Dayanıksızlık Şemasının Genel Sunumu

Dayanıksızlık Şemasının Genel Sunumu

,

Dayanıksızlık şemasının merkezinde, kişinin önleyemeyeceği, beklenmedik bir felaketin herhangi bir zamanda ortaya çıkmasından duyulanabartılı korku yer alır Bu şemaya sahip insanlar yaşamlarını, her an bir felaketin çıkmak üzere olduğuna inanarak geçirirler Dayanıksızlık şemasına sahip kişiler aynı zamanda, ortaya çıkacak felaketle başa çıkamayacaklarına inanırlar

Kişinin her an olabileceğini beklediği ve kendisini dayanıksız hissettiği korkutucu durumlar şunlardan biri veya daha fazlası olabilir:



• Tıbbi durumlar: Kalp krizi, AIDS, kanser, beyin kanaması veya amansız herhangi bir hastalık durumu

• Ruhsal durumlar: Çıldırma, aklını kaybetme korkusu olarak ifade edilen kişinin kendi ruhsal dengesinin bozulması

• Maddi durumlar: Kişinin tüm parasını kaybederek muhtaç hale gelmesi

• Çevresel durumlar: Asansörler, uçaklar, depremler, kedi, köpek, örümcek, saldırıya uğrama gibi yaşam içinde karşılaşılabilen nesneler veya durumlar

Dayanıksızlık şemasında ağır basan duygu, hafif düzeyde bir korkudan tam gelişmiş panik ataklara doğru gelişen anksiyetedir

Karakteristik Dayanıksızlık Davranışları

Dayanıksızlık şemasına sahipseniz abartılı korkularınız yüzünden günlük hayatta genellikle kaygılı hissediyorsunuz

Sağlığınız ve muhtemel hastalıklar için çok endişeleniyorsunuz Bu durumla başa çıkmak için:

I) Gereksiz tıbbi kontrollere gidiyorsunuz

II) sürekli destek ihtiyacınızla ailenize yük oluyorsunuz ve

III) hayatın güzelliklerinden mahrum kalıyorsunuz, hayattan zevk alamıyorsunuz

Vücudunuzu çok fazla dinlemeniz ve muhtemel hastalık endişeniz yüzünden panik ataklar yaşıyorsunuz

İflastan(ekonomik bir felaketten) gerçek dışı bir korkunuz var Bu korku para konusunda gereksiz yere sıkı/cimri davranmanıza; gerekli olmasına rağmen ekonomik ve mesleki değişiklik yapma konusunda isteksiz olmanıza neden oluyor Yeni yatırım ya da projeleri kaybetmek pahasına elinizdekini tutmak için çaba, harcıyorsunuz Risk alamıyorsunuz

Kanuni bir tehlikeden sakınmak için uç noktalarda uğraş veriyorsunuz Örneğin gece dışarı çıkmaktan, büyük şehirleri ziyaret etmekten, toplu taşıma araçlarından kaçınıyorsunuz Yani hayatınız oldukça sınırlandırılmış durumda,

Ufacık bile olsa risk içeren günlük işlerden kaçınıyorsunuz Örneğin asansöre, metroya binmek, ya da deprem olabilecek bir şehirde yaşamak gibi

Eşinizin sizi korkularınızdan korumasına izin veriyorsunuz Oldukça fazla desteğe ihtiyaç duyuyorsunuz Eşiniz korktuğunuz , durumlardan kaçınmanıza yardımcı oluyor Eşinize aşırı bağımlı hale geliyorsunuz Bu bağımlılığa bile öfkeleniyorsunuz

Kronik anksiyeteniz sizi egzema, astım, kolit, ülser gibi bazı psikosomatik hastalıklara daha yatkın yapıyor olabilir

Sosyal hayatınızı sınırlandırıyorsunuz; çünkü , korkularınızın sonucu olarak diğer insanların yapabildiği pek çok şeyi yapamıyorsunuz

Korkularınıza uyum sağlamak zorunda kalan eşiniz ve/veya ailenizin de hayatını sınırlıyorsunuz

Korkularınızı çocuklarınıza da aktarmış olabilirsiniz

Tehlikeden sakınmak için birçok başa çıkma mekanizmasını abartılı derecede kullanıyorsunuz Obsesif - kompulsif belirtiler , ve batıl düşünceler taşıyabilirsiniz

Kronik endişenizi azaltmak için ilaç, alkol, yemek vs'ye düşkünlük geliştirmiş olabilirsiniz

Dayanıksızlık Şemanızın Kökeninde Neler Olabilir?

Tüm bozulmuş hareket özgürlüğü şemaları gibi, dayanıksızlık şemasında da, aşırı koruyucu bir ana baba tutumu vardır Bu kollamaya anne babanın endişeli tutumları da eşlik eder Çocuk, çocuk yaşlardan itibaren terlerse, soğuk su içerse veya çıplak ayakla gezerse hasta olacağına, futbol oynarsa ayağı kırılacağına, sokakta gezerse kaçırılacağına veya saldırıya uğrayacağına inandırılır

Bu şemayı aynı şema ile yaşamış ebeveynlerinizi gözlemleyip izleyerek edinmiş olabilirsiniz Anneniz/babanız fobikti ya da bazı alanlarda aşırı korkuları vardı(Kontrolü kaybetme, hastalanma, iflas etme gibi)

Ebeveyniniz tehlike ya da hastalık konularında aşırı koruyucuydu Sürekli sizi tehlikeler konusunda uyarıyordu Kendinizi , bu günlük işlerle bile başa çıkamayacak kadar kırılgan ve beceriksiz hissediyordunuz

Ebeveyniniz sizi yeterince koru(ya)madı Çocukluk çevreniz fiziksel, duygusal ve finansal olarak yeterince güvenli değildi (Bu durum genellikle Duygusal Yoksunluk Şeması veya Şüphecilik Şeması ile beraberdir)

Çocukken çok hastalandınız veya araba kazası gibi, sizi incinebilir hissettirecek ciddi bir travmatik olay yaşadınız

Ebeveynlerinizden biri travmatik bir , olay yaşadı, belki de hayatını kaybetti Dünyayı “tehlikelerle dolu” algılamaya başladınız

Özel Dikkat ! Dayanıksızlıkta Şema Kimyası (Şemanın İlişkinize Etkisi)

Bu şemaya sahip kişiler genellikle kendilerine destek olacak eşler seçerler Terapide, seçilen bu eşlerin bir lakabı vardır: “Baston Eş” Gerçekten de bu eşler kişiye, korkularının yersiz olduğuna dönük yüzleştirmeyi pek yapamazlar Genellikle ona güven vermeye, destek olmaya çalışırlar Terapi sırasında eşlerin desteğini azaltmak, daha sağlıklı yüzleştirici tepkilerle değiştirmek önemlidir

Korkulan durumlara göre eş seçimi önem kazanabilir Kalp krizi geçirmekten korkan bir kişi için bir doktor ideal bir eş gibi gelebilir Çünkü her an yanında ona ilk müdahaleyi yapabilecek birisi vardır Ya da parasal endişeleri olan , birisi için varlıklı bir eş rahatlatıcı olabilir

Eşiniz size yardımcı olmaya çalışsa da, yardımlarının bir faydası olmadığı veya olamayacağı için bazen bıkkınlık yaşayabilir Bununla birlikte ilişkiniz, daha çok bir tarafın korkuları ve önlem alma çabaları için harcanan zamandan oldukça olumsuz bir şekilde etkilenir

Dayanıksızlık Şemasında Terapi Amaçları

Dayanıksızlık şemasının terapisinde temel amaç, felaket olasılığı düşüncelerinizi azaltmak ve üstesinden gelebileceğiniz değerlendirmeleri artırmaktır Terapi sürecinde korkularınızı gerçekçi bir şekilde değerlendirirsiniz ve onların , abartılı olduklarını fark edersiniz Gerçekçi korkuyla gerçekçi olmayan korku arasında ayırım yapmayı öğrenebilirsiniz Terapide nihai amaç, şemanın sürmesine yardım eden aşırı telafi ve kaçınma davranışlarınızı azaltmak; korktuğunuz pek çok durumla yüzleşmenizi sağlamaktır Çünkü bu yüzleşme, korkularınızın gerçekçi olmadığını size fark ettirecektir