Madencilik-Maden Arama

Madencilik-Maden Arama

Yerkabuğundaki minerallerin ve öbür hammaddelerin bulundukları katmanlardan çıkarılarak değerlendirilmesine yönelik bütün işlemler madencilik adı altında toplanır Yerkabuğundaki kayaçların yalnızca bir bölümünde işletme giderlerine değecek kadar bol miktarda yararlı mineral bulunur

Bu tür kayaçlara cevher ya da "maden filizi" denir Bir cevherdeki yararlı mineral oranı, cevherin türüne bağlı olarak büyük ölçüde değişir Örneğin bir demir cevheri yüzde 20 ile yüzde 60 arasında demir içerebilirken, bir altın cevheri kütlesinin ancak milyonda birkaç birimi altındır Maden mühendislerinin başlıca görevleri işletilmeye değecek cevherleri arayıp bulmak, yerkabuğundaki cevheri çıkarmak için bir maden işletmesi kurup işletmek ve cevherdeki yararlı mineralleri yararsız maddelerden ayırmak üzere cevheri işlemek ya da zenginleştirmektir

Maden Arama

Kömür ve fosfat gibi metal dışı cevherler yerkabuğunda yatay olarak uzanan oldukça düzenli yataklar oluşturur Oysa metal cevherleri genellikle değişik kalınlıkta damarlar halindedir Bu damarlar yer yer doğrultusunu değiştirse de hemen her zaman düşey olarak yerkabuğunun derinliklerine doğru iner

Yalnız bazı yerlerde, boyutları birkaç kilometre küpü bulan, düzensiz biçimli çok büyük kütleler halinde demir ve bakır gibi metal cevherlerine rastlanır Cevher damarları ve yatakları, jeolojik çağlar boyunca rüzgârın, donun ve yağmurun etkisinde kalmıştır Bugün de sürüp giden bu etkiyle cevherler aşınıp ufalanır; kopan parçalar sel sularıyla ya da akarsularla taşınır ve bunların ırmak vadilerinde çökelmesiyle yeni, yumuşak, alüvyonlu maden yatakları oluşur
Bir zamanlar, tek başlarına çalışarak ellerindeki basit aletlerle mineral çökellerinin yerini bulmaya çalışan maden arayıcıları vardı

Bu insanlar özellikle Güney Afrika, Kuzey Amerika ve Avustralya'da birçok maden yatağı buldular Ama bugün maden arama çalışmaları jeokimyacılar, jeofizikçiler, jeologlar ve maden mühendisleri gibi uzmanlardan oluşan ekiplerce yürütülür Önce geniş bir alanın havadan fotoğrafları çekilir; sonra bu fotoğrafları inceleyen jeologlar tarafından araştırma yapılacak bölgeler belirlenir Hatta son yıllarda jeologlar, Landsat ve Spot gibi yapma uyduların gönderdiği fotoğrafları inceleyerek yeni maden yatakları buluyorlar (bak Uydu)


Mıknatıslanma özelliği taşıyan demir ya da nikel cevherleri genellikle magnetik alanlara duyarlı bir aletle aranır Magnetometre denen bu alet uçakta, helikopterde ya da otomobilde taşınabilir Bazı metal cevherleri, çevrelerindeki kayaçlardan daha ağırdır, dolayısıyla daha büyük bir kütleçekim kuvveti uygular Böyle bir çekim alanının varlığı çok duyarlı bir teraziyle saptanarak cevhere ulaşılabilir Bazı cevherler de belirli elektriksel özelliklerinden ya da ses dalgalarını kendilerine özgü bir hızla iletmelerinden yararlanarak bulunabilir Radyoaktif cevherlerin varlığı ise Geiger sayaçlarıyla saptanabilir (bak RADYOAKTİFLİK)

Bir sonraki aşamada, aranan mineralleri içerme olasılığı bulunan kayaçlardan örnekler toplanır Eğer inceleme sonuçları bu olasılığı doğrularsa, cevher kütlesinin çeşitli derinliklerinden örnekler almak gerekir Bunun için, kesici elmas uç takılmış, içi boş bir çelik çubukla sondaj delikleri açılır Çubuğun içindeki boşluğa dolan ve biçimi nedeniyle "havuç" ya da "karot" denen bu silindirik kayaç örnekleri yüzeye çıkarılarak bütün ayrıntılarıyla incelenir

Cevherin aranan özelliklerde olduğu ve işletilmeye değecek oranda mineral içerdiği saptanırsa, bu kayacı yerkabuğunun derinliklerinden çıkarmak için gerekli kazı işlemlerine başlanabilir Dünyadaki maden işletmelerinin hemen hemen dörtte üçü yerüstündedir