Ağırlık Ve Uzunluk Ölçülerinde Yapılan Değişiklikler

Ağırlık ve Uzunluk Ölçülerinde Yapılan Değişiklikler, Ağırlık Ölçülerinde Yapılan Değişiklikler, Uzunluk Ölçülerinde Yapılan Değişiklikler, Ölçülerde yapılan değişiklikler

Osmanlı zamanında kullanılan uzunluk ölçüleri genellikle endaze, parmak, arşın, adım, ayak ve kulaç olarak sıralanabilir Osmanlı döneminde 60 cm veya 65cm uzunluğa eşit olan endaze, parmak ucundan omuza kadar uzunluğu ifade eden ve ortalama 75,8 cm kabul edilen arşın ile adım, ayak, kulaç gibi uzunluk ölçüleri kullanılıyordu Bu ölçüler standart ölçüler değildi Hele adım, ayak, kulaç gibi ölçülerle sıhhatli bir iş yapmak hiç mümkün değildi Bunların yerine 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla modern dünyanın kullandığı metre sistemi kabul edilmiştir Artık uzunluk ölçümü milimetre, santimetre, desimetre, metre, dekametre, hektometre, kilometre ile ifade edilecektir

Osmanlı zamanında kullanılan ağırlık birimi ise en yaygın itibari ile dirhemdiAğırlık ölçülerine gelince bu gurubun temel birimi dirhem idi Dirhem Mısır’da 3,0889 gram, İstanbul’da 3207 gram idi 400 dirhem bir okkayı oluşturuyordu İstanbul için bir okka 1,282 gram ağırlığı ifade etmekte idi Diğer şehirlerde okkada küçük farklılıklar görülebiliyordu Okka yerine vakiyye ve kıyye tabirleri de kullanılıyordu 44 okka bir kantarı, 4 kantar da bir çekiyi ifade etmekte idi ki, bu hesaba göre, 1 kantar 56,408, 1 çeki de 225,632 kilograma karşılık geliyordu Ancak sonradan 195 okka yani 250 kilogram 1 çeki denildi Bir başka ağırlık ölçüsü olan batman ise aynı zamanda yüzey ölçüsü olarak da kullanılmış, farklı ülkelerde farklı zamanlarda farklı standartları ifade etmiştir Altın ve kıymetli taşların ölçümünde kullanılan temel birim ise de kırattır Kıratın alt ve üst birimleri ve bunların birbirlerine oranları şu şekildedir 1 3/7 (Bir tam üç bolü yedi) dirhem bir miskali oluşturur Miskalin 1/4’üne denk, dengin 1/4’üne kırat, kıratın 1/4’üne buğday, buğdayın 1/4’üne fitil, fitilin 1/ 2’sine nakir, nakirin 1/2’sine kıtmir, kıtmirin 1/2’sine zerre denilirdi

1782 sayılı kanun ağırlık ölçülerinde de batı standartlarını hakim kılmıştır Artık ülke içinde ve dışındaki alış-verişlerde miligramdan tona kadar uzanan modern dünyanın ölçü sistemi esas alınacaktır Kuyumculukta ise yeni şekli ile 2 desigram ağırlığa tekabül eden kırat da kullanılabilecektir

Hacim ölçüleri ile tartılan hububat cinsi ticari emtiada ise kile, şinik, tas, ölçek vb ölçü birimleri kullanılmakta idi Bu ölçümlerin kendi içerisinde bile tutarlılıkları yoktu İstanbul kilesi ortalama 25 kilo, ibrail kilesi 100 kilo idi Kilenin küsuratına kutu denilirdi 8 kutu 1 İstanbul kilesini teşkil ederdi Kilenin 1/4’üne de şinik adı verilirdi43 26 Mart 1931 tarihli kanunla sıvı maddelerin hacim ölçümlerinde litre sistemi getirilmiştir Bu sistemde mililitreden kilo litreye kadar uzanan bir dereceleme sistemi mevcuttur Katı ve gaz maddelerin hacimlerinin ölçülmesinde ise milimetreküpten kilometreküpe kadar uzanan bir sistem getirilmiştir

Osmanlı Devleti’nde tarla, bahçe gibi arazilerin yüzey ölçümünde dönüm ve çiftlik tabirleri kullanılmıştır Bir çiftlik arazi verim durumuna göre 60 ile 150 dönüm arasında değişebiliyordu Dönüm adım hesabı ile tespit edilirdi Orta adımlarla eni ve boyu 40 adım olan araziye dönüm denilirdi Ölçüler kanunu ile yüzey ölçüsü olarak metrekareden kilometrekareye kadar uzanan bir sistem getirilmiştir

Ölçülerde değişiklik geç kalınmış bir düzenleme idi Gelişen dünyada çok önceleri bu uygulamaya geçmek gerekiyordu Nitekim, kanun çıkmadan üç yıl önce Bursa belediyesi belediye sınırları dahilinde metre cinsinden ölçülerin kullanılması mecburiyetini getirmişti47 Ölçüler kanunu sayesinde ülke içerisinde ölçülerle birlik sağlandığı gibi dış ticaret de kolaylaşmıştır Genellikle bu yeni sistem halkımız tarafından kabul görmüştür Ancak kırsal kesimde hâlâ teneke ile tahıl tartmak, bidon ile süt satmak, arşın ile kumaş ölçmek gibi uygulamaların devam ettiği görülmektedir Bunda insanların kültür eksikliği, önemsememe ve alışkanlıklarını bırakamamalarının da rolü vardır Ayrıca, kolaycılık ve ekonomik sıkıntılar da bunda önemli bir etkendir Zira, herkes her yerde bu ölçü aletlerini kolayca elde edememektedir Ücretsiz ve temini kolay ilkel ölçü birimleri tercih edilebilmektedir Ancak, halkın okuma-yazma oranı, kültür seviyesi ve ekonomik düzeyi yükseldikçe bu tür uygulamalar azalacaktır

Ölçülerde Yapılan Yenilikler ve Değişiklikler

Tarih: 1 Nisan 1931

Ülkede ağırlık ve uzunluk ölçülerinde tek bir sistemin uygulanmasını sağlamak ve uluslararası ticari ilişkileri kolaylaştırmak için; Arşın, endaze, okka, çeki gibi hem belirli olmayan hem de bölgelere göre değişen eski ölçüler kaldırılmış,

Onlu sisteme uygun, metre ve kilogram gibi uzunluk ve ağırlık ölçüleri kabul edilmiştir

Eski Ağırlık Ölçü Aletleri ve Birimleri

Eskiden kullanılan ölçü aletlerinde olan Ağırlık ölçü birimlerinin aşağıda tam listesini görebilirsinizEskiden kullanılan fakat günümüzde yerini son model teknolojik Ağırlık ölçü aletlerine bırakan bu alan ölçü aletlerinden bazıları ise günümüzde hala telaffuz edilmektedir

Eski Ağırlık Ölçü Birimleri

1 okka (kıyye) = 400 dirhem = 1282,945 gr (1280 gr)

6 kıyye = 1 batman = 7,544 kg

44 kıyye = 1 kantar = 100 ludre = 56,320 kg

4 kantar = 1 çeki = 176 kıyye = 225,798 kg

1 kg = 312,5 dirhem = 0,781257 kıyye (okka)

1 kg = 0 okka + 311 dirhem + 12,5225 kırat

1 tonilato = 1000 kg = 4 çeki + 1 kantar + 37,4 okka

1 tonilato = 17 kantar + 31 okka + 183 dirhem

1,5 dirhem = 1 miskal = 4,8 gr

1 dirhem = 4 dünük = 3,2 gr

1 dünük = 4 kırat

1 kırat = 4 bakray = 1/24 misgal

1 bakray = 4 fitil

1 fitil = 2 nekir

1 nekir = 2 kıtmir

1 kıtmir = 2 zerre

Eski Alan Ölçü Birimleri

1 arşın (zirai) ²= 0,57417 m²= 4 ayak²

1 dönüm (yeni) = 2500 m²

1 dönüm (büyük) = 2720 m²

1 dönüm (atik) = 4 evlek = 1600 zirai² = 918,672 m² (bir kenarı 40 arşın (zirai) olan kare)

1 atik evlek = 400 arşın²= 229,668 m²

1 yeni evlek = 100 m²

1 cerip = 3600 zirai²= 2067,012 m²

1 ayak² = 144 parmak²= 0,14354 m²

1 parmak² = 144 hat²= 0,00099751 m²

1 hat² = 144 nokta²= 0,000006927 m²

1 çarşı arşın² = 0,46240 m²

1 urup² = 0,007225 m²

1 kirah² = 0,0018062 m²

1 endaze² = 0,422500 m²

1 urup² = 0,0066015 m²

1 kirah² = 0,0016504 m²

1 parmak = 12 hat = 0,03157 m

1 hat = 12 nokta = 0,00263 m

1 nokta = 0,00022 m

1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb için)

1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)

1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m

1 berid (menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m

1 merhale = 2 berid = 45480 m

1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)

1 rubu = 2 kirah = 0,085 m

1 kirah = 0,0425 m

1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m