Osmanlı'nın Ardından Ortadoğu

Osmanlı'nın Ardından Ortadoğu
Osmanlı'nın Ardından Ortadoğu
Osmanlı sonrasında Ortadoğu'da kalıcı bir düzen ve istikrar oluşturulmamasının nedeni, sömürgecilerin bunu yapabilecek bir güce sahip olmamaları değil, bunu yapmak için gerekli olan stratejik anlayışa sahip olmamalarıydı Osmanlı ise fethettiği bölgelere "nizam" götürmeyi İlahi bir görev sayan bir anlayışla yönetiliyordu Şimdi başta Ortadoğu, Kafkaslar ve Balkanlar olmak üzere tüm dünya yeni bir Osmanlı'yı bekliyor

Osmanl,ı Ortadoğu'yu I Dünya Savaşı ile birlikte yitirdi Savaşın ardından da Ortadoğu'da, bölgenin yeni hakimlerinin siyasi ve ekonomik çıkarlarına uygun bir düzenleme yapıldı İngiltere ve Fransa, eski Osmanlı vilayetlerinden yapay devletler oluşturdu Bağdat vilayeti, "Irak" adlı bir devlete dönüştürüldü ve İngiliz egemenliğine bırakıldı Halep ve Şam vilayetlerinden de "Suriye" isimli bir devlet çıkarıldı Öte yandan, tarihsel olarak Suriye'nin bir parçası olan Beyrut ve çevresi ise "Lübnan" adıyla ayrı bir devlete dönüştürüldü Daha güneyde, Ürdün nehrinin batı yakasında ise o zamana kadar sadece coğrafi bir bölge olan "Filistin" bir devlet haline getirildi Nehrin doğu yakasında ise "Transjordan" (Ürdünötesi) adlı bir devlet kuruldu Bu devlet bir süre sonra sadece "Ürdün" ismiyle anılmaya başlandı

Bu devletlerin hiçbiri etnik ya da dini bir birliğe dayanmıyordu Irak denen ülkede, birbirlerinden çok uzak üç ayrı grup varmkbldı; Kürtler, Sünni Araplar ve Şii Araplar Suriye daha da karışıktı Sünni Araplar, Alevi Araplar, Dürziler, Kürtler Hepsi bu yeni devletin çatısı altında yaşıyorlardı Filistin'de ise Arapların yanında giderek artan ve kendi devletlerini kurmayı hedefleyen bir Yahudi nüfusu vardı Lübnan ise Hıristiyan Araplar ile Müslüman Arapları barındırıyordu Ancak bu iki temel ayrım da, kendi içlerinde mezhep farklılıklarıyla bölünmüşlerdi

Osmanlı sonrasında oluşan bu karmaşık Ortadoğu'nun bir başka özelliği ise, sınırların tamamen masa başında ve cetvelle çizilmiş olmasıydı Sınırlar herhangi bir etnik temel gözetilerek değil, sadece Fransa, İngiltere ve İsrail'in çıkarlarının öngördüğü şekilde belirlendiler Bu yapay sınırlarla hedeflenen ikinci önemli husus ise yeni kurulan devletlerin siyasi istikrarı sağlayamayacak bir düzene göre şekillendirilmeleriydi Çünkü birliğini kurmuş, siyasi istikrarını sağlamış ve ekonomik refaha ulaşmış bir devletin İngiliz, Fransa ve İsrail'in çıkarlarına uymayacağı açıktı Asıl amaç bu ülkelerde sürekli iç çatışmaların, savaşların, istikrarsızlığın süregelmesi, Ortadoğu'nun kolay yönlendirilebilecek bir bölge halini almasıydı Kısacası oluşturulan mozaik barışa ve birarada yaşamaya değil, çatışmaya ve savaşa uygun olarak hazırlandı Nitekim Siyonizm, bir devlet haline gelip İsrail'e dönüştükten sonra, bu mozaiği kullanarak, Arap devletleri arasındaki çatışmaları ya da devletler içindeki iç savaşları körükleme imkanı elde edecekti

Fransa ve İngiltere'nin yeni kurdukları devletlerde yaptıkları düzenlemeler de istikrar bozucu nitelikteydi Örneğin Suriye'deki Fransız yönetimi, ülkede azınlık durumunda olan Alevileri Sünnilere karşı kayırdı ve bugün hala sürmekte olan azınlık iktidarına zemin hazırladı Bu politika, Suriye'de kalıcı bir Alevi-Sünni çatışmasının tohumlarını da attı

Ortadoğu'da bir yüzyıldır devam eden, özellikle de İsrail'in kurulmasından bu yana şiddetlenen karmaşanın nedeni, işte bu Osmanlı sonrası düzenlemeydi Osmanlı sonrasında oluşan "otorite boşluğu" Batılı güçler tarafından hiçbir zaman doldurulamadı Fransa ve İngiltere Ortadoğu'ya istikrar değil, bitmeyen çatışmalar ve savaşlar, dinmeyen gözyaşı ve kan getirdiler İngiltere'nin koruyucu kanatları altında gelişen Siyonizm, kısa sürede bölgenin geneline yönelik bir tehdit haline geldi

Osmanlı sonrasında Ortadoğu'da kalıcı bir düzen ve istikrar oluşturulmamasının nedeni, sömürgecilerin bunu yapabilecek bir güce sahip olmamaları değil, bunu yapmak için gerekli olan stratejik anlayışa sahip olmamalarıydı Osmanlı, ele geçirdiği bölgelere "nizam" götürmeyi İlahi bir görev sayan bir anlayışla yönetiliyordu Sömürgeciler ise sadece kendi menfaatlerini gözettiler ve bu menfaatler düzensizlik gerektirdiğinde düzensizlik meydana getirdiler Balkanlar'da ve Ortadoğu'da söz konusu olan bu durumun yakın tarihi incelendiğinde, bölgesel farklılıklarla birlikte, Kafkasya ve Orta Asya için de geçerli olduğu görülecektir Tıpkı Balkanlar ve Ortadoğu'da olduğu gibi, Osmanlı hinterlandı içinde yer alan Kafkasya ve Orta Asya'da da, Osmanlı hakimiyetinin sona ermesiyle birlikte barış ve güvenlik yerini, baskı, şiddet ve karmaşaya bırakmıştır Başta Ortadoğu, Balkanlar ve Ortaasya olmak üzere tüm dünya yeni bir Osmanlı'ya muhtaçtır Bu tarihsel sorumluluğu yerine getirmeye layık tek ülke Osmanlı İmparatorluğu'nun mirasçısı olan Türkiye Cumhuriyeti devletidir