İstanbul Surları Ve Tarihi

İstanbul Surları, İstanbul’un çevresinde bulunan, Bizans zamanında yapılmış şehir duvarlarıdır İstanbul’un etrafını çeviren surlar tarihte 7 yydan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir






Son yapımı MS 408′den sonradır II Theodosius (408-450) zamanında İstanbul surları Sarayburnu’ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray’a bu taraftan, ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule’ye, Yedikule’den Topkapı’ya, Topkapı’dan Ayvansaray’a uzanıyordu

Tarihçesi

Yapımına İmparator II Theodosius Praefaectus Anthemios tarafından 413 yılına doğru başlanmıştır İstanbul surlarını geçebilen tek kuvvet II Mehmet önderliğindeki ordudur Atilla’nın idaresindeki Hunların şehri tehdit ettiği bir sırada Praefactus Konstantinus Kyros suraların önüne ikinci bir duvar daha yaptırmıştır

Sayıları 96 olan kuleler değişik biçimde inşa edilmiştir Bunlardan 74′ü kare, biri beşgen ,5′i altıgen, 2’si yedigen ve 14′ü sekizgendir Kulelerin içinde en üst kısımları tonoz örtülü birer kat bulunur İznik surlarında da olduğu gibi, bu üst kat odaların duvarlarında evvelce fresko tekniğinde yapılmış Aziz resimleri yer alıyordu Kulelerin uzunluğu her yerde aynı değildir Marmara’dan Tekfur Sarayı’na kadar birkaç metrelik farklılıklar görülebilmektedir

Kara tarafı surlarının dışa açılan birçok kapıları vardır Bunların bir kısmı halkın girip çıktığı kapılar olup tehlike anlarında örülerek kapatılıyordu Aralarda ikinci derecede önemli bazı askeri kapılar da vardı Bu kapıların en önemlisi daha önce Zafer Yolu’nun başlangıcı olarak da kullanılan Altın veya Yaldızlı Kapıdır

Burç, duvar ve kapılardaki kitabelerde duvarın tarihçesi yazar

İstanbul’un uzun süre fethedilemeyen efsanevi bir şehir olmasının en büyük sebebi çevresini kuşatan surlardı Zamanında başka hiçbir yerde bu kadar sağlam savunma sistemi bulunmamaktaydı Uzunluk bakımından erişilmez olmasına rağmen Çin Seddi bile savunma açısından İstanbul surlarının yanına yaklaşamıyordu

Karada 6492 m Marmara ve Haliç kıyılarında 820m uzunluğundaki surlar birkaç kademeden oluşurdu En önde Bizans’ın mobil kuvvetleri savunur, arkasında 20 m genişlik ve 75 m derinliğindeki su dolu hendekler bulunurdu Bunların arkasında mızraklı askerlerin beklediği savunma mazgalları vardı Savunma mazgalları geçildiği takdirde 5-7 m yüksekliğindeki orat surlara gelinirdi Osmanlı Ordusu orta surlar önünde çok sayıda kayıp vermişti En arkada ise 12-13 m yüksekliğinde asıl surlar bulunurdu Asıl surlar üzerinde bekleyen askerler hiçbir canlının sur dibine yaklaşmasına izin vermezdi

Duvarlar ve burçlar

Surların uzunluğu 22 kmdir Haliç surları 55 km, kara surları 7,5 km Marmara Surları 9 kmdir

Kara surları üç bölümden oluşur Hendek, dış sur,iç sur Hendekler bugün tarım alanı olmuştur Sura bitişik ve 50 m aralıklarla kara surları tarafında, birçoğu yıkılmış, çatlamış durumda 96 burç bulunmaktadır Bu burçlar, boydan boya uzanan sur duvarlarından 10 mlik çıkıntıda, çoğunlukla kare planlı ve 25 m yüksekliğindedir






Pencereleri, tonozları, kapıları vardır İç surlarla dış surlar arasında kapı ve merdiven bulunur İç surlar ve burçlarda kefeki taşı ve tuğla kullanılmıştır Dış surlar ise sandık vaya kazamat duvardır Dış surlarda daha küçük ve büyük burçlar arasına gelmek üzere küçük burçlar vardır Bütün bu hendek, burç, dış ve iç surların toplam eni 70 mdir Surların içinde dehlizler ve küçük oyuklar vardır

Marmara ve Haliç surlarının önündeyse hendek ve dış sur yoktur Bu surların kalınlığı 5 m, yükseklik 15 mdir Burçlar 20 mdir, Marmara tarafında 103, Haliç tarafında 94 Burç vardır Marmara tarafı surları boyunca Banliyö Treni çalışmaktadır

Bu burçlardan bazıları tarihi ün taşır: Yedikule, Sulukule, Anemas, İsaakios, Mermerkule, Arapkule gibi Bunların çoğu zindan, hapishane, darphane olarak kullanılmıştır

Kapılar

İstanbul surları boyunca anakapı ve yankapılar vardır Kapılar, duvarda 5 m genişlikteki bir kemer altındadır Anacaddelerin geçtiği Topkapı ve Edirnekapı dışındaki kapılar yan yana iki arabanın geçemeyeceği kadar dardır






Bu kapıların mermer kaplı içleri, ahşap kapıları vardı Sur üstüne çıkmak için yapılmış merdivenler kapıların iç tarafında sağda ve soldadır Kapı duvarları içindeki boşluklarda, anakapının kapatılmasında kullanılan demirkapı yahut parmaklıklar bulunurdu Ayrıca anakapıların bazılarında bir dışkapı olurdu Bunların birçoğu tarihte kaybolmuştur Bazı kapılar üzerinde kitabeler durmaktadır, ama bunlar Osmanlı’dan kalmadır Dış kapıyla iç kapı arası 25 mdir

Topkapı Sarayı kapısından başlayarak Haliç’e, buradan Yedikule’ye ve tekrar Topkapı Sarayı’na dolanan duvarların kapıları şöyledir:

- Topkapısarayı kapısı
- Ahırkapı
- Fenerlikapı
- Küçükayasofyakapısı
- Bukalonkapı
- Balıkhanekapısı
- Odunkapısı
- Manganakapısı
- Gülhanekapısı
- Kadırgakapısı
- Çatladıkapı
- Kumkapı
- Yenikapı
- Samatyakapısı
- Narlıkapısı
- Yedikulekapı
- Belgradkapı
- Silivrikapı
- Mevlanakapı
- Topkapı
- Edirnekapı
- Eğrikapı
- Ayvansaraykapısı
- Atikmustafakapısı
- Balatkapısı
- Fenerkapısı
- Yeniayakapı
- Ayakapı
- Cibalikapısı
- Unkapanıkapısı
- Ayazmakapısı
- Odunkapısı
- Balık pazarıkapısı
- Yenicamikapısı
- Bahçekapısı
- Avcılarkapısı
- İmparatorkapısı
- Zindankapısı
- Sirkecikapı
- Yalıköşkü

İstanbul surlarında 50 kapı ve 300 burç vardır ve bir kısmı kaybolmuştur Dış kent Galata tarafındaki surların da kapıları vardı: Kurşunlumahzen, Karaköy, Balıkpazarı, Yağkapanı, Kürkçükapı, Azapkapı