Hatayın Yayladağı İlçesi Tanıtımı

Hatayın Yayladağı İlçesi Tanıtımı

Yayladağı, Hatay'a bağlı ilçedir ve Türkiye'nin coğrafi olarak en güneydeki ilçesidir 36°- 42° paralelleri arasındaki Türkiye'nin 36'ncı paraleline yakındır İlçe nüfusu 7717; belde ve köylerle birlikte toplam nüfusu 22989'durNüfusun 6340'ı şehir merkezinde, 16649'u belde ve köylerde yaşamaktadır(2007 yılı Nüfus Sayımı; DİE Kaynaklı, Hatay Valiliği)2006 yılı nüfus sayınına göre Yayladağı sınır kapısı ve gümrüğü Türkiye'nin Suriye'ye açılan kara kapılarındandır Komşu ilçeleri; Altınözü, Samandağ ve merkez ilçe Antakya'dır

Tarihçesi

İlçe merkezinin 9 ve 10 yy’da kurulduğu sanılmaktadır Avar Türkleri’nden Savcılar Boyunun başı Kasım Bey bu toprakları Bizans’tan alıp bir cami ile okul yaptırmıştır Kasım Bey Cami bugüne kadar ulaşmıştır Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilçeye Ordu-Muradiye isimleri verilmiştir Yavuz Sultan Selim döneminde bu bölgeye Türkleri yerleştirmiştir Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi dönüşünde burada ordusu ile birlikte konakladığı için buraya “ordu” denilmiştir 1918’de İngilizler, daha sonra Fransızlar tarafından işgal edilen Hatay, 1938’de Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’ne kavuştu 1940’da adı “Ordu” ile karıştığı için “Yayladağı” olarak adı değiştirildi Bu adı “Yayladağı” isimli dağından almıştır Hatay’ın kurtuluş günü olan 23 Temmuz’u Yayladağı’da kurtuluş günü olarak kutlar

Coğrafyası

Yayladağı ilçesi Hatay’ın güneyine düşmektedir İlçenin doğusunda ve güneyinde Türkiye-Suriye sınırı bulunur Kuzeybatıda Samandağı, kuzeyde Antakya ile komşudur Alanı 366 km²’ dir Denizden yüksekliği ise 450 m’dir

İdari durumu

Yayladağı şehir tabelasıYayladağı İlçesi’nin bir bucağı, iki beldesi, 30 tane köyü vardır Yeditepe Bucağı ilçeye 11 km uzaklıktadırKaraköse,ilçeye 15 km; Kışlak ise 18 km uzaklıktadır İlçenin merkezinde üç tane mahalle vardır Güneyde Çamaltı Mahallesi, Kuzeybatıda Dutlubahçe Mahallesi, Kuzeydoğuda Kurtuluş Mahallesi

Nüfus

İlçenin merkez nüfusu 7717’dir Köyler ve beldeleri ile beraber 27654 kişidir

İklimi

İlçede Akdeniz İklimi görülmektedir Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılıktır Bölge yüksek ve dağlık olduğu için kar yağışı görülür Hatay’ın diğer ilçelerine göre daha serindir

Bitki Örtüsü

Genelde çam, sandal ve meşe ağaçlarından oluşan ormanlar yer kaplar Ormanların olmadığı yerlerde makiler hakim durumdadır Defne, kekik, zakkum, sumak, keçiboynuzu, kızılcık, atlas çiçeği ve mor menekşeler bulunur

Tarım

Yayladağı ormanlar ve tarlalarİlçede bulunan arazinin 96510 dekarı tarım alanı geri kalanı kayalık ve ormanlıktır Ekilen alanda 15 bin dekar zeytin, 15 bin dekar sebze, 42 bin dekar hububat, 9 dekar meyve, 8 dekar tütün, 5 dekar baklagiller ve 250 dekar bağ bulunur İlçe arazisi dağlık ve verimsiz olduğu için modern tarım gelişmemiştir Tarım araçlarından karasaban kullanılır Son yıllarda pulluk ve traktör sayısı artmıştır Sulu tarım gelişmemiştir Kaynak çevrelerinde meyve ve sebzeler genellikle yer kaplar Arazi dağlık ve kıraç olduğundan verim düşüktür Hububat verimi de düşüktür Genelde gelir kaynağı tütün, defne yağı, zeytin ve meyvedir İlçede defne yaprağı toplanmakta ancak defne işleyecek bir işletme bulunmamaktadır

İlçenin Aldığı ve Sattığı Ürünler

Tütün, zeytin, zeytin yağı, ceviz, defne yağı, peynir, tereyağı, deri ve incir satar Buna karşılık ev ve giyim eşyaları, hububat, hazır yiyecek maddeleri satın alır Bulgur, tarhana, et, mercimek, mısır, erik, kayısı, fasulye, peynir, süt, yoğurt, çökelek, sebze ve meyve tüketilir

Hayvancılık

En çok keçi beslenir Daha sonra sığır gelir Koyun az da olsa beslenir Kümes hayvanı ve binek hayvanları da beslenir

Sağlık

İlçede sağlığı tehdit edici bulaşıcı hastalık yoktur İlçe merkezinde bir tane sağlık ocağı, hükümet tabipliği, Karaköse, Bezge, Kışlak beldeleri ve Şakşak köyünde birer tane sağlık ocağı bulunur Yine ilçe merkezinde bir diş polikliniği ve iki eczane vardır

Eğitim

Merkezde bir Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, 3 ilköğretim Okulu, Mustafa Kemal Üniversitesi'ne bağlı 1 meslek yüksek okulu, 2 Lise, Kız Meslek Lisesi ve Halk Eğitim kursları vardır Okullar Atatürk İlköğretim Okulu, Mehmet Akif İlköğretim Okulu, Yavuz Selim İlköğretim Okulu, Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, Yayladağı Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Kız Meslek Lisesi'dir Okuma oranı yüksektir Okulsuz köy olmayıp, okullardaki öğretmen eksikliği vekil öğretmenlerle giderilmektedir ve yatılı güzel sanatlar lisesi bulunmaktadır

Engebeler

Yayladağı İlçesi bütünüyle dağlık bir araziden oluşur İlçenin doğusunda Yayladağı, batıda Kel dağı, güneyde Salcan Dağı, kuzeyde Ziyaret Dağı bulunur Araplar Dağı, Ayvacık Dağı, Oğlakçı ve Mezere Yaylaları bulunmaktadır Dağlar arasında vadiler ve küçük düzlükler yer alır Akdeniz kıyıları kayalık ve diktir İlçenin en yüksek dağı Keldağı’dır (1739) Akarsular En önemli akarsuyu Kureyşi Deresi’dir Suriye topraklarına geçip Akdeniz’e dökülür İlçe merkezinde içme suyu Karapınar ve Gökmeryem kaynaklarından sağlanır

Ulaşım

Suriye sınırına giden yolun 4 kilometresiUluslar arası E-5 yolu Yayladağı’ndan geçer Türkiye- Suriye kapısına 5 km uzaklıktadır Antakya’ya 51 km uzaklıktadır Hatay ile ilçe arasında düzenli bir ulaşım imkânı bulunmamakta ve minibüsler ile ulaşım sağlanmaktadır

Yaşayış ve Geçim Kaynakları

Geçim kaynağı tarımdır (Tarım ürünleri olarak, bodur elma, nar, defne, zeytin, meyve ve sebze, tütün yetiştirilir) Az da olsa küçük esnaflık, çanak-çömlek yapımcılığı ve testicilik yapılır Merkezde 150 kişinin çalıştığı tütün işletme evi bulunmaktadır Dışarıya göç veren bir ilçedir Özellikle hasat döneminde Amik ve Çukurova’ya pamuk işçisi olarak giden fazladır

Yöreye Özgün Kullanılan Kelimeler

Yayladağı'nda Akdeniz kıyısında Kara Mağara bölgesiBermil: Varil, çöp kovası vb

Süllüm: Merdiven

Döl: Çocuk, soy

Ölük: Ölmüş, vefat etmiş

Aş: Düğünlerde verilen yemek

Aleç: İlaç, merhem

Orduevi: Ordövr, ön soğuk yemek

Zeyt: Zeytinyağı

Elpeçen: Küçük kertenkele

Ağnanmak: Gelişigüzel yatmak

Gidişmek: Kaşınmak

Yayladağı'nda Akdeniz kıyısında Kara Mağara bölgesiSüvari: Çay bardağında Türk kahvesi

Bire: Erkek çocuk

Kele: Kız çocuk

Maallef: Kül tablası

Karabalcan: Patlıcan

Manadura: Domates

Keme veya Patata: Patates

Koca: İhtiyar adam

Aspap: Giyecek

Pisik: Kedi

Yağlık: Eşarp

Silesil: Yoğurtlu bir tür yemek

Zahter: Kekik

Ağdamla veya Ağartı: Süt ürünleri

Kara Mağara yoluKernep: Su kabağından tas

Mişmiş: Kayısının küçüğü

Payam: Badem

Bezzakke: Salyangoz

Aymüşlemek: Karıştırmak, mıncıklamak

Bakdeniz: Maydonoz

Attun: Siyah, küçük, buruşuk zeytin

Hölüp: Testi, toprak çanak

İt üzümü: Böğürtlen

Öte: İleri

Melhafe: Yorgan Yüzü

Yayladağı'na özgü bir ev kapısı ve hemen hemen her ev kapısına asılan tabelalardan biriElleham: Belki de,sanmak (allahu´alem)

Meatter: Zavallı insan

Hoşhana: Kase

Lakın: Çamaşır yıkanan leğen

Sakiil: Laubali insan

Gümbel veya cara: Büyük su testisi

Kama: Bıçak

Süğürtmek: Koşmak

Tarihi Eserler

Merkezde 1000 yıllık Kasım Bey Camii, 500 yıllık Hacı Hüseyin Camii ve Romalılardan kalma köprü vardır Kel Dağı’nda Barlahan Kilisesi, Ayışığı Köyü’nde Kızlar Sarayı ve Çabala Köyü’nde de bir kilise vardır Karacurun köyünde taş devrinden kalma oymalı mağara vardır Olgunlar köyünde de kilise kalıntıları vardır Merkezde diğer bir tarihi bina iki katlı Askerlik Şubesi Başkanlığı binasıdır 1930 yılında Fransızlar tarafından karakol olarak yapılan tarihi binanın malzemesi Fransa'nın Marsilya kentinden gemilerle İskenderun'a oradan da katırlarla Yayladağı'na getirilmiştir Fransız işgalinden geriye ayakta kalan tek binadır Aydınbahçe Köyünde de Kale Boğazı adlı yerde eski zamanlardan kalma bir kalenin kalıntıları vardır

Turizm

Yayladağı'nın Akdeniz kıyısı, Kara Mağara denilen bölgeTarihi eserlerin tanıtımı iyi yapılamadığından turizm gelişmemiştir Turistler sınır kapısından geçmek için gelirlerKaracurun köyünde ağrılara deva olan "Yel Dede" ve çocuk sahibi olamayanların uğrak yeri "Aslan Dede" ziyareti bulunmaktadır Karamağara denilen deniz kıyısında, tarih öncesi bir takım kaya boşlukları bulunmakta ve tarihi önemi bilinmemektedir Aynı zamanda Karamağara'da denize girilebilmekte ve balık tutulabilmektedir