Asit Yağmurları - Asit Yağmurları Nedir? Asit Yağmurları Nasıl Oluşur? Asit Yağmuru

Asit Yağmurları - Asit Yağmurları Nedir? Asit Yağmurları Nasıl Oluşur? Asit Yağmuru
Asit Yağmurları - Asit Yağmurları Nedir? Asit Yağmurları Nasıl Oluşur? Asit Yağmuru

Kömür ve petrol gibi fosil yakıtlar ile mazot ve benzin gibi petrol türev*leri yandığında, bol miktarda kükürt dioksit ve bir miktar azot oksitleri içeren dumanlar çıkar Havaya yükselen bu dumanların za*manla bulutlardaki su damlacıkları ve hava*daki su buhanyla birleşmesiyle sülfürik ve nitrik asitler oluşur Yakıt dumanlarının için*de ayrıca bu tepkimeyi hazırlayan ve katalizör lenen bazı kimyasal maddeler vardır (bak Cataüzör) En sonunda sülfürik ve nitrik asit nıharları ile damlacıkları yoğunlaşarak "asit ağmuru" halinde yeryüzüne iner

Asit olarak nitelenen kimyasal maddelerin )ir özelliği de, metallerle birleştiklerinde ya*nlarındaki hidrojen atomlarının artı elektrik 'üklü iyonlar halinde açığa çıkmasıdır Bu ıedenle bir çözeltinin asitlik derecesi, o çözel*tin bir metre küpündeki hidrojen iyonları*nın yoğunluğuyla ölçülür "pH" simgesiyle gösterilen bu değer sıfıra yaklaştıkça çözelti*nin asitliği artar Aslında normal bir yağmur da bir ölçüde asit özelliği taşır (pH 5-5,6) Asit yağmurlarında ise pH değeri bazen sirkenin (asetik asidin) asitliğine yaklaşarak 3'e, hatta daha altına düşer Asit yağmurları*nın yeryüzüne inerek topraktaki, akarsu ve göllerdeki sulara karışmasıyla bu suların asit*liği artar Böylece doğadaki denge bozulur ve canlıların yaşamı tehlikeye düşer Ağaçlar sağlığını yitirir, kararır, hatta kuruyarak ölür Bunun sonucunda ağaçlarda barınan, yaprak ve meyveleriyle beslenen hayvanlar giderek azalır Topraktaki besleyici maddeler kimya*sal değişikliğe uğrar Suların asitliği arttığı için bu çevre kirliliğinden en çok etkilenen su bitkileri, balıklar ve öbür su hayvanları olur Bu kadar asitli bir suda hiçbir canlı yaşayamayacağı için, göllere yeşil ya da mavi rengini veren yosunlar da ölünce göllerin suyu bir kristal gibi renksiz ve duru hale gelebilir

Asit yağmurundan etkilenen yalnızca doğa*daki canlılar değildir İçme suları da kirlene*bilir ve asit zamanla yapıların dış yüzeyindeki taşları ve metalleri yiyerek aşındırabilir
Asit yağmuruna bağlı çevre kirliliğinin göz*le görülür etkileri ilk kez Almanya'da, 1970'lerin başında gözlendi Bugün bütün dünya ülkelerinde kaygı verici boyutlara ula*şan bu sorunun en önemli yanı, rüzgârların asitli dumanları yüzlerce kilometre öteye sü-rükleyebilmesidir Bu yüzden çevre kirliliği çoğu kez asit yağmurlarının düştüğü bölgede değil, rüzgâra açık başka yerlerde görülür Örneğin İngiltere'nin sanayi merkezlerinden yükselen dumanlar, bu bölgede sürekli olarak kuzeydoğu yönünde esen rüzgârların etkisiyle İskoçya ve İskandinavya'ya sürüklenerek bu*ralardaki ormanlara büyük zarar verir Aynı nedenle, ABD'nin yakıt tüketimi arttıkça yalnız bu ülkede değil, Avrupa'nın birçok yerinde, Güney Amerika ve Avustralya'da çevre kirliliğinden etkilenen alanlar giderek genişleyecektir

Kimyasal tepkimelerin karmaşıklığı nede*niyle, asit yağmurlarının nasıl oluştuğunu tam olarak açıklamak güçtür Dumanların nere*den geldiğini, dolayısıyla kimin sorumlu oldu*ğunu kanıtlamak daha da güçtür Ama çevre kirliliğinin başlıca kaynağı olan enerji santral-larının ve fabrikaların bacalarından çıkan dumanlar özel filtrelerden geçirilerek tehlike*li kimyasal maddelerden temizlenebilir Ne var ki bu pahalı bir önlemdir ve sanayicilerin çoğu bu dumanların çevre kirliliğinden so*rumlu olduğu kesinlikle kanıtlanmadıkça bu filtreleri taktırmaya yanaşmam,aktadır Soru*nun can alıcı noktası ise, bu tartışmalar sürüp giderken ormanların, geniş tarım alanlarının ve doğadaki canlıların giderek daha büyük zarara uğramasıdır Kısa zamanda gerekli önlemler alınmazsa, asit yağmurlarının doğa*daki yıkıcı etkileri bu yüzyılın sonunda belki 10 kat artacaktır

Asit yağmurları nedir nasıl oluşur?

Asit yağmurları, fosil yakıt atıklarının doğal su döngüsüne karışmasıyla oluşur Kömür ve petrol gibi fosil yakıtların yakılması sonucu atmosferde kükürt ve azot içeren gazlar birikir Bu gazlar havadaki su buharıyla birleşince bir kimyasal tepkime meydana gelir Bu tepkime sonucunda sülfürik asit ve nitrik asit damlaları oluşur

Güneş ışığı bu tepkimelerin hızını artırır Yeryüzündeki sular Güneş’in etkisiyle ısınınca, bunların bir kısmı buharlaşarak yükselir ve atmosfere karışır Böylece yükselen nemli havadaki su buharı yoğunlaşarak yeniden sıvı durumuna geçer Bunlar da bulutları oluşturur Sonuçta oluşan, çok miktarda kükürt ve azot içeren bu tip yağmurlara “asit yağmurları”denir Atmosferdeki asit, yalnızca yağmurlarla değil, kar, sis, havadaki gazlar ve tanecikler yoluyla da yeryüzüne iner
Hava Kirliliği ve Asit Yağmurları

İnsanların faaliyetleri sonucu meydana gelen üretim ve tüketim faaliyetleri sırasında ortaya çıkan atıklarla hava tabakası kirlenerek, yeryüzündeki canlı hayatını tehdit eder bir konuma gelir Yeryüzündeki canlı hayatın sürmesi için vazgeçilmez bir yere ve öneme sahip olan hava tüm hayatı etkileyecek biçimde endüstriyel artıklarla değişik yollardan kirlenmektedir Bu kirlenme ilk kez 1940-1950’li yıllarda gelişen sanayileşmenin bir sonucu olarak dünyanın çeşitli şehirlerinde havanın aşırı kirlenmesiyle görülmeye başlandı İşte bundan dolayı “insanlar tarafından atmosfere karıştırılan yabancı maddelerle hava bileşiminin bozulmasına” hava kirliliği denildi Dünya Sağlık Örgütü’ne göre: “Hava kirliliği, canlıların sağlığını olumsuz yönden etkileyen veya maddî zararlar meydana getiren havadaki yabancı maddelerin, normalin üzerindeki yoğunluğudur”

Hava kirliliğine yol açan unsurlar ya doğrudan fabrika bacalarından, egzoz gazlarından havaya karışıyor yada havadaki diğer gazlarla birleşerek, havanın kirlenmesine yol açıyor

Ayrıca sanayi işletmelerinin çıkardığı baca gazları havadaki oksijen ve su buharı ile birleşerek, bir dizi kimyasal reaksiyonlar sonucu asit yağmurlarına dönüşür Asit yağmurları toprağın yavaş yavaş asitlenmesine yol açarak, ağaçların ve bitkilerin topraktan beslenmesine engel olur Asit yağmurları ayrıca çeşitli yollardan sulara karışarak, sulardaki canlıların hayatını da etkiler

Havadaki karbon tozları, katı parçacıklar, karbonmonoksit, kükürt dioksit, doymamış hidrokarbonlar, aldehitler ve diğer kanserojen maddeler insanlarda solunum yolları hastalıkları, nefes darlığı ve akciğer kanseri gibi değişik hastalıklara yol açarlar

Sanayileşme ile büyük hız kazanan hava kirlenmesi özellikle büyük kentlerin çevresinde yoğunlaşmaktadır Çünkü büyük kentler ve onların çevresinde yoğunlaşan üretim ve tüketim faaliyetleriyle artıklar hızla çoğalıyor Ayrıca egzoz gazları, trafik tıkanıklıkları ve gürültü de hayatın kalitesini hızla düşürmektedir

Havanın gaz halinde ve sürekli hareket içinde olması rüzgarlarla kirlenmeyi yeryüzü ölçüsünde yaygınlaştırıyor Bu bağlamda en çok zararı ise ormanlara veriyor Büyük kentlerde alt yapı yatırımlarının hazır olması, deniz, hava ve kara yolu ulaşımının kolaylığı yatırımların büyük kentlerin çevresinde yoğunlaşmasına yol açıyor İşgücü ve pazar açısından çok uygun olan büyük kentler, üretim ve tüketim faaliyetlerinin en yoğun olduğu yörelerdir Bu yoğunluk, hava kirlenmesinin büyük kentlerde ileri boyutlara ulaşmasına neden olmaktadır

Bütün bunların en önemli sebeplerinden birisi sanayi ve teknolojilerimizin bir sonucu olan asit yağmurları Uzmanların bildirdiklerine göre bunun kaynağı sanayi kuruluşlarıdır Özellikle termik santrallerin bacalarından çıkan dumanların içinde bol miktarda kükürtdioksit ve azot oksit gibi gazlar bulunmaktadır Bunlar atmosferdeki nem ile birleşince yakıcı asitlere (sülfirik asit, nitrik asit vb) dönüşmekte kar, yağmur, sis yağışlarıyla da yeryüzüne ulaşmaktadır İşte bunlara asit yağmuru deniliyor

Asit yağmurları, göller ve nehirler gibi sular dünyasına düştüğünde bunların asitlik derecesini arttırır Balıklar sudaki asitlik değişimine çok duyarlı oldukları için böyle sularda yaşayamazlar Gerçekten de, Baltık ülkelerindeki göller İngiltere’deki ağır sanayi bölgelerinden kaynaklanan asit yağmurları ile asitleşmiş ve bu göllerde birçok balık türü ortadan kalkmıştır

Asit yağmurları hayvanlar ve bitkiler gibi canlı varlıklara zarar vermekle kalmaz, taşınmaz kültür varlıklarını da olumsuz yönde etkiler Örneğin, kent içi ya da kent dışındaki tarihî binalar, açık hava müzeleri, binlerce yıllık antik kentlere ait yapılar veya Nemrut dağında olduğu gibi taş anıtlar asit yağmurlarıyla yıpranmakta ve dağılmaktadır Asit yağmurları bitki toplumlarının, örneğin geniş ormanların toprak üstü kısımlarında yakıcı zararlar oluşturduğu gibi, toprakların yapısını da bozmakta, toprak içindeki bitki köklerinin hastalanmasına ve toprağa can veren mikroorganizmaların ölmesine neden olmaktadırlar

ASİT YAĞMURU NEDENLERİ…

Atmosferdeki asit, yalnızca yağmurlarla değil, kar, sis, havadaki gazlar ve tanecikler yoluyla da yeryüzüne iner Asit yağmurlarının sonucuysa, yok olan ormanlar, hiçbir canlının yaşamadığı ölü göller, zarar gören sanatsal yapılar ve sağlıklarını yitiren insanlardırYer yüzeyine ulaşan asit, birçok bitki ve hayvana zarar verir Sonbahar yağmurlarıyla birlikte toprak üzerinde biriken su, ya akarsulara ve göllere akar ya da toprağın içine sızar Yağmurla gelen asit toprakta birikir Asitli su, topraktaki bitkiler için besin kaynağı olan önemli minerallerin çözünmesine yol açar ve bitkilerin bunları alabilmesini engeller Aynı zamanda, asit yağmurları, toprakta bulunan, ancak asit etkisiyle serbest hale geçtiğinde bitkilere zararlı olan alüminyum gibi maddelerin miktarının artmasına da neden olur Örneğin, toprakta biriken alüminyum,ağaç köklerinin gerekli besinleri almalarını engeller Besin eksikliği oluşur ve ağaçların büyümesi yavaşlar, hatta tamamen durur Zamanla, yaprakların dökülmesi gibi daha gözle görülebilir zararlar ortaya çıkmaya başlar

Avrupa’da her dört ağaçtan biri asit yağmurlarından olumsuz etkilenerek yapraklarını dökmektedir

Azot, orman ekosisteminde şu şekillerde birikir:

• Ağaçların köklerine ve kabuğuna işler

• Canlı biyokütlelerde ya da organik bileşikler olarak toprakta birikir

• Topraktan süzülür
Rüzgâr, kirlilik yapıcı maddeleri atmosferin üst kısımlarına ve uzak yerlere, bazen binlerce kilometre uzağa taşıyabilir Böylece havadaki parçacıklar hiç umulmadık bölgelere kadar gidebilir
Asit yağmurları, sanayi tesisleri, demir çelik tesisleri ve elektrik santrallerinin neden olduğu kirlilikten kaynaklanır
Otomobiller ve kamyonlar kükürt dioksit ve azot oksit salımlarına neden olur
Kirlilik yapıcı maddeler uzun süre havada asılı kalırlar Bu maddeler, havadaki nemle karşılaştıklarında sık sık kimyasal değişime uğrar ve bu değişimler asitlenmeye neden olur
Kirlilik yapıcı maddeler hava akımlarıyla çok uzaklara taşınabilir ve sonunda çökelirler Bu maddelerin çökeldikleri yer; bir doğa koruma alanı, bir göl ya da arka bahçeniz bile olabilir

ÖNLEMLER
Hava kirliliği ve asit yağışlarının çevreye, özellikle bitkilere olan etkisinin kesin sonucu ve buna karşı isabetli önlemler alınmak isteniyorsa, çok sayıda bilimsel denemenin yapılması gerekir
Yakıtların (araç ve meskenlerde) kalitesi kontrol edilmeli
A ) Hava kirliliğine dayanıklı bitkiler (böğütlen, ıspanak, kızılcık,) ekilmeli
B) Kışın yaprak döken bitkiler ekilmeli
Kentlerin kurulma yerleri topografik açıdan iyi saptanmalı Başka bir anlatımla Yerleşmeleri (kent, köy,) çanak şeklindeki alanlardan uzaklarda kurmalıyız
Bacalara filitre takılmalı
Araçların bakımı zamanında yapılmalı
Alternatif enerji kaynakları kullanılmalı
(Güneş, rüzğar, gelgit, akıntılar, biyokütle, end ve evsel atıklar gibi)
Tüketim toplumu olduğumuz sürece yeni üretimlere yeni kirlenmelere neden olmamız kaçınılmazdır Onun için tüketim çılgınlığı yerine mevcutlardan haz almayı öğrenmeliyiz
Yakıtlardaki kükürt oranı azaltılmalı
Çevre insanlara öğretilmemeli; insanoğlu çevreyi içselleştirecek şekilde bizzat kendisi öğrenmeli

Kısaca; konunun sosyolojik, ekonomik ve politik boyutları aynı anda alınmalı ve hemen uygulamaya geçilmelidir Bunların içinde en önemli olanı ise yaşam ve eğitimi el ele tutuşturan uygulamalar olacaktır
Bu önlemler alınmadığı zaman en temiz kalan yerlerimizden biri olan Gökova Körfezi ve çevresi de son kurbanlardan biri olmaktan kurtulamayacaktır
Kirli hava ve asitik yağışlara etkileri yerel değildir Çünkü rüzgar kirli hava ve yağışları çok uzaklara taşıyabilmektedir Asit yağışları, düştüğü yerde kalmayıp akarsular ve denizler yoluylada dünyaya yayılmaktadır Onun için çözümler yerel değil, küresel olmalıdır Ancak öncelikle yerel düşünmeyi ve yerel davranmayı öğrenerek bu felaketten kurtulabiliriz

Asit Yağmurları Nedir, Etkileri Nelerdir ?

Asit yağmurları, fosil yakıtların yakılmasıyla oluşan yağışlardır Özellikle endüstriyel faaliyetlerin ve enerji tüketiminin fazla olduğu yerlerde yakılan, kömür ve petrol gibi fosil yakıtlardan, azot ve kükürt gazları açığa çıkmaktadır Oluşan bu gazlar bulutlardaki su buharıyla tepkimeye girerek sülfürik ve nitrik asitleri ortaya çıkarmakta oluşan bu asitler ise kar, yağmur, çiğ ve sis gibi doğal olaylar sonucunda yeryüzüne ulaşmaktadır Normal koşullar altında oluşan yağmurların pH değeri 56′dır Bunun altında bir değere sahip olan yağış asit yağmuru olarak adlandırılır
Asit yağmurları, özellikle sanayi devriminden sonra kükürt ve azot gazlarının atmosferde hızla birikmesiyle etkisini hissettirmeye başlamıştır İlk olarak ise 1852 yılında sanayinin beşiği olan ingiltere’de Robert Angus Smith adındaki bilim adamı asit yağmurları ile hava kirliliği arasındaki ilişkiyi fark etmiş ve sanayinin bu yağışları tetiklediğini ortaya koymuştur Bu yağışlar sadece oluştuğu bölgeyi etkilememektedir Öyleki Çin, Doğu Avrupa, Rusya gibi bölgelerde fosil yakıtların aşırı şekilde kullanılması atmosfer hareketleri sonucunda bir çok ülkeyi etkilemektedir Bu nedenle 1997 yılında 160 ülkenin katılımıyla Kyoto Protokolü imzalanmıştır ve bu protokola göre her ülke azot ve karbon salınımını 1990 yılındaki düzeylere düşürmek zorundadır Ancak Çin Halk Cumhuriyeti bu protokola sıcak bakmamaktadır Çünkü sanayi Çin ekonomisi açısından çok önemlidir Çin’den yayılan azot ve kükürt gazları atmosfer hareketleri sonucunda Japonya‘ya asit yağmurları olarak düşmektedir ve Japonya tarımı bu yağışlardan zarar görmektedir Bundan dolayı Japonya her yıl ücretsiz olarak Çin’e fabrikalar için baca filtresi vermektedir
Bu yağışlar, fabrika, motorlu araçlar, termik santraller gibi insan faaliyetleri sonucunda oluştuğu gibi yanardağ faaliyetleri gibi doğal olaylar sonucunda da meydana gelir

Asit Yağmurlarının Etkileri
Asit yağmurları, tüm çevreye zarar vermektedir ancak bundan en çok etkilenen ormanlar ve tarım alanlarıdır Bu yağışlar toprağın yapısındaki magnezyum ve kalsiyum gibi bitki gelişiminde önemli olan elementleri yıkayarak derinlere taşınmasına sebep olur Bunun sonucunda ağaçlar ve diğer bitkiler topraktan yeteri kadar faydalanamaz ve kurur

Asit Yağmurlarının Etkileri Genel Olarak Şunlardır;
•Göllere ve akarsulara düşen asit yağmurları, sudaki asit dengesini bozar ve balıkları etkiler Balıkların bu durumdan etkilenmesi besin zinciri yoluyla bizleri de etkilemektedir
•Havada bulunan sülfat solunum yoluyla alınmakta ve bronşit, astım, kanser gibi çeşitli hastalıklara neden olmaktadır
•Topraktaki alüminyumun çözülmesine neden olur ve ağaç köklerinin besinlerden faydalanmasını engeller
•Mermer, kumtaşı veya kireçten yapılan ve içerisinde kalsiyum karbonat bulunduran tarihi eserlere zarar vermektedir
Asit Yağmurlarının Etkisini En Aza İndirmek İçin Alınabilecek önlemler;
•Enerji üretiminde kullanılan termik santrallerin yerine, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılmalıdır (Güneş Enerjisi, Jeotermal Enerji, Rüzgar Enerjisi vs)
•Orman yangınları engellenmeli, yeşil alanlar yaygınlaştırılmadır
•Şehir içi ulaşımlarda özel araçların yerine toplu taşıma araçları kullanılmalıdır
•Havayı olduğundan fazla kirleten kaçak kömür kullanımının önüne geçilmelidir
•Endüstriyel tesislerinin bacalarına filtre takılmalıdır
•Araçların bakımı zamanında yapılmalıdır