Mete Han - Mete Han Tarihi (Mete Han Kimdir? - Mete Han'ın Hayatı Hakkında)

Mete Han - Mete Han Tarihi (Mete Han Kimdir? - Mete Han'ın Hayatı Hakkında)
Mete Han - Mete Han Tarihi (Mete Han Kimdir? - Mete Han'ın Hayatı Hakkında)

Mete (Mao-Tun)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Mete'nin kurgusal olarak yapılmış sembolik büstü

Hüküm süresi: MÖ 209 – MÖ 174
Tahta geçmesi: MÖ 209
Unvanları: Tanhu, Şanyu
Doğumu: MÖ 234
Ölümü: MÖ 174
Önce gelen: Teoman
Varisi: Oğlu, Lao-Şang
Sonra gelen: Oğlu, Lao-Şang
Babası: Teoman

Mete veya Mao-tun (d MÖ 234 - ö MÖ 174), MÖ 209 - MÖ 174 arasındaki Hun (Hiung-nu) hükümdarıdır

Hayatı

Tahta Çıkış
Babası Teoman, kendisi yerine üvey annesi Yenşi'nin oğlunu tahta çıkarmak istedi ve Mete'yi komşu kavim olan Yüeçilere(Yuezhi) rehin olarak gönderdi Babası, ardından Yüezhi'lere savaş ilan ederek Mete'yi öldürttürmek istedi Mete, babası Teoman Yüeçilerin topraklarına girmeden Yüeçilerin elinden kaçtı Babası bu kadar zorlukları atlatmasının ardından hakkını vermek için emrine bir birlik verdi Sonunda da Mete babasını,üvey annesi ve kardeşini öldürüp kağan oldu (MÖ 209)

Ok Hikayesi
Çin kaynaklarına göre eğer okunu bir yöne yöneltirse emrindeki askerlerin hepsi o hedefe ok atarak hemen yokederdi Bunu sıkça yapardı Bir gün okunu en sevdiği atına çevirdi Askerlerinden bazıları tereddüt etti Bunun üzerine okunu sırayla tereddüt edenlerin üzerine çevirdi Atına ok atmakta tereddüt eden askerlerinin hepsi atılan oklarla öldürüldü Böylece küçüklükten beri oynadığı okunu hedefe çevirme oyunu emirlerinin tartışılmazlığını da perçinledi Bir gün emrinde demir disiplini ile yetiştirdiği 10 bin askeri varken okunu babasının üzerine çevirdiğinde askerlerinden hiçbiri tereddüt etmemişti

Hun'un (Hiung-nu) Yükselişi

Hiung_nujpg
Mete'nin hükümdarlığında ulaştığı sınırlar (MÖ 176)

Mete Önce Hunlardan toprak talebinde bulunan doğu komşuları Donghu üzerine yürüdü ve onları ağır bir yenilgiye uğrattı Yapılan anşlaşmada Donghular yıllık sığır, at ve deveden oluşan bir vergi ödemeyi kabul ettiler ve MÖ 208 yılında onları hakimiyetine aldı
Donghu'yu yendikten sonra (Sien Pi ile Wuhuan'ın Donghu kökenli olduğuna dair tez mevcuttur) Kuzey Moğolistan'da yaşayan Tunguz gibi halkları da içine kattı MÖ 177-165 yılları arasında Hunların güney batısında, Tanrı Dağları ile Gansu arasında yaşayan Yüeçilein üzerine seferler düzenledi MÖ 203'de Yueçi'yi mağlup ederek kendi toprağna kattı
Ordos'da hakim olmaya çalışan Tahin Türklerini yendi Çin üzerine sürekli seferler düzenleyerek Sarı Irmak'ın güneyindeki kaleleri egemenliğine aldı Bu zaferlerle, sonradan Hunlara büyük gelirler getirecek önemli ticari yollarının kontrolüne sahip oldu
Bölgede yaşayan Altay (Moğol, Tunguz ve Türk vb) kavimlerini egemenliği altına alarak askeri ve stratejik olarak daha güçlü bir hale geldi
MÖ 200'de Han Hanedanı imparatoru Gaozu'nun (Gao-Di) 320000 kişilik ordusunu ile Kuzey seferine çıktığında Han piyade birliklerinin ulaşmadan önce 400000 seçkin süvarisiyle Gaozu ve mahiyetindeki birlikleri Baideng (bugünkü Datong, Şanşi)'de Peteng Kalesinde kuşatmıştır Gaozu (Gao-Di) Mete'nin eşine hediye göndermesi ve Mete'nin kuzey eyaletlerini Hunlara bırakma ve yıllık vergi ödeme gibi bütün şartlarını kabul etmesi sonucu kuşatmadan kurtuldu Gaozu paytahtı Çang'an(bugünkü Şian)'a dönebilirdiyse de Mete arada bir Han'ın kuzey sınırını tehdit etmiş ve nihayet MÖ 198'de Ganzu barış istemiş ve Han'ın prensesini Tanhu'nun eşi olması ve yıllık haraç ödemesi şartlarıyla antlaşması imzalanmıştır
Çin savaşından sonra, Mete,Yüzehi ve Wusun'u Hun'un köleleri olmaya zorladı
Saltanatı boyunca çoğu halklar Hun idaresi altına girdi Onların tümünü, steplerin bütün göçebe atlı okçularını bir imparatorluk altında birleştirdi Göçebe tebaalarından başka Mete ayrıca Tarım Havzası'nda kendisine bağlılık yemini eden vaha şehir devletleri kurdu Onun hem askeri hem de idari yapılanması sonradan birçok merkezi Asya halklarında ve devletlerinde uygulandı
İdaresinde, Asya'da ve hatta Çin imparatorluğunda muazzam korku saldı Büyük bir savaşçı ve bir savaş taktiği ustasıydı ve Çinliler dahil pekçok imparatorluklara karşı mağlup edilemediği muharebeler kazandı Ordusu savaş zamanında toplanan sivillerden oluşmuyordu Onun yerine sürekli eğitimli ve savaşa hazır halde bulunan profesyonel askerlerden oluşmaktaydı Hakim olduğu bölgelerdeki geniş tahıl ve yiyecek kaynakları ile ordusunu ayakta tutabiliyordu
Mete, MÖ174 yılında öldüğünde, birçok kavimleri çatısı altında birleştiren büyük bir imparatorluk geriye bıraktı Bu imparatorluk yaklaşık 18 milyon km2 büyüklüğe sahipti İmparatorluğunun sınırları doğudan batıya Japon Denizi'nden İtil (Volga) nehrine ve kuzeyden güneye Sibirya'dan Tibet ve Keşmir'e uzanıyordu Hunların karşılarında bulunan tek düzenli ve güçlü kuvvet olan Çin ordusunun, iç karışıklıklar nedeniyle idari zaafiyet içinde olması Mete'nin devletini kolayca büyütmesine sebep gösterilir

Mete Hanı'ın Kültüre Yaptığı Etkiler

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yaygın kitle eğlence sektöründe Çin efsanelerinde geçen acımasız ve disiplinli komutan olarak tasvir edilen karakterlere, Modu, Şanyu gibi Mete'nin isimleri verilmiş ve bu yapıtlara Mete'nin Çin kaynaklarında geçen hayat hikayesinden kesitler aktarılmıştır

Oğuz Kağan Efsanesi
Türk destanlarında Çin ve Hindistan fetihlerinde söz edilen Oğuz Kağan'ın Mete olduğu sanılmaktadır Destanda anlatılan Oğuz Kağan ile Mete'nin hayat hikayesinde birçok benzerlikler bulunmaktadır Mete'nin hayat hikayesinin Oğuz Kağan efsanesinin tarihi temelini oluşturduğuna inanılır

Türk Kara Kuvvetleri'nin Kuruluşu
Kara_Kuvvetleri_Komutanlığı_Forsupng
Türkiye KKK arması
Türk Kara Kuvvetleri'nin kuruluş tarihi 1363 yılı olarak kabul edilmekteydi Hüseyin Nihal Atsız 1963 ve 1973'de Türkiye Kara ordusunun kuruluş tarihinin Mete'nin tahta geçtiği MÖ 209 olması gerektiğini yazmıştır Atsız'ın görüşlerini benimseyen Yılmaz Öztuna da 1968'de Cemal Tural'a Türk Kara Kuvvetleri'nin kuruluş tarihinin MÖ 209 olması teklifini yaptı Sonraları, KKK kuruluş tarihi MÖ 209 olarak değiştirildi

Mulan Çizgi Filmi
Çin halk destanlarında Göktürk'lere karşı yapılan savaşa katıldığı sanılan Hua Mulan adlı kadın karakterinden esinlenen Disney'in Mulan çizgi filminde Çin seddi'ni aşarak Han Hanedanı'na saldıran acımasız "Hun" reisi "Şan-Yu"'nun motifi Mete'den alınmıştır

Prince of Qin Oyunu
Mete Prince of Qin, Qin (Hanedanı) Prensi bilgisayar oyununda kahramanlardan biri olarak görülür Kaslı adam karakter sınıfına aittir Bu oyunda, kötü kalpli babası Tuman'ı (Teoman) öldürmesi ve Hiyugnu'nun idaresini alması konu edilir