Beden Yapısına Göre Kişilik :

BEDEN YAPISINA GÖRE KİŞİLİK :

Beden yapısının mizaç, karakter ve kişilikle ilişkisi üzerinde Hippocrates’le başlayan görüşler, yeni çağlarda bilimsel nitelik kazanmaya başlamıştır Kısalık, uzunluk, zayıflık, şişmanlık, güzellik, çirkinlik gibi nitelikler, saç, göz, ten rengi gibi özellikler, yürüyüş, oturuş, mimik, jest gibi hareketler, insanın beden yapısına bağlıdır Bunların hepsi, başkalarının insana karşı gösterdiği tepkiyi, ilgi ve ilişkiyi etkiler Örneğin; şişman bir insana karşı çevrenin gösterdiği tepkinin algılanışı ve benlikte yerleşmesi, kişilikte olumsuz izler bırakabilir Saçının rengi, gözünün güzelliğiyle ilgi çeken bir insanın kişiliğine, aşırı ve gereksiz güven duygusu ve bencillik yerleşebilir Yani, beden yapısına ilişkin özellikler, kişilik gelişmesine ve yapısına belirgin nitelikler katar Bunlar, diğer insanların tepkilerini etkiler İnsanın bu tepkilere karşı geliştirdiği cevaplar, yani karşı tepkiler farklı olur Bu karşı tepkilerin uzun süre benzer biçimde olması, değişik kişilik yapılarının oluşmasına neden olur

 Kafa, Göğüs, Karın ve Kas Yapısına Göre Ayırım :

Bedende diğerlerine oranla daha çok gelişmiş ve belirgin duruma gelmiş sistemlere göre (kafa, göğüs, karın ve kas), “Cerebral”, “Respiratoire”, “Musculaire” ve “Digestive” olmak üzere dört tip insandan söz edilir

 İnce, Uzun, Zayıf ya da Kısa, Geniş, Şişman Olmaya Göre Ayırım :

1923 yılında, Amerikalı araştırmacı Davenport, insanları beden yapılarına göre, “Slender”, “Medium” ve “Fleshy” olarak ayırmış ve ince, uzun, orta, şişman, etli olan insanların, birbirlerinden farklı kişilik yapısı olduğuna dikkati çekmiştir

1927 yılında, Sovyet araştırmacı Galant, beden yapılarına göre insanları, “Stenosom”, “Mesosom” ve Megalosom” olarak üçe ayırarak, Davenport’un görüşüne yakın bir yaklaşım getirmiştir

 1927 yılında, Kretschmer, kafatası yapısının, yüzün, bedenin, kol ve bacakların ölçümünü yaparak insanları, “piknik”, “astenik / leptozom” ve “atletik” olarak üç temel tipe ayırmıştır Ayrıca, beden yapısı bakımından bunların karışımından oluşan “karma” tiplerden ve bu üç tipe de uygun düşmeyen biçimsiz, tipsiz anlamına gelen “displastik” tiplerden de bahsetmiştir

 İçe ya da Dışa Dönük Olmaya Göre Ayırım :

Yine Kretschmer tarafından yapılan bu ayırıma göre, insanlar genel olarak, “siklotimik” ve “şizotimik” olmak üzere iki tiptir:

Siklotimikler; çoğunlukla piknik beden yapısında bulunurlar Dışa dönük, canlı, neşeli, sevecen, insancıl kişilerdir Kolay ve çabuk duygulanır, sever, kızar, öfkelenirler Uygulamalı ve toplumsal alanlarda başarı gösterirler
Şizotimikler; içe dönük, soğukkanlı, duygularını dışarıya yansıtmayan insanlardır Çekingen ve alıngandırlar Yalnızlıktan hoşlanırlar Soyut konularla uğraşırlar İradeleri güçlüdür Başladıkları işin sonunu getirirler Sürekli olarak iyi ve doğru yapmak çabası yüzünden, kimi kez hiçbir şey yapamadıkları da olur

Kretschmer’in görüşlerinden esinlenen Corman, insanın beden ve ruh yapısının en iyi biçimde, yüze yansıdığını kabul ederek, birbirinden farklı beş kişilik yapısı olduğunu ileri sürmüştür Bu tiplerin bir ucunda açık tip (dışa dönük, kolay ve çabuk uyum sağlayan özellikler taşır) yer almakta, öteki uçta ise kapalı tip (içe dönük, geç, güç ve zor uyum sağlayan özellikler taşır) yer almaktadır Arada bulunan tipler, açık ve kapalı kişilik yapılarının değişik oranda karışımı sonucu oluşmaktadır

 1940-1942 yıllarında Amerikalı Sheldon, kafatasını, iskeleti, gövdeyi, kol ve bacakları daha ince ve duyarlı yöntemlerle ölçmüş, Kretschmer’in kurduğu sistemi geliştirmiştir Sheldon beden yapılarını, döl yatağı içinde gelişen oğulcukta ilk gelişen katmanlara göre; “endomorf”, “mezomorf” ve “ektomorf” olarak üç temel tipe ayırmış ve bu beden yapılarının üzerinde, bunlara uygun üç ayrı kişilik yapısının bulunduğunu ileri sürmüştür Bu kişilik yapılarının her birinde birbirinden farklı yirmi kişilik niteliği yer almakta ve bunlar birden yirmiye kadar sıra numarasıyla liste olarak verilmektedir Bu kişilik yapıları şunlardır:
Viserotonikler ; yemek içmekten hoşlanan, kolay ve çabuk duygulanan, güvensiz, açık yürekli, sevecen, insancıl, kolayca toplumsal uyum sağlayan kişilik yapısı gösterirler (endomorf beden yapısına sahiptirler)
Somatotonikler ; spordan, serüvenden hoşlanan, güçlü görünen, acıya ve sıkıntıya dayanıklı kişilik yapısı gösterirler (mezomorf beden yapısına sahiptirler)
Serebrotonikler ; içe dönük, insandan kaçan, diğer insanlarla kolay ilişki kuramayan, soyut düşünen kişilik yapısı gösterirler (ektomorf beden yapısına sahiptirler)

Bu tipler ve bunlarda bulunan kişilik yapıları, bu kadar kesin sınırlar ve özelliklerle birbirlerinden ayrılmazlar Sheldon, bu tiplerden birinin bütün özelliklerini taşıyan insanlara ender rastlandığına dikkati çekmiş, her insanın kişiliğinde üç tipte ayrı ayrı bulunan kişilik özelliklerinin, değişik oranlarda bulunduğunu belirtmiştir İnsanların çoğunluğunun kişiliği, bu üç tipte bulunan niteliklerin karışımından oluşmuştur

Son yıllarda yapılan geniş istatistik çalışmalarından toplanan veriler, beden yapısıyla kişilik özellikleri arasında istatistik açısından düşük bir bağlantı olduğunu ortaya koymuştur Ancak, bu görüşler, kişilik yapılarını ve özelliklerini tanıyıp anlamada sağlam bir dayanak olmuş, kişiliği etkileyen daha önemli bedensel, fizyolojik, hormonal, kimyasal etkenlerin bulunabileceği olasılığını düşündürmüş, daha duyarlı yöntemlerin geliştirilmesini sağlamıştır