İşlemci Ram Ve Ekran Kartı Overclock Resimli Anlatımı

İşlemci Ram ve Ekran kartı Overclock
İşlemci Ram ve Ekran kartı Overclock Resimli Anlatımı
Bilgisayar meraklıları her zaman için mevcut sistemlerini biraz daha hızlı ve performanslı çalıştırmayı istemişlerdirForumumuzda da overclock bölümü oldukça ilgi görmektedirDolayısıyla overclock işine ilgi duyanlar her geçen gün artmaktadırBu işe yeni merak saranlar sürekli overclock'un ne olduğunu nasıl yapıldığını sormaktadırlarTek tek herkese cevap vermek mümkün olmadığından, overclock işine yeni başlayan yada başlamak isteyipte yeterli bilgi ve tecrübesi olmayanlar için yararlı olacağını düşündüğüm bu çalışmayı hazırladımMümkün olduğunca sade anlatmaya çalıştımUmarım faydalanılır

Yalnız şunu unutmayalım; overclock, yapan kişinin sorumluluğu altındadır ve doğabilecek sorunlardan dolayı hiç bir şekilde editörler ve site sahipleri sorumlu tutulamaz

Overclock Nedir? Ne işe Yarar? Nasıl yapılır?

Overclock Türkçede tam karşılığını birebir bulamasada en uygun "hız aşımı-hız aşırtma"gibi terimlerle ifade edilmektedirBiz kısaca overclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde bir frekansda çalışmaya zorlamak diyebiliriz

Bu ne demektir?Diyelimki elimizde P4 3000 mhz bir işlemcimiz var biz bunu 3200 mhz de çalışmaya zorlar ve başarılı olursak overclock yapmış oluruz
Peki bunu nasıl yaparız? Her işlemcinin bir iç frekansı vardırFront side bus denilen (kısaca fsb) Türkçe olarak önyüz veri yolu diyebileceğimiz mhz cinsinden bir çalışma frekansı var ve bunun yanında her işlemcinin bir çarpan kat sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve bu çarpan ile fsb hızını çarptığımızda işlemcinin asıl mhz ini bulmuş oluyoruzÖrnek olarak P4 30 ghz için bu değer fsb 200x15 olduğundan 3000 mhz dir

Şimdi önümüzde toplam mhz i arttırmak için 2 yol bulunduğunu öğrendik

Birinci yol Fsb hızını arttırmak,

İkinci yol çarpan kat sayısını arttırmak suretiyle toplam mhz i arttırmaktırŞimdi biz bu iki değerden fsb yada çarpan hangisini arttırırsak arttıralım elde ettiğimiz mhz değeri yükselecektirYani overclock yapmış olacağızMalesef intel işlemcilerin genellikle çarpanları kilitli olduğu için bu değerle oynama yapılamıyor ve bu yüzden iş sadece fsb hızını artırmaya kalıyorAmd işlemcilerde durum daha farklı, çoğunlukla çarpanları açık oluyor yada bazı yöntemlerle kilitli olsalar bile açılabiliyorlarBu durumda her iki değerlede oynama imkanı doğduğu için daha esnek overclock imkanımız olabiliyor amd işlemcilerdeAslında şunuda unutmamakta fayda varHer ne kadar çarpanlarla oynama çeşitliliğimiz olsa bile overclockta en yüksek performansın fsb hızını arttırmakla elde edilebileceğini unutmayınNedeni ise yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellek denetleyicisi, depolama aygıtları denetleyicileri ve AGP/PCI saat hızları da artarTabi AGP/PCI saat hızları yüksek overclocklarda sorun çıkarabildiği için stabilite için modern anakartlara bu hızı sabitleme özelliği ilave edilmiştir

Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedirYani overclock için neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyorBu özellikleri aşağıdaki resimlerlede göreceksinizOverclock'a niyetlendiyseniz öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve moral bozukluğu olacaktırTabi iş sadece board ile bitmiyorOverclock için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyorBu iş öylesine ilginç ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyorÜretim tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine ulaşamayabiliyorsunuzYani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta fayda var
İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram varEğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2-cl2,5-cl3 gibidüşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması gerekiyor
Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply ımızın olması gerekiyor
Tabi son olarak en önemli konu soğutmaOverclock edilen sistemimiz daha fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip olmamız gerekiyor
Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir hadisedirFarkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden daha pahalı olan şeylerHer şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan bu iş haliyle pahalıya gelecektir(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı ürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalı donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için

Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?

Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdırİnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir

Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor (Her ne kadar windows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam overclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya hiç girmeyeceğim)
Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilirBen yaygın olduğu için i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek verceğim
Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir



Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz

Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz buTüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default

Bize default değerler lazım olmadığı için "cpu operating speed"seçeneğini "user defined"yapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve agp/pci ayarları açık hale gelsin Çünkü bu değerlerle oynayarak overclock yapacağız

Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim Siz azar azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın Mesela önce 210 mhz e çıkarın sonra 220 ye
Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne demek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı anlamına geliyor Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz) cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte Eğer sizin elinizde bu değerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz

(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)

Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın Bence önce ramlerle uğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi Bu durumda ramler daha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel olamayacaklardır

Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?

Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar arttıracağız Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve en önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz Eğer stabilite ve ısınma sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz Tekrar tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla sandra,pc mark vs gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma vsolmadan tamamlamasıdır Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş bulunuyoruz Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz



Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe yarıyabilir Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir Bunu yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilirİntel işlemcilerde (northwood) 17 voltu aşmamanız en doğru yol olacaktırBuna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta diyebiliriz
Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri buluruz Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun değeri buluruz Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını kontrol altında bulundurmalısınız Cpu nuzun default durumdaki sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin Her ne kadar bazı boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın

Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya;

Şimdi ramlerin sınırını bulacağız Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere cpu:ram oranıyla oynamayla bulacağız Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400 yada daha düşüğü ise 1:1 cpu/ram oaranını kaldıramayabilir Bu durumda mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız mesela 3:2 yada 5:4 gibi Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu değerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500 hızlarında bile çalışabiliyor Bunu deneyerek bulacaksınız Aynı cpu gibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı Cpu muzun sınırını bildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz Cpu voltajını arttırdığımız gibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor

Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini buluyoruzTabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi etkide yapabilirVoltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz
Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya zorlamayaDüşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha fazla performans demektirBunun içinde ana menümüzden advanced chipset features a girerek yapıyoruz

Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz

Resimde görüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma yoluyla düşürmeye çalışıyoruz Dediğim gibi ne kadar düşük değer o kadar performans Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır Benim buradan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil Deneyerek bulacaksınız Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde stabiliteyide sunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz demektir
Bu arada i875 çipsetlerdeki ramlere artı bir performans daha getiren PAT (Performance Acceleration Technology) hadisesi i 865 chipset boardlarda değişik adlar adı altında sunulabiliyor Bu kiminde Hyper Path adı altında kiminde game accelerator adı altında sunuluyorBunlarıda deneyerek buluyorsunuzÇünkü her ram ve i865 board bu özellik aktif edildiğinde stabil çalışmayabiliyor

Tüm bu denemeleri yaparken overclock ettiğiniz bileşen cpu yada ram yaptığınız arttırımı hazmedemediğinde sisteminiz kilitlenip hiç açmayabilir Telaş etmeyin, bunlar olağan durumlardır Çaresi, cereyanı kesip beş on saniye bekledikten sonra insert tuşuna basılı tutarak sistemi yeniden açmaya çalışmak Bazen buda çare olmaz o zaman board üzerinde bulunan clear cmos jumper ile biosu resetleyerek default değerlerde açılmasını sağlamalısınızTabi bu tüm yaptığınız ayarlamaları sil baştan yeniden yapmanız demektir
(Önce boardunuzu iyi tanımalısınızKitapçığını inceleyip ne nerede öğrenmelisiniz)

Bu arada amd den de bir örnek vereyimEn meşhur ve performanslı chipseti nforce2 ve tabiki abit nf7 den bir örnek



Bu resimde görüldüğü gibi işlemcinin çarpanı açık ve burada istediğimiz gibi çarpanlada oynama imkanımız varYani hem fsb hemde çarpanla değişik varyasyonlar yapma imkanımız var tabiki toplam makul mhz değerlerinin üzerine çıkmamak kaydıylaGörüldüğü gibi nf7 de birde chipset voltaj ayarı varBunuda arttırmak nf7 de stabiliteyi arttıran bir unsurdurAyriyeten agp voltajı da var ki bu zaten diğer platformlarında çoğunda varEkran kartı oc edildiğinde Stabiliteyi arttırdığı rivayet edilir ama ben pek bu rivayeti doğrulayamadım yani pek bir işe yaramıyor ama siz deneyebilirsiniz tabiki

Soğutma;

Evet mümkün olduğunca sade bir şekilde overclock'u anlatmaya çalıştımBahsettiğim gibi overclock edilen parçalar daha fazla ısınacağı için normalden daha iyi soğutma isterlerBunun için en uygun olanı, cpu ile gelen kendi heatsink(ısı giderici)-fanı yerine tamamı bakır olan soğutucular kullanmak



Bu soğutucunun üzerine tercihinize göre performanslı bir fan takabilirsinizBu size stock soğutmadan çok daha iyi bir soğutma sağlayacaktır



Bu tarz bir şeyde olabilir bu size kalmış ama tavsiyem fanınız performanslı ama bu resimdeki gibi devir ayarlı olsun yoksa normal zamanlarda overclocksuz kullanmak istediğiniz durumlarda sürekli sabit yüksek fan devir sesi sizi oldukça rahatsız edecektir benden söylemesi

-------------------------------------------------------------------------------------

Ekran kartlarında overclock

Evet sistemimizi overclock etmiş oldukTabi bununla yetinmeyebilirsinizEkran kartınızıda overclock etmek isteyebilirsinizBunuda yapmak için çeşitli yollar varKartınıza göre değişen Ati yada nvidiaÇeşitli programlar ile ekran kartlarınıda overclock etmek mümkünAti kartlar için ati tool oldukça kullanışlıdır

Ati tool'u sistemimize kurduktan sonra çalıştırdığımızda karşımıza programın gördüğünüz arayüzü çıkıyor9800xt kartım default değerlerinde ve bunu overclock etmek için hem ram hemde core-gpu (çekirdek)hızlarını yükseltiyoruzTabi bunuda aynı cpu overclock'undaki gibi yavaş yavaş deneyerek yapıyoruz



Resimde görüldüğü gibi en yüksek stabil ve artifactsız değeri (görüntüde bozulmalar olmaksızın) bulduktan sonra o ayarda kullanıyoruz

Nvidia kartlarda da çeşitli programlar varRiva tuner,coolbits vsgibi Ben en pratik olanından bahsedeceğimYani coolbits'dencoolbits bir reg dosyası olup üzerine tıklandığında windowsumuzun (registry) kayıt defterine yerleşince nvidia ekran kartı sürücümüzün ayarlar bölümüne



Clock frequencies adı altında bir seçenek eklenecekBuradan ram ve core hızlarını ayrı ayrı ayarlamamız mümkün

Coolbits size yeterli gelmeyebilirO zaman farklı programlar deneyebilirsiniz
Ben programlar için link vermiyorum çünkü sürekli güncelleniyorlarZaten google da aratınca bir sürü link bulunabiliyor

Evet kısaca ekran kartına overclock'uda anlatmaya çalıştımTabi overclock hadisesi sadece bu kadar değilSizi ilerki dönemlerde bunlar kesmeyebilir, o zaman vmod olaylarınada girmek isteyebilirsinizBu farklı bir hadise ve bununla ilgili benimde dahil bir çok arkadaşımızın çalışmaları varHer kartın, her boardun mod şekli farklı o yüzden mod olayını alakalı topiklerden takip etmenizi öneririmBu topiğe bunuda eklersek iyice karışır durumO yüzden bu topik böylece kalsın

Alıntıdır

Overclock Hakkında Bilinmeyenler ve Riskler

Overclocking Hakkında Bilinmeyenler ve Riskler

Overclocking, çalışması için bir saat sinyaline ihtiyaç duyan bir elektronik devreyi tasarımı ve testi sonrasında üreticisi tarafından güvenli olarak belirtilmiş maksimum saat frekansının üzerinde çalıştırmaktır PC dünyasında overclocking denildiğinde ise, bu tanımdaki elektronik devrenin yerini PCyi oluşturan birden fazla devre ya da komponent alabiliyor Bu komponentler genelde ya işlemci, ya ekran kartı, ya RAM ya da yonga setini oluşturan entegre devreler oluyor Bu tanımdan sonra akla gelebilecek ilk soru şu olabilir: Üreticisi bir üst sınır belirtmişse nasıl oluyor da bu sınırın ötesine geçip devreleri çalıştırabiliyoruz? Bu soruya cevap verebilmek için elektronik devrelerin çalışma prensiplerini ve üreticinin devrenin çalışma frekansının üst sınırını nasıl belirlediğini bilmek gerekiyor
Devre tasarımcıları için en önemli değişkenler besleme gerilimi (voltaj), sıcaklık ve fabrikasyon parametreleridir Bu değişkenler devrenin çalışma hızını, yani frekansını belirler Elektronik devrelerin yapı taşları olan transistörler yüksek besleme voltajını ve düşük sıcaklıkları severler Bu şartlar sağlandığında daha hızlı çalışırlar ve dolayısıyla da devre daha yüksek frekanslarda çalışabilir Besleme voltajı sistemdeki yük miktarına, sıcaklığa ve güç kaynağının kalitesine gore belli bir değer etrafında belli bir tolerans aralığında salınır Sıcaklık da, besleme voltajı gibi yük miktarına ve kasanın soğutma sistemine bağlı olarak belli değerlerde salınır

Diğer değişkenimiz olan fabrikasyon parametreleri ise tasarımcının ya da kullanıcının kontrolünde değildir Doğası itibariyle rastgele bir prosestir (random process) Aranızdan olasılık teorisine aşina olanların bilebileceği gibi, rastgele proseslerin belirli dağılım fonksiyonları vardır İşte mikroelektronikteki fabrikasyon prosesleri normal bir dağılıma sahiptir Uzun lafın kısası fabrikasyon parametrelerini önceden kesin olarak tahmin etmek mümkün değildir ancak ortalama değerlerini ve bu değerden olabilecek sapmalarını (standart sapma) hesaplamak mümkündür Yani aynı devre aynı fabrikada işlendiğinden, farklı silikon waferları üzerindeki transistörler birgün hızlıyken, ertesi gün yavaş çıkabilir Bu bahsettiğimiz rastgeleliğin bir sonucudur ama bu sapmalar elbette mantıklı sınırlar içindedir Buna bir örnek olarak AMDnin ya da Intelin aynı mimariye ve tasarıma, yani çekirdeğe, sahip ancak farklı frekanslarda satılan işlemcilerini verebiliriz Mesela AMD Athlon XP 1700 ve XP 2100ü ele alalım AMDnin yaptığı üretilen çipleri aynı voltaj ve sıcaklıkta teker teker test etmek, her birinin maksimum çalışma frekansını belirlemek ve üstlerine bunu belirten bir etiket basmaktan ibaret Yani AMD, XP 2000 için ayrı XP 1700 için ayrı tasarım yapmıyor Çekirdek aynı, ancak fabrikasyon sonrasında çiplerden birinin şansı daha yaver gitmiş ve bahsettiğimiz rastgele dağılım içinde daha hızlı bir noktaya düşmüş İşte bu yüzdendir ki tasarımcı işin doğasında olan bu rasgeleliğin getirebilecegi sürprizlerden korunmak için tasarımına bazı güvenlik marjları diğer bir deyişle toleranslar ekler Örnek olarak 16V besleme voltajı ve 70 derece çekirdek sıcaklığında test edilerek 2 GHzde güvenli olarak çalışabileceğine karar verilmiş ve ona gore etiketlenip satışa sunulmus bir işlemci 18V besleme voltajında ve iyi bir soğutmayla çekirdeği 30 derecede tutulduğunda rahatlıkla 22 GHz frekansında güvenli olarak çalıştırılabilir

İşte overclockingin temelinde yatan ve onu mümkün kılan prensipler bunlar Gelelim aldığımız risklere

Overclocking Yaparak Hangi Riskleri Göze Alıyoruz?

Mikroelektronik sektöründe tasarım ve üretim yapan firmaların üretim sonrası testlerden elde ettiği ölçümler ışığında, her çip için güvenli voltaj, sıcaklık ve frekans çalışma aralıklarını belirleyip kılıf üzerinde bunu belirtmesindeki amaç, fonksiyonel olarak güvenilirliğin yanı sıra çipin uzun vadede ömrünü de belirli bir değerin üzerinde tutmaktır Her elektronik parçanın tıpkı otomobildeki mekanik parçalar gibi yıpranmadan dolayı bir ömrü vardır Elektronikteki yıpranmanın sebebi aslında yine mekanik sebeplere dayanır ancak burada hareket halinde olan dişliler ya da pistonlar değil, elektronlardır Elektronların hareket kabiliyeti, çiplerin yapı taşları olan transistörlerin iletkenlikleri kontrol edilerek ya arttırılır ya da azaltılırak tamamen engellenir Bu sayede, 0 ve 1 diye tabir ettiğimiz mantık seviyeleri gerçeklenir
İdeal olarak bir transistor ya açıktır ve üzerinden belli bir elektron hareketine yani akıma izin verir, ya da kapalıdır ve üzerinden hiçbir elektronun hareketine izin vermez Pompalanan akım değeri voltajla orantılıdır; yani besleme voltajı artarsa akım da artar Açık oldukları durumda izin verebilecekleri akım transistörün fiziksel boyutlarıyla orantılıdır Normal olarak bu akım değeri arttıkça transistor daha hızlı çalışır Transistörleri, içlerinden su pompalanan vanalara ve elektronları da suya benzetebiliriz Ne kadar hızlı su pompalanırsa, yani akım arttırılırsa, belli bir süre içinde o kadar fazla su, yani elektron bir yerden bir yere taşınır; yani daha cok iş yapılır ve daha hızlı çalışma sağlanır Belli bir değerden fazla akım geçirilmeye zorlanırsa transistörün iletkenliği doymaya başlar ve hız artışı kesilir Artan akımla beraber elektronların maruz kaldığı sürtünme de artar, güç tüketimi artar ve açığa çıkan ısı, çipin sıcaklığını normal seviyelerin üzerine taşır Yüksek sıcaklıklar ve yüksek akım değerleri transistörlerin performansını düşürdüğü gibi, iletken metal hatların da elektron göçü (electromigration) denilen fiziksel olay sonucu yıpranmasını hızlandırır Bunun yanında yüksek sıcaklıklarda elektronların silikon içindeki hareket kabiliyetleri, diğer bir deyişle mobiliteleri azalır ve sistemin hızının doymasına, hatta azalmasına sebep olabilir Tıpkı vana örneğinde olduğu gibi bu akım değeri daha da artarsa vana ve borular bunu kaldıramaz ve sistemdeki yıpranma artar, vana (transistör) ve borular (metal hatlar) hızla aşınır ve bozulmaya uğrar, sistemin ömrü kısalır ve sonunda bir anda sistemde kalıcı hasarlar oluşmaya başlar Devreler, normal çalışma koşullarında (voltaj ve sıcaklık) bu akım değeri hiçbir zaman normal ve emniyetli seviyelerin üzerine çıkmayacak şekilde tasarlanmıştır Ancak overclocking amacıyla çipin besleme voltajı normal seviyesinin üzerine çıkarıldığında ve yeterli soğutma sağlanmadığında yukarıda anlatılan senaryo gerçekleşir Güç tüketimini belirleyen en etkili unsur voltajdır Güç tüketimi besleme voltajının karesiyle orantılıdır Mesela voltaj 16V tan 18Va çıkarıldığında (%13) güç tüketimi ((18^2-16^2)/(16^2)*100)=%27 artar

Voltaj ve sıcaklığın artmasının yanı sıra frekansın arttırılmasının da olumsuz yan etkileri vardır Yüksek frekanslarda ortalama güç tüketimi artar ve yeterli soğutmanın olmadığı durumlarda sıcaklık da yükselir "Ortalama güç tüketimi frekansla nasıl artar?" sorusu akla gelirse bunun cevabı biraz daha karışıktır Güç tüketimi denildiğinde bunu iki gruba ayırmak mümkün : Durağan (statik) ve dinamik Her çipin hem dinamik hem de durağan güç tüketimi birleşenleri bulunur ve güç tüketimi denildiğinde basit olarak bu ikisinin birleşkesi kastedilir Voltaja bağlı olan güç tüketimi durağandır, yani doğru akımlardan (DC) kaynaklanır Frekansa bağlı olan birleşen ise dinamiktir, yani doğru akımların aksine zaman içinde değişik değerler alan akımlardan kaynaklanır Bunu basit olarak bir kapasitorü doldurma ve boşaltma olayı olarak açıklayabiliriz Her saat darbesinde çip üzerindeki kapasitörler kısa bir süre içinde dolar ya da sansurır ve bu kısa süreler zarfında dinamik güç tüketimi gerçekleşir Saatin frekansı arttığında saat darbelerinin, yani doldurma boşaltma işleminin sıklığı artacağından, ortalama dinamik güç tüketimi dolayısıyla da toplam güç tüketimi artar
Toplam güç tüketimindeki artmayla beraber güç kaynağının yükü artmış olur Talep edilen gücün artışı, dolayısıyla pompalanması gereken akım miktarındaki artış güç kaynağının çıkışlarını istenilen voltaj değerlerinde tutmasını, yani voltaj regülasyonunu zorlaştırır Burada etkilenen sadece kasadaki ana güç kaynağı değil aynı zamanda anakart üzerinde yer alan ve kasanın güç kaynagından aldığı gücü (genellikle +12V) işlemciye çok daha hassas ve kontrollü bir şekilde iletmekten sorumlu olan voltaj regülasyon modülüdür (VRM) VRMler genel olarak güç MOSFETleri denen büyük ve yüksek akım kapasiteli transistörler ve bunları kontrol eden bir entegre devreden oluşur Kullanım amaçları ise işlemcilerin besleme voltaj konusunda çok daha hassas olmalarıdır Ana güç kaynağındaki çıkışlarda istenilen regülasyon ya da tolerans %5-10 arasında olduğu halde, bu değer işlemci voltajı için %025 gibi çok daha hassas bir değerdir Bu yüzden işlemciler ana kaynaktan direkt beslenmek yerine, araya konulan VRM üzerinden beslenirler Bu noktada, ana güç kaynağı ve anakart üzerindeki VRMnin kalitesi devreye girer Ana güç kaynağı ve VRM, yapılarında endüktörler, transformatörler, kapasitörler, işlemcilere benzer entegre devreler ve çok büyük güç transistörleri (power MOSFET) içerirler Talep edilen güç arttıkça, bu yapılardan beslenmesi gereken akımlar da artar ve biraz önce bahsettiğim problemler oluşmaya başlar Artan güç talebiyle birlikte güç kaynakları ısınır Isınma sonucu ortaya çıkan sıcaklık artışı önceden ifade ettiğimiz gibi, bu MOSFETlerin ve diğer devre elemanlarının performanslarını düşürür Bu sorunların önüne geçmek amacıyla çok fazlı (multi-phase) VRM devreleri tasarlanmıştır Günümüzde anakartlarda artan güç talebi karşısında 2-fazlı VRMler dahi kimi durumlarda yeterli olamamaya başlamış ve 3-fazlı, 4-fazlı (Gigabyte'ın güncel anakartlarında 6-fazlı) VRM tasarımları görülmeye başlanmıştır
Faz sayısı arttıkça kullanılan güç MOSFETlerinin sayısı da artmakta, böylece yapılması gereken iş daha çok MOSFET arasında paylaştırılarak voltaj kontrolü kolaylaştırılmaktadır Faz sayısındaki artış, voltaj regülasyonunun kalite ve hassasiyetine yardımcı olmakla kalmayıp toplam gücü daha fazla sayıda MOSFET arasında paylaştırarak ortaya çıkan aşırı ısınmayla ilgili problemlerin de önüne geçmektedir Faz sayısındaki artışın tek dezavantajı, daha fazla sayıda MOSFET gerektirdiğinden maliyetin artmasıdır Burada önemli olan diğer bir nokta da, ana güç kaynağı ve VRMde kullanılan toplam kapasite değerleri ile transformatör ve endüktörlerin kalitesidir Voltaj regülasyonunun kalitesi, kullanılan kapasite değeriyle orantılıdır Yani büyük kapasite değerleri (=fazla sayıda kapasitör) kullanılarak voltajdaki oynamalara direnmek daha kolaydır Genellikle faz sayısı arttıkça belirli bir regülasyon için gereken toplam kapasite değeri, dolayısıyla kullanılması gereken kapasitör sayısı azalmaktadır Üreticiler ise daha fazla MOSFET kullanımıyla artan maliyeti dengelemek için daha az sayıda kapasitör gerekmesini bir avantaj olarak görerek kapasite değerinde azaltmaya gitmektedirler Dolayısıyla her 3 ya da 4-fazlı VRM, 2-fazlılara göre daha başarılı regülasyon yapar sonucuna varmak doğru olmaz Overclocking zaten güç kaynağı için ekstra bir yük ifade ettiğinden, gerekli olan ekstra toleransı elde edebilmek için ideal olarak olması gereken toplam kapasitör değerini daha az sayıda fazlı bir tasarımla aynı tutmakla birlikte, soğutma amaçlı fan ve heatsinklere yeterince yer vermek ve kaliteli (=ağır) transformatörler kullanmaktır Bu yüzdendir ki kaliteli güç kaynakları daha fazla komponent, heatsink ve fan içerirler, daha kaliteli transformatörler kullanırlar ve dolayısıyla daha ağır, cüsseli ve pahalı olurlar Güç kaynağı seçerken bilinmesi gereken önemli bir kural : Güç kaynaklarının kalitesi, ağırlıklarıyla orantılıdır
Bazı anakartlarda CPU, RAM ya da FSB frekansı arttırıldıgında AGP ve PCI veriyolarının saat frekanslari da paralel olarak artabiliyor; dolayısıyla bu kartlarla ilgili stabilite problemleri yaşama riski de yükseliyor Güncel yonga setlerinin bazılarında bu sorunun önüne geçilmiş gözüküyor Örneğin, AMD platformu için üretilen nForce2 yonga setinin, AGP ve PCI hızını sabit tutabilme özelliği mevcut Bu durum, overclockçular için önemli bir avantaj

Başarılı Overclocking İçin Neler Yapmalı? Nelere Dikkat Etmeli?

Başarılı bir overclocking için dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında en başta geleni yeterli sogutmanın sağlanmasıdır Kitlenme vs gibi problemlerin büyük bir bölümünün kaynağı yetersiz soğutmadan kaynaklanan aşırı ısınmadır Soğutma hem kasa içinde hem de güç kaynağı, VRM, işlemci, RAM entegreleri, kuzey ve güney köprüleri gibi yonga seti entegreleri ve ekran kartı üzerindeki RAM ve işlemci entegre üzerinde uygulanmalıdır Kimi parçalar için heatsinkler yoluyla pasif soğutma yeterli olurken, işlemciler için mutlaka ısı iletkenliği yüksek maddelerden (bakır gibi) imal edilmiş heatsink ve fanlar; ya da bütçesi uygun olanlar için su-soğutmalı veya Peltier bazlı aktif soğutma sistemleriyle soğutma sağlanmalıdır
Diğer bir önemli unsur ise yüksek kaliteli güç kaynakalarının kullanımı Isınma sorunlarıyla birlikte güç kaynaklarının üzerinde belirtilen yük kapasitesi ve regülasyon değerlerinden gerçekte çok daha yetersiz olmaları, sistem kararlılığını olumsuz etkileyen ve veri kayıplarından kalıcı hasarlara kadar birçok trajik şekilde sonuçlanan bozulmaların temel kaynağını teşkil etmektedir Kısaca paraya kıyın ve kendinize şöyle ağır bir güç kaynağı alın Ne kadar akıllıca bir yatırım olduğunu göreceksiniz

Overclocking tecrübenizi daha ekonomik yapabilmek için seçeceğiniz işlemci hakkında bazı az bilinen bilgileri elde etmeniz gerekebilir Önceki bölümlerde değindiğimiz gibi işlemciler, RAM çipleri gibi entegre devreler test edilip kılıflandıktan sonra güvenli çalışma aralıklarına göre etiketlenirler Bu etikette aslında başka bilgiler de bir kod şeklinde bulunur Çiplerin ne zaman üretildiğinden, wafer numaralarına ve çekirdek sürümlerine kadar kullanıcı açısından genelde fazla anlam ifade etmeyen bir takım bilgiler bu kod içinde yer alır Ancak bu konuda biraz bilgi sahibi olanlar için bu bilgiler çok anlam içerebilirler
Örneğin bir arkadaşınız ya da internette birisi Athlon XP 1800+ işlemcisini sadece voltajla oynayarak çok rahat bir biçimde 2400+ şeklinde kullanmayı başarmış olabilir Eğer bu kişiden işlemcisi üzerindeki kodu öğrenip işlemci satan bir yerden çok şanslıysanız aynı waferdan, olmadı aynı tarihte üretilmiş, bir işlemci bulabilirseniz aynı overclocking başarısını elde etme olasılığınız yüksek olacaktır Bunun yanında overclockingi engellemek amacıyla üretici firmalar tarafından işlemciye yerleştirilen çarpan kilitleri kırık ya da kolayca kırılabilen işlemcilerin seçilmesi dikkat edilmesi gereken bir konudur
Kaliteli RAM seçimi de overclocking başarısında en fazla pay sahibi olan unsurlar arasında yer alıyor RAM modüllerinde fiyat ve kalite, bilindiği gibi birbirleriyle orantılı İyi ve -maalesef- nispeten pahalı olan markaların test marjlari genelde sıkı tutulur; dolayısıyla yüksek sıcaklıklarda ve yetersiz besleme koşullarında dahi üzerinde belirtilene çok yakın performans alma olasılığı daha yüksek olur Anakartınız izin veriyorsa RAM voltajını da normalden yukarı çekerek daha yüksek hızlara çıkabilmeniz böylece mümkün olabilir Güç kaynaklarında olduğu gibi tavsiyem, overclocking düşünenlerin RAM konusunda da paraya acımamaları olacaktır

Önceden değindiğimiz gibi CPU, FSB ya da RAM hızı arttırıldığında bir çok anakartta AGP ve PCI saatleri de artabiliyor Bu veriyollarındaki kartlar genelde çalışma frekansı açısından cok duyarlı olabiliyorlar (bazı AGP ekran kartları hariç) Bunu BIOS ve saat sentezleyicisinin özellikleri belirliyor Genelde AGP ve PCI saatlerini CPU, RAM ve FSB saat frekanslarından bağımsız olarak sabit tutabilmek için bunlara ait bölücü değerler BIOS aracılığıyla programlanabiliyor Sonuç olarak overclocking yaparken AGP ve PCI veriyolları için saat frekanslarının 66 ve 33 MHz civarında olmasına dikkat edilmelidir Ayrıca daha kararlı bir sistem için gereksiz PCI kartlarından kaçınılmalıdır
Anakartınızı kalitesiyle ünlenmiş bir markadan seçin Bu markalar kalite sistemlerini kararlı biçimde koruyabilmektedirler Özellikle işlemciyi beslemek için kullanılan voltaj regülasyon modülünün (VRM) kalitesi önemli Örneğin 2-phase yerine 3-phase ya da 4-phase VRM�leri olan anakartları tercih edilmeli Hele sisteminizde 12V çıkışlarını yükleyen birden fazla sabit diskiniz ve fanınız varsa, bu konu daha da önem kazanıyor İyi markalar pahalı olur ama kaliteli komponentler ve toleransı geniş tasarımlar kullanırlar

BIOS'unuzun mümkün olduğunca esnek olmasına dikkat edin Frekans ve besleme voltajı programlamaları olabildiğince hassas olsun Overclocking sistemdeki birçok parçayı elektronik ve termal açıdan stres altına soktuğundan ve çalışma sırasında sorun çıkma olasılığı yüksek olduğundan, işlemcinizi ve diğer parçaları kalıcı hasarlardan koruyan ve yeterince hızlı reaksiyon veren sistemlerin (örneğin termal diod kullanımı) olmasına ve donanım izleme-uyarı (hardware monitoring) (fanlar, voltajlar) özelliklerinin olmasına özen gösterin Bu sayede regülasyonuna bakarak güç kaynağınızın kalitesini de görebilir ve zorlandığı koşulları bilebilirsiniz
Anakartlarda bulunan ve birbirleriyle elektromanyetik radyasyon yoluyla etkileşime girme ve sinyal kirliliği yaratma olasılığı bulunan PCI, AGP, CPU, RAM vs gibi saatler, sinyallerinin harmonik temizliği için kaliteli bir saat sentezleyicisinin olması gerekir Örneğin ICS firmasının saat sentezleyicileri şu anda piyasadaki en iyiler arasında yer alıyor Harmonik temizlik açısından BIOS'unuzdan saat sentezleyicisi tarafından desteklenen spread spectrum özelliğini mutlaka aktif (enabled) tutmaya özen gösterin

Unutulmamalıdır ki overclocking uygulamalarına hiçbir işlemci üreticisi firma sıcak bakmamaktadır Üretici tarafından belirtilen çalışma koşulları dışında kullanıldığı durumlarda işlemcilerin garantisi de geçersiz olmaktadır Sonuç olarak overclocking yaparak bu yazıda açıklamaya çalıştığım bütün risklerin sorumluluğunu üzerinize alıyorsunuz