Şaka Nedir? Şakanın Tanımı, Şaka Hakkında ( Şaka Nedir)

Şaka Nedir? Şakanın Tanımı, Şaka Hakkında ( Şaka Nedir)
Şaka Nedir? Şakanın Tanımı, Şaka Hakkında ( Şaka Nedir)

Güldürmek veya eğlendirmek kasdıyla söylenen söz veya yapılan davranış, latife, mizah
İnsan şahsiyetini, onurunu rencide eden bütün söz ve hareketler, kul hakkını çiğnemektir Toplum düzeni, bütün fertlerin haklarına riayet ve onlarla ünsiyet etmekle, görüşüp anlaşabilmekle sağlanır Kendi hakkının çiğnenmesini arzu etmeyen insanın, bir başkasının hakkını gözetmesi kaçınılmazdır Hukuka riayeti temin için Yüce Allah, insanların mallarına tecavüzü haram kıldığı gibi, insan şahsiyetini kırıcı olan her türlü alayı, gıybet, yalan, iftira, dedikodu ve benzeri sözlü tecavüzleri de haram kılmıştır Bu cümleden olmak üzere çoğu kere muhatabı küçük düşürecek şekilde yapılan fiilî ve sözlü şakalar da Hz Peygamber'in hadîsi ile yasaklanmıştır: "Kardeşinle mücadele ve şaka etme" (Tirmizî, Birr, 58) Mizahı çok yapan bazı sahabe hakkında Kur'anî hüküm de (el-Hadîd, 57/16) nazil olmuştur Yalanla eş anlamlı şakalar, bizzat yalan olduğu için haramdır Ancak şaka, yalan, alay, hakaret gibi aşağılayıcı manada olmamak ve aşırı gitmemek kaydıyla yapılırsa buna müsaade edilmiştir

Hz Peygamber (sas) ve ashabının arkadaşlarıyla şakalaştığı görülmüştür Ebû Hureyre'den: Ashab, Rasûlullah'a, "Ya Rasûlullah, sen de bizimle şaka yapıyorsun" dediler Rasûlullah, "Ben sadece doğruyu konuşurum, haktan başka bir şey söylemem" (Tirmizî, Birr, 57) buyurdu

İbn Abbas'tan: Bir adam, "Allah Rasûlü şaka yapar mıydı?" diye sordu "Evet" diye cevap verdim "Peki Rasûlüllah nasıl şaka yapardı?" deyince "Hz Peygamber (sas) hanımlarından birisine geniş bir elbise giydirdi "Bu elbiseyi giy, Allah'a şükret, eteğini de gelin eteği gibi sürü" buyurdu, dedim"

Hz Enes'ten: Allah'ın Rasûlü, insanların en güzel ahlâka sahip olanı idi Ebu Umeyr adında bir kardeşim vardı Rasûlüllah gelip kardeşimi görünce "Ebû Umeyr, kuş ne yapıyor?" diye sorardı Kardeşim kuşla oynardı Bazı namaz vakitlerinde Rasûlüllah bizim evde olur, bir seccade serilmesini emreder, seccadeyi süpürür ve sular, sonra üzerinde namaza dururdu Biz de arkasında namaz kılardık Seccade, hurma lifinden yapılmıştı

Enes b Mâlik'ten: Bir adam, Rasûlüllah'ın yanına geldi, onu devesine bindirmek istedi, Rasûlüllah da, "Biz de seni dişi devenin yavrusuna bindirelim" dedi Adam, "Ya Rasûlüllah, devenin yavrusuna nasıl bineyim?" diye sorunca, Rasûlüllah, "Bütün develeri dişi deve doğurmaz mı?" buyurdu

Hz Enes'den: Zahir adında bir bedevî, çölden Rasûlüllah'a hediyeler getirmişti Dönüp gitmek isterken, Rasûlüllah da ona hediyeler verdi ve; "Zahir, bizim çölde yaşayanımızı temsil eder, biz de onun şehirde yaşayanını temsil ederiz" buyurdu O, çirkin biri olduğu halde, Rasûlüllah onu çok severdi O, alışveriş ederken Rasûlüllah arkasından gelir, onu kucaklar, kendisini adama göstermez ve "Ben kimim?" diye sorardı Adam döndüğü zaman Rasûlüllahı tanır, sırtını Rasûlüllah'ın göğsünden ayırmazdı Rasûlüllah "Bu köleyi kim satın alacak" diye sorar, adam da "Ya Rasûlüllah, o halde beni değersiz buluyorsun" derdi Rasûlüllah (sas) "Allah katında değersiz değilsin, onun katında değerin yüksektir" buyururdu

Enes (ra) "Rasûlüllah hanımlarıyla beraber olduğu zaman insanların en hoşu ve en şakacısıydı" demiştir Peygamberimiz (sas) fazla tebessüm etmeyi ve nezaketle şaka yapmayı severdi
Aişe vâlidemiz anlatır: "Bir gün Allah'ın resûlu benimle koşarak yarıştı ve ben kendisini geçtim Zamanla şişmanladığımda benimle tekrar koştu ve bu sefer beni o geçti" Yine bir gün Âişe vâlidemizle Hz Sevde annemiz Peygamberimizle bir yemekte bulamaç aşını yerken Sevde (ra) "Bu yemeği sevmiyorum" dedi Âişe (ra): "Yemezsen yemeği yüzüne sürerim" dedi Bu konuşma esnasında önce Hz Âişe, Hz Sevde'nin yüzüne, sonra Hz Sevde, Hz Âişe'nin yüzüne birer parmak bulamaç sürerek şakalaşmışlar, Hz Peygamber de bunları devamlı bir gülümsemeyle izlemiştir

Hz Süheyb anlatıyor: Gözüm ağrıdığı halde hurma yiyordum Bunu gören Hz Peygamber: "Gözün ağrıdığı halde hurma mı yiyorsun?" dediler Ben de: "Ey Allah'ın Rasûlü, ben ancak ağrımayan tarafla yiyorum" cevabını verince Rasûlüllah azı dişleri görünecek derecede tebessüm ettiğini gördüm

Sahâbe'den Nüeyman el-Ensarî (ra) şakacı bir kimseydi Medine'ye tâze meyve ve süt gelince hemen onlardan alıp Rasûlüllah'a getirerek "Ey Allahın Rasûlü, bunu senin için satın aldım ve sana hediye ettim" derdi Birkaç gün sonra malın sahibi Nüeyman'dan malının bedelini istediği zaman, o kişiyi Resûlüllah'a getirip: "Ey Allah'ın Resûlü, şu adamcağızın mallarının bedelini versene" derdi Rasûlüllah da "Ey Nüeyman, sen onu bize hediye etmedin mi?" diye sorduklarında, Nüeyman: "Ya Rasûlüllah, alırken onun parası yanımda yoktu Senin de ondan yemeni istiyordum, onun için alıp getirdim" deyince, Rasûlüllah güler ve parasını verirdi

İşte bunlar sevimli şakalardır Sınırları taşmamak, başkasını incitmemek şartıyla arada sırada bu tür şaka yapmak müstehaptır Az ve yerinde olan şakayı Peygamber Efendimiz de tasvip etmişlerdir Ancak, şakaların devamlı yapılmasından sakınmak gerekir Bir kısım mübahlar vardır ki onlara devam edildiği takdirde günaha dönebilirler Şakanın eziyet, sıkıntı verici ve rahatsız edici olanı yasaktır

Hz Peygamber (sas) ve ashabının yaptığı bu tür şakalar, kırıcı ve yalan cinsinden olmayan şakalardır Böylesi şakalar ise insanlar arasında muhabbeti arttırır Ancak her işte olduğu gibi şakada da aşırı gitmemelidir

El şakaları ve öldürtücü, yaralayıcı aletlerle yapılan şakalar tehlikeli olabileceğinden yasaklanmıştır "Her kim kardeşine -isterse ana baba bir kardeşi de olsa- (korkutmak üzere) demirle işaret ederse, onu bırakmaya kadar melekler o kimseye lanet ederler " "Sakın sizden biriniz (din) kardeşine silah ile işaret etmesin Çünkü işaret eden kimse bilmez ki belki Şeytan o silahı elinden kaydırır, işaret edilen adamı vurur da bu yüzden cehennemden bir çukura yuvarlanır” (Riyâzu's-Salihîn, III, 293)

Kocanın eşi ile şakalaşması ve oynaşması, aralarındaki sevgiyi arttıracağı için tasvip, hatta teşvik edilmiştir (Ebû Davud, Edeb, 84,85,149,7; İbn Mâce, Cihad, 40; Ahmed b Hanbel, II, 352, 364, 3/67, 5/32)

Cengiz YAĞCI
Şİslam A