Otobüsün Tarihsel Gelişimi

Otobüsün Tarihsel Gelişimi

Çok değişik biçim ve büyüklükte otobüsler vardır İngiltere'de ve başka bazı ülkelerde iki katlı otobüslere rastlanır Birçok ülkede, özel olarak döşenmiş hava hatlarından aldığı elektrikle çalışan troleybüsler bulunur Dünyanın pek çok kentinde de körüklü otobüsler (köşeleri dönerken orta bölümleri bükülebilen, eklemlenmiş otobüsler) çalışır Kentte olsun, kasabada olsun, otobüs en uygun ve yaygın ulaşım aracıdır İki katlı ve körüklü otobüsler öbür otobüslerden daha çok yolcu taşıyabilir

Otobüsün Tarihsel Gelişimi

İlk otobüsler atla çekiliyordu ve ilk kez 1662'de Paris'te hizmete konmuştu Hükümet sıradan insanların otobüse binmesini yasaklamış, bundan yararlanma hakkını yalnızca zenginlere tanımıştı Fransa'da otobüslerin yaygın olarak kullanılmaya başlaması ancak 1820'lerde gerçekleşti; hizmete konan bu araçlara da, Latince'de "herkes için" anlamına gelen "omnibus" adı verildi Kısa bir süre sonra "omni" atılıp ad kısaltıldı İngiltere'de ilk otobüs hizmeti Londra'da 1829'da başladı Bu ilk otobüsler atla çekiliyordu; 1830'da buharla işleyen bir posta arabası da hizmete girdi

1832'de New York'ta tramvay işlemeye başladı Tramvayın otobüsten farkı, caddeye gömülü raylar üzerinde gitmesidir İlk tramvayların o dönemin otobüslerine göre bir üstünlüğü vardı: Karayollarının bozuk olmasına karşılık raylar düzgündü ve karayolunun üstünde iki atın çekebildiği bir yükü, ray üstünde tek at çekebiliyordu 19 yüzyılın sonlarında büyük kentlerin pek çoğunda atlı tramvay ve atlı otobüs işletmeleri kurulmuştu İstanbul'da 1871'de, İzmir'de ise 1884'te atlı tramvay seferleri başlamıştı
Çok geçmeden atın yerini mekanik güç aldı

İngiltere'de ilk elektrikli tramvay 1886'da Blackpool'da işlemeye başladı AB D'de ise başarıyla çalışan ilk elektrikli tramvay hattı, İ887'de Virginia'daki Richmond kentinde hizmete girdi Elektrikli tramvaylar, elektriği genellikle hava hattından alırlar; ama bu elektrik akımının caddeye gömülü üçüncü bir raydan alındığı bazı tramvay sistemleri de vardır Tramvay kısa bir süre içinde büyük kentlerin çoğuna yayıldı İstanbul ve İzmir'de de I Dünya Savaşı yıllarında atlı tramvayların yerini elektrikli tramvaylar aldı

Benzin motoruyla çalışan otobüsler de o sıralarda ortaya çıktı 1895'te Almanya'da sekiz yolcu taşıyabilen bu tür bir otobüs yapıldı 1904'te Londra'da işlemeye başlayan ilk motorlu otobüs iki katlıydı

Başlangıçta otobüsler pahalıydı; bunun nedenlerinden biri tekerlek lastiklerinin kauçuk dolgu olmasıydı Ama 1920'lerde havalı lastiklerin geliştirilmesi ve dizel motorlarının benzin motorlarının yerini alması otobüs fiyatlarını ve işletme giderlerini büyük ölçüde düşürdü Böylece otobüsler hızla tramvayların yerini almaya başladı

Otobüsler en önemli kent içi toplu taşıma aracı olma özelliklerini sürdürürken, kullanım alanları kırsal kesimlere doğru da taşmaya başladı Çoğu ülkede kırsal kesimleri kapsayan geniş bir otobüs ağı kuruldu ve 1950'lerde düzenli otobüs işlemeyen hemen hemen hiçbir köy kalmadı Özel otomobilkullanımının yaygınlaştığı 1960'larda otobüsle taşımacılık bir süre gerilediyse de, daha sonraları demiryolu taşımacılığındaki gerileme uzun yol otobüs şirketlerine çok sayıda yolcu kazandırdı Ama gene de yerel yerleşim noktalarına, özellikle de ülkenin uzak kesimlerine yapılan otobüs seferlerinde büyük düşüşler oldu Havayolu taşımacılığı da bu düşüşte etkili oldu