Turan Dili (Yardımlarınızı Bekliyorum)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-20-2012

İlk olarak herkese selamlarımı sunuyorum

Uzun zamandır aklımda Türklerin birbirlerini rahatça anlaması için bir Yapay Türk Dili yapma fikri vardı

Dilin adını Turan dili koymak istiyorum

Turan bir anlamda Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan bütün Türk boyları demektir

Tamamen Öztürkçe olmasından yanayım Rusça,Çince,Arapça,Farsça olmasını istemiyorum

Esinlenme Dilleri:Türkçe,Kazakça,Azerice,Türkmence,Özbe kçe,K ırgızca,Uygurca,Yakutça ve Tatarca

ABECE

A, B, C, Ç, D, E, F, Q, Ğ, , X, I, İ ,J, K, L, M,N , Ñ, O, Ö, P, R, , S, Ş, T, U, Ü, W, Y, Z

ATALMAŞI

Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür

Almaş ise Başkurt,uygur,Kazak dilinde ''zamir'' demektir

Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''At Zamirleri'' olmaktadır

1

Tekil Kişi ''Ben'' Türk Halklarının çoğunda Kullanılan ''Men'' şekline dönüşür

2

Tekil Kişi ''Sen'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Sen'' şeklindedir

3

Tekil Kişi ''O'' Kırgız ve Kazak Türkçelerindeki gibi ''Ol'' şeklindedir

1

Çoğul Kişi ''Biz'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Biz'' şeklindedir

2

Çoğul Kişi ''Siz'' Türkiye,Özbekistan,Uyguristan,Türkmenistan ve Azerbeycan şivelerindeki gibi ''Siz''şeklindedir

3

Çoğul Kişi ''Onlar'' Turan Türkçesinde ''Onnar'' şeklindedir

Not:Turan Türkçesinde Çoğul Eki,Türkiye Türkçesindeki gibi ''-lar,-ler''dir

3

çoğul kişide ''onlar'',Kazak Türkçesindeki gibi ''ll ve nl'' harfleri yanyana gelicen ''nn'' olmuştur

KÖJÖYÜNLÜGALMAŞI

Kelimenin kökündeki Köjöyün sözcüğü Türkçedeki ''sahip'' sözcüğüdür

Almaş sözcüğünü belirtmiştik

Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''Sahiplik Zamirleri'' olmaktadır

Benim sözcüğü Kırım Tatarcası ve Azerice'de olduğu gibi ''Menim'' şeklindedir

Senin sözcüğü Özbek ve Uygurca'da olduğu gibi ''Sening'' şeklindedir

Onun sözcüğü Kazakça'da olduğu gibi ''Olung'' şeklinde olacaktır

Bizim sözcüğü Türkiye ve Azerbaycan Türkçesinde olduğu gibi ''Bizim'' şeklindedir

Sizin sözcüğü Türkmence'de olduğu gibi ''Sizing'' şeklindedir

Onların sözcüğü Kazakçada olduğu gibi ''Onnarıng'' şeklindedir

ATINGYAGDAYLARI

Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür

At'dan sonraki ''-ıng'' eki aitlik bildirir

Yagday sözüğü Türkçe'de ''durum'' demektir

''-Lar'' eki ise çoğul ekidir

TAZAYAGDAY

Türkçedeki Yalın Halidir

Ek almaz

KÖRİNİRYAGDAY

İsmin belirtme halidir

Türkiye ve Azerbaycan Türkçesindeki gibi eki ''-i '' dir

JÖNÖLMEYAGDAY

İsmin Yönelme halidir

Uygur,Kazak,Kırgız,Başkurt Türkçelerindeki gibi eki ''-ge,-ga'' dır

TAPILMAYAGDAY

İsmin bulunma halidir

Bütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-de,-da,-te ve -ta'' dır

AYIRILMAYAGDAY

İsmin ayrılma halidir

Bütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-den,-dan,-ten ve -tan'' dır

Önemli Notlar

1)Türkiye Türkçesinde ki ''-mı '' soru eki , Kırgız Türkçesinde olduğu gibi ''-bı '' şeklindedir

Çekime girmez yani ''-mi,-mü'' olmaz

Sadece ''-bı '' dır

2)Türkiye Türkçesindeki ''-mak,-mek'' mastar eki aynı şekildedir

Çekime girer

3)Türkiye Türkçesindeki ''-ma,-me'' olumsuzluk eki diğer lehçelerde olduğu gibi aynıdır

Ünlü uyumu aranmaz ve sadece ''-ma'' şeklinde kullanılır

ÖDLER

Öd Göktürkçe'de zaman demektir

''-ler '' eki ile çoğul yapılarak ZAMANLAR anlamını vermiştir

Zamanlar Orta Asya Türk Şivelerinde olduğu gibi Geniş , Şimdiki ve Gelecek zaman bir değildir

Türkçedeki gibi ayrı ayrıdır

KÖRÜLGEN ÖDGAN ÖD

''Körül'' Türkiye Türkçesinde ''Görül'' demektir

''Gen'' ise sıfat-fiil eklerinden ''-an, ve -en'' dir

''Ödgan'' geçmiş anlamını vermektedir

Türkiye Türkçesinde Görülen Geçmiş Zaman Eki ''-di '' dir

Görülen geçmiş zaman demek, meydana gelen olaya konuşanın bizzat şâhit olması, tanık olması durumunu ifade eder

Kısacası görülen geçmiş zaman, şâhit olunan geçmiş zamanı ifade eder

Dı,di şeklindedir

Türkçede ''-mış,-muş'' ekleriyle kurulur

Fiilin karşıladığı oluş ve kılışı, kişinin başkasından duyduğunu, sonradan gördüğünü veya farkında olmadan işlediğini anlatan, içinde şekil ve zaman kavramı taşıyan kip

Ünlü uyumu aranır ''gan,gen'' şeklinde kulanılır

Ben ölmüşüm | Men ölgenem

Sen oturmuş musun?- Sen otırgan bısan?

O, babasının yıl dönümünde mevlüt okutmuş | Al, atasınıng başogında sagut okıtgan

Biz Tatar değilmişiz

| Biz Tatar amasganbız

Siz günah işlememişsiniz | Siz yazuk kılmagansız

Onlar hep seni düşünmüşler | Onnar ep sengi sakınganlar

İMMİ BOLGAN ÖD

''İmmi'' Türkçe'de ''Şimdi'' demektir

''Bol-'' Türkçe'de ''Ol-'' anlamına gelir

Türkçe'deki eki -yor'dur

Eylemin sürekli olduğunu ve o an içinde yapıldığını belirtir

Ünlü uyumu aranır ve ''-e,-a '' şeklindedir

Ben mi taşıyorum? | Men bı köşeremen?

Sen yok oluyorsun | Sen çertilesen

O öğrenci okula gidiyor | Ol, öörenikçi surguulga barat

Biz zayıflamıyoruz | Biz kevirmeyebiz

Siz kaçıyorsunuz | Siz barayasız

Çocuklar okulda dilimizi Latin alfabesi ile yazıyor | Balalar surguulda tilibizi Latin Abecesinen jazat

NOT:Şimdiki Zamanda 3

tekil şahısta -yor eki ile bitiyor

Turan Türkçesinde ise -a şeklindedir

Eğer ek -a ile biterse sonuna -t konur

KENG ÖD

''Keng'' Türkçede ''Geniş'' demektir

Türkçeki eki -ar,er'dir

Turan Türkçesinde ar,er'dir

Türkçe'de -acak-ecektir

Turan Türkçesinde adi'dir

Yani aile adları ifadesindedir

Daha çok Türk ve Kırgız Halk Ağızlarından alınmıştır

Dede:Ava

Nine:Avay

Baba:Ata

Anne:Ana

Kardeş:Gardaş

Kız Kardeş:Abay

Erkek Kardeş:Ağay

Hala:Apay

Amca:Agay,Eçi

Dayı:Tayka

Yenge:Yinge

Damat:Küyey

Gelin:Kelin

Enişte:Ciznay

Teyze:Apay

Dünür:Kuda

SANLAR

San Kazakça'da sayı demektir

0-Birön

1-Bir

2-Eki

3-Üş

4-Tört

5-Beş

6-Oltı

7-Jedi

8-Sekkiz

9-Togguz

10-on

TÖSLAR

Tös Kırgızca'da Renk demektir

Renklerin çoğu Göktürkçedir

Bazıları ise iki rengin birleşimi ile oluşur

Kırmızı:Al

Beyaz:Ag

Yeşil:Jaşıl

Mavi:Kök

Sarı:Sarı

Siyah:Gara

Mor:Yipgin

Turuncu:Köksarı

Kahverengi:Küren

Ela:Ala

Lacivert:Garakök

Bordo:Kupual

Pembe:Gızgılt

TAANIŞMA BÖTKÖNNERİ

Taanışma anlaşıldığı gibi tanışma demektir

Bötkön ise cümle demektedir

Yani Tanışama Cümleleri

Selam:Ekii

Evet:Ooba

Hayır:Jok

Lütfen:Ötüniç

Nasılsınız?:Kaydasız?

Teşekkür ediyorum:Irakmat

İyiyim,kötüyüm

:Yakşıyam,yamanam

Nereden geliyorsunuz?:Nirden kelesiz? ya da Kaydan kelesiz?

Kırgızistan'dan:Gırğızistandan

Türkçe konuşuyor musunuz?:Türkşe danışat bısız?

Tamam:Tüket

Telefon numaranız nedir?:Danışlıg süyütüngüz ne?

İsminiz Nedir?:Atıngız ne?

Tanıştığıma memnun oldum:Taanışganbızga kurast boldim

Tuvalet Nerede?:Ötiş kayda?

Görüşürüz:Körişerbiz

AYLAR

Aylar sayılarla ifade edilir sonuna ay eki konularak belirtilir

Ocak:Birenşiay

Şubat:Ekenşiay

Mart:Üşenşiay

Nisan:Törtenşiay

Mayıs:Beşenşiay

Haziran:Oltenşiay

Temmuz:Jeddenşiay

Ağustos:Sekkizenşiay

Eylül:Togguzenşiay

Ekim:Onenşiay

Kasım:Onbirenşiay

Aralık:Onekenşi

KÜNNER

Kün Göktürkçe'de gün demektir

Günler sayılarla ifade edilir sonuna kün konularak belirtilir

Pazartesi:Birkün

Salı:Ekikün

Çarşamba:Üşkün

Perşembe:Törtkün

Cuma:Kutkün

Cumartesi:Oltıkün

Pazar:Jeddikün

Not:KUTKUN yani Cuma günü kutsal gün demektir

Kut kutsal demek

MÖVSÜMLER

Mövsüm Mevsim demektir

İlkbahar:Köktem

Yaz:Jay

Sonbahar:Küz

Kış:Gış

TURANŞA BELİK BÖTKÖNNER (TURANCA ÖRNEK CÜMLELER)

Adıgool işun akça töölme,akçanga jazık bolar

(Adıgool için para ödeme,parana yazık olur

)

Salbakay anasıngı çong süyet

(Salbakay anasını çok seviyor

)

Kene künnerden bir kün Çüsükeyge aytam

(Yine günlerden bir gün Çüsükeye söylüyorum

)

Ava em avay ölende barça oguşum tagıldı

(Dedem ve ninem ölünce bütün ailem dağıldı

)

Altunay Ekenşiayıng Onungta tugan

(Altunay ikinci ayın onunda doğmuş)

Sen Dozuraşga uyung otagıng yansın diding

(Sen Dozuraşa evin ocağın yansın dedin)

Yingemi köredi biyem?(Yengemi görecek miyim?)

Töögüde Türk atınan gurulgan birenşi Türk atayırt Köktürk Atayırtı

(Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti Göktürk Devleti

)

Kökey Türkmenistanga bargan birok(amma) Bişkeği körmegen

(Kökey Türkmenistan'a varmış ama Bişkek'i körmemiş

)

Türk Ajunungung ganı deli akat

(Türk Dünyasının kanı deli akıyor

)

Atamga bukün aytadim men ol gızı süyem

(Babama bugün söyleyeceğim ben o kızı seviyorum)

Tag tagka kavuşmas gişi gişige kavuşar

(Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur

)

Atayırttarıng başşaarnarıngı sat kılgan

(Ülkelerin başkentlerini ezberlemiş

)

Belleki tavarı tülek bir yerge göürsen alar

(Örneğin koyun sürüsünü(davarı)düzgün bir yere sebest bırakabilrsin

)

Bıltırda çöntü bek ahtı

(Geçen senede tavan çok aktı

)

Tabgaç Bodunu Uyğur Türkteringe urugsındırım japat

(Çin Milleti Uygur Türklerine soykırım yapıyor

)

Çingiz senge körtmektenser bu söngüşte çıgan bolmagı yegler

(Cengiz sana bağımlı olmaktansa bu savaşta fakir olmayı yeğler

)

Alp Tigin inigi ölende sakındı em kurgan kıldı

(Alp Prens küçük kardeşi ölünce yas tuttu ve mezar yaptırdı

)

Bu tün tüslügkutıda Atatürkü törgöradilar

(Bu gün televizyonda Atatürk'ü canlandıracaklar

)

Böz gişi ança bediz japtı,kü ketirip birçong töp aldı

(Yabancı insan öyle resim yaptı,ses getirip bir çok istek aldı

)

Ögüm ölögümge tösköl boldı

(Üvey annem kısmetime engel oldu

)

Konu Araçları	Bu Konuda Ara
Yazıcı Çıktısını Göster Sayfayı E-posta ile Yolla	Bu Konuda Ara: Gelişmiş Arama
Görünüm Modları

10-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Turan Dili (Yardımlarınızı Bekliyorum) İlk olarak herkese selamlarımı sunuyorumUzun zamandır aklımda Türklerin birbirlerini rahatça anlaması için bir Yapay Türk Dili yapma fikri vardıDilin adını Turan dili koymak istiyorumTuran bir anlamda Orta Asya'dan Anadolu'ya uzanan bütün Türk boyları demektir Tamamen Öztürkçe olmasından yanayım Rusça,Çince,Arapça,Farsça olmasını istemiyorum Esinlenme Dilleri:Türkçe,Kazakça,Azerice,Türkmence,Özbe kçe,K ırgızca,Uygurca,Yakutça ve Tatarca ABECE A, B, C, Ç, D, E, F, Q, Ğ, , X, I, İ ,J, K, L, M,N , Ñ, O, Ö, P, R, , S, Ş, T, U, Ü, W, Y, Z ATALMAŞI Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür Almaş ise Başkurt,uygur,Kazak dilinde ''zamir'' demektir Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''At Zamirleri'' olmaktadır 1Tekil Kişi ''Ben'' Türk Halklarının çoğunda Kullanılan ''Men'' şekline dönüşür 2Tekil Kişi ''Sen'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Sen'' şeklindedir 3Tekil Kişi ''O'' Kırgız ve Kazak Türkçelerindeki gibi ''Ol'' şeklindedir 1Çoğul Kişi ''Biz'' Türkiye Türkçesindeki gibi ''Biz'' şeklindedir 2Çoğul Kişi ''Siz'' Türkiye,Özbekistan,Uyguristan,Türkmenistan ve Azerbeycan şivelerindeki gibi ''Siz''şeklindedir 3Çoğul Kişi ''Onlar'' Turan Türkçesinde ''Onnar'' şeklindedir Not:Turan Türkçesinde Çoğul Eki,Türkiye Türkçesindeki gibi ''-lar,-ler''dir 3 çoğul kişide ''onlar'',Kazak Türkçesindeki gibi ''ll ve nl'' harfleri yanyana gelicen ''nn'' olmuştur KÖJÖYÜNLÜGALMAŞI Kelimenin kökündeki Köjöyün sözcüğü Türkçedeki ''sahip'' sözcüğüdür Almaş sözcüğünü belirtmiştik Her iki sözcüğü birleştirdiğimizde ''Sahiplik Zamirleri'' olmaktadır Benim sözcüğü Kırım Tatarcası ve Azerice'de olduğu gibi ''Menim'' şeklindedir Senin sözcüğü Özbek ve Uygurca'da olduğu gibi ''Sening'' şeklindedir Onun sözcüğü Kazakça'da olduğu gibi ''Olung'' şeklinde olacaktır Bizim sözcüğü Türkiye ve Azerbaycan Türkçesinde olduğu gibi ''Bizim'' şeklindedir Sizin sözcüğü Türkmence'de olduğu gibi ''Sizing'' şeklindedir Onların sözcüğü Kazakçada olduğu gibi ''Onnarıng'' şeklindedir ATINGYAGDAYLARI Kelimenin kökündeki At sözcüğü Türkçedeki ''Ad,isim'' sözcüğüdür At'dan sonraki ''-ıng'' eki aitlik bildirir Yagday sözüğü Türkçe'de ''durum'' demektir ''-Lar'' eki ise çoğul ekidir TAZAYAGDAY Türkçedeki Yalın HalidirEk almaz KÖRİNİRYAGDAY İsmin belirtme halidirTürkiye ve Azerbaycan Türkçesindeki gibi eki ''-i '' dir JÖNÖLMEYAGDAY İsmin Yönelme halidirUygur,Kazak,Kırgız,Başkurt Türkçelerindeki gibi eki ''-ge,-ga'' dır TAPILMAYAGDAY İsmin bulunma halidirBütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-de,-da,-te ve -ta'' dır AYIRILMAYAGDAY İsmin ayrılma halidirBütün Türk Şivelerinde olduğu gibi eki ''-den,-dan,-ten ve -tan'' dır Önemli Notlar 1)Türkiye Türkçesinde ki ''-mı '' soru eki , Kırgız Türkçesinde olduğu gibi ''-bı '' şeklindedir Çekime girmez yani ''-mi,-mü'' olmazSadece ''-bı '' dır 2)Türkiye Türkçesindeki ''-mak,-mek'' mastar eki aynı şekildedir Çekime girer 3)Türkiye Türkçesindeki ''-ma,-me'' olumsuzluk eki diğer lehçelerde olduğu gibi aynıdırÜnlü uyumu aranmaz ve sadece ''-ma'' şeklinde kullanılır ÖDLER Öd Göktürkçe'de zaman demektir''-ler '' eki ile çoğul yapılarak ZAMANLAR anlamını vermiştir Zamanlar Orta Asya Türk Şivelerinde olduğu gibi Geniş , Şimdiki ve Gelecek zaman bir değildirTürkçedeki gibi ayrı ayrıdır KÖRÜLGEN ÖDGAN ÖD ''Körül'' Türkiye Türkçesinde ''Görül'' demektir ''Gen'' ise sıfat-fiil eklerinden ''-an, ve -en'' dir ''Ödgan'' geçmiş anlamını vermektedir Türkiye Türkçesinde Görülen Geçmiş Zaman Eki ''-di '' dirGörülen geçmiş zaman demek, meydana gelen olaya konuşanın bizzat şâhit olması, tanık olması durumunu ifade eder Kısacası görülen geçmiş zaman, şâhit olunan geçmiş zamanı ifade eder Dı,di şeklindedir Türkçe\|Azerice\|Kırgızca\|Turanca Ben gelmedim\|Men gelmedim\|Men kelmedim\|Men kelmadim Sen iyi okudun\|Sen yaxşı oxudun\|Sen jakşı okdung\|Sen yakşı okıdıng O bisikleti yaptı\|O velosipedi etti\|Men velosipedni japtım\|Men welosipedi japtım Bize yeniden sev dedi\|Bize yeniden sev dedi\|Bizge cangıtan suy tedi\|Bizge sangattan süy didi Siz bağırdınız\|Siz qışqırdım\|Siz kökurökdingsiz\|Siz böürdingsiz Onlar götürdüler mi?\|Onlar apardılar bilermi?\|Annar jetkirdi bi?\|Onnar apardılar bı? EŞİDİLGEN ÖDGAN ÖD ''Eşid'' Türkiye Türkçesinde ''işit'' demektir Türkçede ''-mış,-muş'' ekleriyle kurulurFiilin karşıladığı oluş ve kılışı, kişinin başkasından duyduğunu, sonradan gördüğünü veya farkında olmadan işlediğini anlatan, içinde şekil ve zaman kavramı taşıyan kip Ünlü uyumu aranır ''gan,gen'' şeklinde kulanılır Ben ölmüşüm \| Men ölgenem Sen oturmuş musun?- Sen otırgan bısan? O, babasının yıl dönümünde mevlüt okutmuş \| Al, atasınıng başogında sagut okıtgan Biz Tatar değilmişiz \| Biz Tatar amasganbız Siz günah işlememişsiniz \| Siz yazuk kılmagansız Onlar hep seni düşünmüşler \| Onnar ep sengi sakınganlar İMMİ BOLGAN ÖD ''İmmi'' Türkçe'de ''Şimdi'' demektir ''Bol-'' Türkçe'de ''Ol-'' anlamına gelir Türkçe'deki eki -yor'durEylemin sürekli olduğunu ve o an içinde yapıldığını belirtir Ünlü uyumu aranır ve ''-e,-a '' şeklindedir Ben mi taşıyorum? \| Men bı köşeremen? Sen yok oluyorsun \| Sen çertilesen O öğrenci okula gidiyor \| Ol, öörenikçi surguulga barat Biz zayıflamıyoruz \| Biz kevirmeyebiz Siz kaçıyorsunuz \| Siz barayasız Çocuklar okulda dilimizi Latin alfabesi ile yazıyor \| Balalar surguulda tilibizi Latin Abecesinen jazat NOT:Şimdiki Zamanda 3 tekil şahısta -yor eki ile bitiyorTuran Türkçesinde ise -a şeklindedirEğer ek -a ile biterse sonuna -t konur KENG ÖD ''Keng'' Türkçede ''Geniş'' demektir Türkçeki eki -ar,er'dirTuran Türkçesinde ar,er'dir Ben rica ederim \| Men ötünermen Sen kötüleşirsin \| Sen yunçarsan O çocuk geceleri ağlar \| Ol oğo tünneri ıtar Biz kuvvetlenmeyiz \| Biz tovramarbız Siz parlamazsınız \| Siz bodamasız Onlar vurulurlar \| Onnar urularlar KELADİ ÖD ''Kel'' Türkçede '' Gel'' demektir Türkçe'de -acak-ecektirTuran Türkçesinde adi'dir Ben aramayacağım \| Men irtmeyedim Sen aldatacak mısın? \| Sen aruyadi bısan? O kitap masanın üzerinde duracak \| Al betleg örötüng üzre turadi Biz izah etmeyeceğiz \| Biz aymayadik Siz doğurmayacaksınız \| Siz togırmayadisiz Onlar gidecekler \| Onnar baradilar OGUŞ ATLARI Oğuş aile demektirYani aile adları ifadesindedirDaha çok Türk ve Kırgız Halk Ağızlarından alınmıştır Dede:Ava Nine:Avay Baba:Ata Anne:Ana Kardeş:Gardaş Kız Kardeş:Abay Erkek Kardeş:Ağay Hala:Apay Amca:Agay,Eçi Dayı:Tayka Yenge:Yinge Damat:Küyey Gelin:Kelin Enişte:Ciznay Teyze:Apay Dünür:Kuda SANLAR San Kazakça'da sayı demektir 0-Birön 1-Bir 2-Eki 3-Üş 4-Tört 5-Beş 6-Oltı 7-Jedi 8-Sekkiz 9-Togguz 10-on TÖSLAR Tös Kırgızca'da Renk demektirRenklerin çoğu GöktürkçedirBazıları ise iki rengin birleşimi ile oluşur Kırmızı:Al Beyaz:Ag Yeşil:Jaşıl Mavi:Kök Sarı:Sarı Siyah:Gara Mor:Yipgin Turuncu:Köksarı Kahverengi:Küren Ela:Ala Lacivert:Garakök Bordo:Kupual Pembe:Gızgılt TAANIŞMA BÖTKÖNNERİ Taanışma anlaşıldığı gibi tanışma demektirBötkön ise cümle demektedirYani Tanışama Cümleleri Selam:Ekii Evet:Ooba Hayır:Jok Lütfen:Ötüniç Nasılsınız?:Kaydasız? Teşekkür ediyorum:Irakmat İyiyim,kötüyüm:Yakşıyam,yamanam Nereden geliyorsunuz?:Nirden kelesiz? ya da Kaydan kelesiz? Kırgızistan'dan:Gırğızistandan Türkçe konuşuyor musunuz?:Türkşe danışat bısız? Tamam:Tüket Telefon numaranız nedir?:Danışlıg süyütüngüz ne? İsminiz Nedir?:Atıngız ne? Tanıştığıma memnun oldum:Taanışganbızga kurast boldim Tuvalet Nerede?:Ötiş kayda? Görüşürüz:Körişerbiz AYLAR Aylar sayılarla ifade edilir sonuna ay eki konularak belirtilir Ocak:Birenşiay Şubat:Ekenşiay Mart:Üşenşiay Nisan:Törtenşiay Mayıs:Beşenşiay Haziran:Oltenşiay Temmuz:Jeddenşiay Ağustos:Sekkizenşiay Eylül:Togguzenşiay Ekim:Onenşiay Kasım:Onbirenşiay Aralık:Onekenşi KÜNNER Kün Göktürkçe'de gün demektirGünler sayılarla ifade edilir sonuna kün konularak belirtilir Pazartesi:Birkün Salı:Ekikün Çarşamba:Üşkün Perşembe:Törtkün Cuma:Kutkün Cumartesi:Oltıkün Pazar:Jeddikün Not:KUTKUN yani Cuma günü kutsal gün demektirKut kutsal demek MÖVSÜMLER Mövsüm Mevsim demektir İlkbahar:Köktem Yaz:Jay Sonbahar:Küz Kış:Gış TURANŞA BELİK BÖTKÖNNER (TURANCA ÖRNEK CÜMLELER) Adıgool işun akça töölme,akçanga jazık bolar(Adıgool için para ödeme,parana yazık olur) Salbakay anasıngı çong süyet(Salbakay anasını çok seviyor) Kene künnerden bir kün Çüsükeyge aytam(Yine günlerden bir gün Çüsükeye söylüyorum) Ava em avay ölende barça oguşum tagıldı(Dedem ve ninem ölünce bütün ailem dağıldı) Altunay Ekenşiayıng Onungta tugan(Altunay ikinci ayın onunda doğmuş) Sen Dozuraşga uyung otagıng yansın diding(Sen Dozuraşa evin ocağın yansın dedin) Yingemi köredi biyem?(Yengemi görecek miyim?) Töögüde Türk atınan gurulgan birenşi Türk atayırt Köktürk Atayırtı(Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti Göktürk Devleti) Kökey Türkmenistanga bargan birok(amma) Bişkeği körmegen(Kökey Türkmenistan'a varmış ama Bişkek'i körmemiş) Türk Ajunungung ganı deli akat(Türk Dünyasının kanı deli akıyor) Atamga bukün aytadim men ol gızı süyem(Babama bugün söyleyeceğim ben o kızı seviyorum) Tag tagka kavuşmas gişi gişige kavuşar(Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur) Atayırttarıng başşaarnarıngı sat kılgan(Ülkelerin başkentlerini ezberlemiş) Belleki tavarı tülek bir yerge göürsen alar(Örneğin koyun sürüsünü(davarı)düzgün bir yere sebest bırakabilrsin) Bıltırda çöntü bek ahtı(Geçen senede tavan çok aktı) Tabgaç Bodunu Uyğur Türkteringe urugsındırım japat(Çin Milleti Uygur Türklerine soykırım yapıyor) Çingiz senge körtmektenser bu söngüşte çıgan bolmagı yegler(Cengiz sana bağımlı olmaktansa bu savaşta fakir olmayı yeğler) Alp Tigin inigi ölende sakındı em kurgan kıldı (Alp Prens küçük kardeşi ölünce yas tuttu ve mezar yaptırdı) Bu tün tüslügkutıda Atatürkü törgöradilar(Bu gün televizyonda Atatürk'ü canlandıracaklar) Böz gişi ança bediz japtı,kü ketirip birçong töp aldı(Yabancı insan öyle resim yaptı,ses getirip bir çok istek aldı) Ögüm ölögümge tösköl boldı(Üvey annem kısmetime engel oldu)