yaptigini ne yapildigini 3-4 yaslarinda kaydetmeye basliyor Develerin horguclerinde ne var? Genelde horguclerinde su oldugu ve uzun yolculuklarinda bu suyu kullandiklari soylenir ama dogru degildir Develerin horguclerinde 30-35 kg kadar yag bulunur Yiyecek bulamadiklari zaman bu enerjiyle hareketlerini saglarlar ayrica yag col sicagina karsi koruma gorevi de yapar Develer suya az gereksinim duyarlar Burun mukozalari insana gore 100 kat daha buyuktur Soluk alirken havadaki nemin ucte ikisini kazanabilirler Su kaybini da dokularindan kaybederler, kandaki su etkilenmez Yumurtanin nicin bir tarafi yuvarlak, diger tarafi sivridir? Eger koseli olsalardi kenarlari dayaniklilik bakimindan cok zayif olurdu En dayanikli geometrik sekil kuredir ama bu sekildeki yumurta yuvarlanacak olursa nerede duracagi belli olmaz Yumurta yuvarlaninca duz gitmez Ince tarafi ustunde dairesel bir yol cizer Basladigi yere yakin bir noktada durur Yani duz bir yerde kaybolmasi olanaksizdir Yumurta, tavugun yumurta kanalinda kure seklindedir Ilerlemesi sirasinda arkada kalan dairesel kaslarin buzuserek hem yumurtayi ileri iterler hem de bu kismina baski yaparak konik bicimini saglarlar Yumurtanin seklinin nedeni de budur Surungenlerde bu duzenek olmadigindan yumurtalari kuresel bicimdedir Kuslar nasil konusabiliyor? Her insan agziyla konusur ama konusabilmeyi saglayan asil organ beyindir Beyinde olusan dusunceler dilimize ve dudaklarimiza aktarilir Hayvanlar bu nedenle konusamaz Papagan ve benzeri kuslarin yaptiklari konusma degil, mukemmel bir ses tinisi ezberi ve tekrardir Sesleri ezberler ve taklit ederler Kuslarin ses organlari memeli hayvanlardan farkli olarak girtlakta degil gogus kafeslerinn dibinde, karin boslugunun derinliklerindedir Kuslarin dogasinda ses taklit yetenegi vardir Dogayla icice yasarken diger kuslarin seslerini taklit ederek bir cesit iletisim saglarlar Ates bocegi nasil isik saciyor? Aslinda bu bocegin verdigi isigin atesle de sicaklikla da bir ilgisi yoktur Bilimsel adi "Soguk Isik"tir Bu isik olayi, molekuler seviyede kimyasal bir islemdir Bazi molekullerin ayrisarak daha yuksek enerjili hale gecebildikleri ve bu fazla enerjiyi isiga donusturebildikleridir Ates boceginin karin bolgesindeki isik organinda bulunan guddelerden isik elde etmede rol alan iki ana kimyasal madde uretilmektedir Fakat onlar da tam olarak isik vermeye yetmedigi icin bocegin isik bolgesine yakin solunum organinin isik verme aninda burayi oksijenle beslemesi gerekmektedir Kediler balik ve sutu nicin severler? Kedilerin sudan hoslanmadigi bilinir Ama aslinda kediler cok iyi yuzerler Hava sartlarindan dolayi ve de tembelliklerinden suya girmeyi sevmezler Ev kedisinin balik sevmesinin yaninda kuslara ve farelere olan duskunlugunun nedeni evcillestirilmeden once Misir'da Nil vadisinde balik, kurbaga, kucuk kus ve fareleri avlayarak yasamis olmasidir Zaten eski Misirlilar kedileri fare avcilari oldugu icin evcillestirmislerdir Gunumuzde kedinin kuzey Hindistan ve Guneydogu Asya'da yasayan turleri irmaklarin kenarlarinda balik avlayarak yasamaktadir Patileriile baliklari sudan disari atar, gerekirse suya tamamen girerler Eski Misir'da kedi bakicilari onlari ekmek ve sutle beslemislerdir Kedilerin sut zevkinin de Misirli bakicilarinin yarattigi beslenme aliskanligindan kaynaklanmaktadir Horozlar nicin sabahlari erkenden oterler? Sabah gunes dogarken otmek yalniz horozlara ozgu degildir Kulaga en cok horozun sesinin gelmesi, onun sesinin digerlerinden daha guclu olmasidir Kuslarin buyuk cogunlugu da ayni saatlerde agaclarda koro halinde oterler Gun boyu hem horozlar hem kuslar bu otusu surdururler ama seslerinin en guclu ciktigi zaman sabah saatleridir Horoz ve kuslarin sabah gun dogarken otmeleri biyolojik saatleriyle ayarlanmistir Evlerimizdeki sinekler kisin nereye gidiyor? Sineklerin her turu kisin ortadan kaybolur Havalarin isinmasiyla birlikte ansizin ortaya cikarlar Sinekler isiya karsi cok hassastir Gunes bulutun arkasina girdigi zaman olusan isi dusmesinden etkilenirler Kis gunlerinde yasama sanslari yoktur Olmeden once yumurtalarini topraga veya kuytuya gomerler Lavra ve yumurtalar soguktan etkilenmez Yaz sicaklari baslayinca yumurtalar catlar ve yine sinekli gunler baslar |
Biraz Daha Genel Kültür... |
10-07-2012 | #3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Biraz Daha Genel Kültür...Tukenmez kalemin dolmakalemden farki nedir? Kalemin tarihi yazininkinden de eskidir Ilk insanlar sivriltilmis cakmak taslariyla duvar resimleri yapmistir Murekkepli metal kalemler Romalilar tarafindan biliniyordu Tukenmez kalem adi ile bilinen bilye uclu kalemin ilk modeli 1880 yilinda yapilmistir fakat ragbet gormemistir Ucaklarin gelismesiyle gundeme tekrar gelir Ucaklar 2-3bin metreye cikinca hava basinci oldukca azalir Dolmakalem murekkebi basinc nedeniyle disari akarak kagidi ya da giysiyi lekeler 2Dunya Savasi'nda askeri ucaklarda kullanilan tukenmez kalem sonradan yayginlasmistir Tukenmez kalemlerde murekkep kagida pirinc uctaki yuvaya yerlestirilmis minik bir bilye araciligiyla aktarilir Fakat dolmakalemin ozelligi seckin ve yaziyi kaliteli kilmasidir Doktorlar nicin dizimize cekicle vurur? Bir sandalyeye rahatca oturup bacak bacak ustune atarken doktor dizkapaginin hemen altina, kasi kemige baglayan tedoma minik lastik bir cekicle vurdugu zaman bacak ileri firlar Bu reflekste baldir kaslarindaki duyu sinirleri kasin genislemesine tepki verir ve yeni sinir sinyalleri olusturarak kaslara hafif bir basinc uygulandigini ve gerildiklerini omuriligine iletirler Omirilik ise bu basinca dayanabilmesi icin kaslarin kasilmasi gerektigini bildirir, bacak tekrar geri hareket eder Refleks, beyin denetiminden gecmeksizin, yani beyin devrede olmadan dogrudan omuriligin komutlariyla gerceklesmektedir Diz kapagi refleksi omuriligin isleyisi konusunda bilgi veren onemli bir tani yontemidir Yapistiricilar nasil yapistiriyor? Yapistiricilarin sagladigi yapisma olayi aslinda kimyasal bir reaksiyondan baska bir sey degildir Gunumuzde imalatcilar yapistiricilari sentetik malzemeler kullanarak yaparlar Yapisma olayinda benzer veya ayri malzemeden iki madde, bir de yapiskan gerekir Burada en onemli gorev yapistiricidadir Yapistiricinin molekullerinin diger iki madde molekulleri ile birlesme egilimi gosterir bir yapida olmasi gerekmektedir Matematikte nicin (-2) ile (-2) nin carpimi (+4) tur? Haftanin bes gunu ise otobus ile gidip geldiginizi varsayalim Her sefer bir milyonluk bir biletle yapiliyor On milyon tutarinda on tane bilet aldiniz Hergun gidis gelis kullandikca iki tanesi eksiliyor Bunun esitlikteki yeri (-2) dir Siz bu isi bes gun suresince yani 5 kez yaparsaniz (-2)x(+5)= 10 olur Diyelim ki bayram tatilinin iki gunu o haftanin Persembe ve Cuma gunlerine geldi ve tatil Bu kez yapmaniz gerekeni yapmiyorsunuz Iki gunluk 4 bileti kullanmiyorsunuz Bu hareket, yapmaniz gerekene gore negatif yani ters yonde bir harekettir Hergun bilet almak yerine iki gun suresince hic bilet kullanmiyorsunuzIki kere negatif hareketi "-2" bilet uzerinde yapinca o hafta elinizde (-2)x(-2) =(+4) bilet kaliyor Radyonun sesi acilinca pil daha cabuk mu biter? Pille calisan portatif radyolarda sesin yuksekligi pilin omrunu etkiler Radyo acik, sesi kapali durumu ile sesin sonuna kadar acik durumu arasindaki fark pillerin omurlerinin kisalmasina neden olur Ses sonuna kadar acildiginda pillerden cekilen akim yuzde 30 artmaktadir Bu durum, kucugunden buyugune, pille calisan ve ses yukselticisi olan butun radyo, teyp, volkmen vb icin aynidir Termos nasil sicagi sicak, sogugu soguk tutuyor? Tek nedeni vardir, vakumYani boslukBir termosta icice gecmis iki kap vardirDistaki metal bir kap olup icteki genellikle bir cam sisedirIkisinin arasindaki hava ise bosaltilmistirTam olmasa da ureticiler tarafindan elde edilebilen tama yakin bir bosluk vardirVakumlu bir ortamda hava molekulleri de ilmadigindan isi iletilemezCismin isisi baslangicta ne ise o halde kalirIcerden disariya, disardan iceriye isi gecisi olmazBoylece termosa konan sivi sicaksa sicak, soguksa soguk kalir |
|