İnancılık (Fideizm)

İnancılık (Fideizm)

Bilginin yerine inanı koyan öğretilerin genel adı İnancılık (fideizm), Tanrıya inanç yoluyla bağlanan ve deney alanının dışında kalan bütün aaaafizik öğretileri kapsar İnan, asla tanıtlanamayacak olanın kabul edilmesidir

Ortaçağ aydınları, bu aaaafizik zorunluluk yüzünden, usla inanın alanlarını ayırmak ve çifte gerçek öğretisini ileri sürmek zorunda kalmışlardır Çifte gerçek öğretisine göre inanın alanı başka ve usun alanı başkadır İnancılık, usçuluğa karşı kullanılmış bir deyimdir Örneğin Blaise Pascal (1623-1662) şöyle der; Ey beceriksiz akıl, zavallılığını anla Ey budala doğa, sus, Tanrı'nın varlığını, kanıt ve tanıtlarla değil, inana varmakla elde edebilirsin Pierre Bayie (1647-1706) de şöyle demektedir: Tanrı düşüncesini akılla bağdaştırmaya çalışmak boşunadır Bunlar hiç bir zaman bağdaşamazlar

Öyleyse her birini kendi alanı içinde değerlendirmek gerekir Gerçek erdem, aklın aldığına değil, aklın almadığına inanmaktır İslam felsefesinde Eş'ariler de şöyle demektedirler: Akıl, hiç bir zaman gerçeğe ulaşamaz Kul, ancak kayıtsız şartsız inanmakla mutlu olabilir Kaldı ki aklın bugün bilmediğini yarın da bilemeyeceği söylenemez Öyleyse insan bugün ulaşamadı diye yarın belki de ulaşabileceği gerçekler üstünde inanını yitirmemelidir

İnsanbilimcilik
İnsanı kaba maddeci ve yaşambilimsel açıdan, doğanın bir parçası olarak inceleyen öğretilerin genel adı Alman düşünürü Ludwig Feuerbach'la Rus düşünürü Nikolay Çernişevski bu anlayışın başlıca temsilcileridir Ayrıca Mirtov takma adiyle yazan Rus toplumbilimcisi P Lavrov da öğretisine bu adı vermiştir

Varoluşçuluk, uygulayıcılık, Freudculuk vb gibi birçok idealist öğretiler insanbilimci öğeler taşırlar Bütan bu öğretilerde insan baş gerçektir ve dünya insanın doğasından (tabiatından) türeyen bir olgudur
İnsaniçincilik
İnsanın evrenin merkezi ve insandan başka tüm nesnelerin insan için olduğunu ilerisüren anlayış Özellikle aaaafizik öğretilerin çoğu insaniçinci öğretilerdir Bu öğretilere göre insan, yaratılanların en şereflisidir ve çevresindeki bütün şeyler o yararlansın diye yaratılmıştır

Bitkiler ve hayvanlar insanın yemesi için, ay insanın geceleri yolunu aydınlatması için yaratılmıştır İnsaniçincilik tutumu, giderek Mill'in faydacılığını ve James'in pragmacılığını doğurmuştur