Karaciğer Amip Apsesi

KARACİĞER AMİP APSESİ

Karaciğer, amiplerin (entamoeba histolitika) barsak dışında en sık yerleştiği organdır

NEDENLER

Bazen hastanın geçmişinde amibe bağlı kalın barsak iltihapları (kanlı ishal ile gelişen amipli dizanteri) bulunur; ama çoğunlukla, kısa da olsa bir süre, amip enfeksiyonunun yaygın olduğu bir salgın bölgesinde kalmış olduğu saptanır; belirtilerin niteleyici olmayan görünümü karşısında ve amip kökenli karaciğer iltihabı akla geldiğinde, bir amip enfeksiyonu varlığını doğrulayacak olan bağışıklık incelemelerinin yapılması gerekir

EVRİM

Amipli dizanteri ve karaciğer amip apsesi, amiplerin yolaçtığı hastalıklardır Sıcak ülkelerde oldukça yaygındırlar

Amip, normal olarak kalın barsakta yaşayan bir asalaktır; ama kalın barsak mukozasında bir bozun ya da yara varsa, amip kan damarları içine geçer ve kapı toplardamarı tarafından karaciğere götürülür

Karaciğerde amipler, lopçuklararası toplardamarlardan birini tıkar; amip bu başlangıç noktasından, hücre yıkıcı enzimiyle komşu karaciğer dokusunu eritir ve parçalar; böylece “birincil doku ölümü apsesi» oluşur

TEŞHİS

Klinik belirtiler

Teşhis, şu belirtilerin birlikte bulunmasına dayanır:

— karaciğer bölgesinde yerleşmiş, sağ omuza doğru yayılan bir ağrı: Hasta, omuzunun şiddetle sıkıldığı duygusuna kapılır;

— genellikle çok yüksek bir ateş: Hastanın yüzüne «topraksı» bir görünüm veren, önemli bir genel durum bozulmasıyla birliktedir;

— karaciğerin büyümesi: Karaciğer bazen büyümemiş olabilir; ama elle muayenede ya da parmakla vurarak muayenede hep ağrılıdır

Böyle bir tablo karşısında, başka bir enfeksiyon sendromunu ayırdetmek gerekir

Tamamlayıcı muayeneler

Karaciğeri daha ayrıntılı biçimde araştırmak gerekir; ama genel kural olarak, biyolojik açıdan normal bulunur

En çok bilgiyi röntgen muayeneleri getirecek, özellikle de radyoizotop incelemesi karaciğer içi bir kovuğu Camip apsesi; eğer oluşmuşsa) gösterecektir Atardamar filmi, ancak ameliyat kararı verildiğinde çekilmelidir

Karaciğere iğneyle girme (bazı önlemler alınarak), amip apsesinin niteleyici belirtisi olan «çikolata» görünümlü irini getirebilir

Tedavi altında iyidir; 2 dönemde olur Başlangıçta irinlenmeden önce yalın karaciğer iltihabı dönemi yeralır Bunun arkasından klinik tabloda belirtilen irinli karaciğer iltihabı oluşur Başlıca ihtilatlar karın içine (bir karın zarı iltihabı gerçekleştirerek) ya da göğüs boşluğuna açılmadır

TEDAVİ

İlaç tedavisi

Başlangıç evresinde, hattâ çoğunlukla irinli evrede ilaç tedavisi etkilidir Sıkı hekim denetimi altında amip öldürücü ilaçları (klorokin, emctin) içerir

Cerrahi tedavi

İlaç tedavisine direnen biçimlerde uygulanır Apsenin açılıp, apse boşluğuna bir diren konularak boşaltılmasına dayanır

ÖTEKİ ASALAK HASTALIKLARI

Birçok asalak, çevrimlerinin herhangi bir döneminde karaciğerden geçer Hangi asalak sözkonusu olursa olsun, karaciğeri geçiş, klinik olarak aşağıda karaciğer kelebek hastalıkları (distama-tozlar) için tanımlanan zehirli-enfeksiyonlu karaciğer iltihabı tablosu ile kendini gösterir; yalnızca, asalağa göre süresi değişir

Kelebek hastalığında genel bulaşma, hastalığın etkeni olan karaciğer kelebeklerini taşıyan tere yenilmesiyle ağızdan olabilir

KARACİĞER KELEBEK HASTALIKLARI

Karaciğer kelebeklerinin bulaştırdığı hastalıklardır: Koyun ve sığırlarda yaşayan büyük karaciğer kelebeği (fasciola hepatica) ve küçük karaciğer kelebeği (clonorchis sinensis); kedigillerdeki karaciğer kelebeği

Karaciğer kelebekleri yaprak biçiminde, birkaç mm -birkaç sm uzunluğunda, konaklarının değişik organlarına (sindirim kanalı, safra kanalları gibi) vantuzlarıyla tutunan yassı kurtlardır; bulaşma ağız yoluyla, daha çok deniz ürünlerinin yenmesiyle olur Başlangıçta ateş yükselmesi, kaşıntı, yarım baş ağrıları, yaygın ağrılar, karaciğer bölgesi ağrıları ile zehirli enfeksiyonlu bir karaciğer iltihabı tablosu yerleşir; bazen hafif bir sarılık vardır

Biyolojik incelemede kanda akyuvar formülün de eyozinofil adı verilen belli bir akyuvar tipinin arttığı saptanır

Asalağın bu karaciğeri kaplama evresi aylarca sürer; hasta güçsüz, zayıf kalır; ateşi hafifçe yüksektir

Bundan sonra asalak, safra kanallarını kaplamaya başlar ve bazen, taş oluşumu ile safra enfeksiyonu oluşturur

İlaç tedavisi karaciğer amip apsesindekiyle aynıdır; safra birikimi önemli olduğu zaman, bazen ameliyat gerekir