Vicdan Yoksa Kültür Neye Yarar?

Tuncelililer Onur Öymen'in Hitler bıyıklı fotoğraflarını sokaklara astılar
CHP'nin çok güçlü olduğu İzmir'de bile protesto için sokağa döküldü Aleviler
Dün oturmuş bunları konuşuyoruz
Aramızdaki ortayaşlı hanımefendi "Hitler benzetmesi ağır kaçıyor" dedi!
"Neden?" diye sorduk
Cevap nasıl gelsin, beğenirsiniz!
"Bütün ömrü yüksek kültürlü ortamlarda geçen, çok iyi eğitimli birinden Hitler mi çıkarmış! Hitler kompleksli onbaşının tekiydi!"
Gülümsedik ama şaşırmadık tabii!
Aristokrasisi olmayan, burjuvazisi devlet rantıyla yaratılmış bir ülkenin elitizmi böyle oluyordu işte!
Öyle ya
Kapıcısına potansiyel Hitler gözüyle bakan ama kendi zalimliğini "Tanrısal hak" sayan iyi eğitimli beyleri, hanımları az mı görmüştük!

***
Yine de bu konunun üzerinde biraz duralım!
Hükümete doğru politika olarak Dersim katliamını örnek gösteren CHP Genel Sekreteri'ni bir kenara bırakalım şimdi
Ve Nazizmin "kültürsüz bir ortam"ın ürünü olduğu tezinin nasıl bir cehalete dayandığını konuşalım
Çünkü bakıyorum da
Okullarda da böyle palavralar öğretiliyor
Sonra o çocuklar
Filmlerde gaz odası kuyruğuna girmiş mahkûmları izleyen toplama kampı komutanının sonra piyanosunun başına geçip Ayışığı sonatını çalışını izleyince
Apışıp kalıyorlar
Nazi Partisi'ne katılmış seçkin hukuk doktorlarının elinden çıkan feci yasaları; hem felsefe, hem de tıp okumuş beyinlerin nasıl "ölüm meleği" haline geldiklerini; 20 yüzyılın en yetenekli mimarlarından birinin Hitler'in yakın dostu ve Nazi Almanya'sının Silahlanma Bakanı oluşunu öğrenince nutukları tutuluyor

***
Ortam dedik de
Bakın, genç Hitler Viyana'dayken nasıl bir kültür, sanat, bilim ortamını soludu!
Arnold Schoenberg, Anton Webern ve Alban Berg orada yaşıyor ve çalıyordu Gustav Mahler hâlâ Saray Operası'ndaydı
Prag'ı bırakıp Viyana'ya gelmişti Rilke!
Ve psikanaliz Viyana'yı sallıyordu! Hitler 1907'de ressam olmak için Viyana Güzel Sanatlar Akademisi'ne geldikten bir yıl sonra Viyana Psikanaliz Derneği'ni kurdu Freud
Fiziğin büyük isimleri Mach, Boltzmann, Ehrenfest oradaydı
Wittgenstein liseyi bitirmiş ve kendini çarçabuk bilim felsefesinin kollarına atmıştı Robert Musil "Genç Törless"i 1906'da yazmıştı (Başyapıtı "Niteliksiz Adam" ise 1930'da yayımlanacaktı)
Hitler'in ressam olmak istediği sırada Kokoschka ve Egon Schiele'nin resimleri yalnız Viyana'yı değil bütün dünyayı etkiliyordu

***
Uzun sözün kısası
Yüksek kültür ortamı faşistliğin panzehiri falan değildir
Kibir var mı sende, kibir?
Ayrımcı mısın? Kudretten büyüleniyor musun?
Nefret duygusu yakana yapışmış bırakmıyor mu?
Vicdanını politik duruşuna kurban etmeyi alışkanlık haline mi getirdin?
O zaman
Al kültürünü, bilgini, görgünü
Sokuştur bir tarafa
Gözümüz görmesin

Haşmet Babaoğlu