Kuzey Anadolu Dağları

Kuzey Anadolu Dağları

Karadeniz Bölgesi boyunca doğuda Sovyet sınırından batıda Marmara Bölgesi'ne kadar birbirine paralel sıralar biçiminde uzanır Kuzey Anadolu Dağları bölgenin batı kesiminde genellikle dışbükey, doğu kesiminde ise içbükey sıralar halindedir
Kuzey Anadolu Dağları'nın Doğu Karadeniz bölümü sınırları içinde kalan kesimi Doğu Karadeniz Sıradağları adıyla anılır {bak KARADENİZ BÖLGESİ) Doğuda Sovyet sınırından batıda Melet Çayı vadisine kadar uzanan Doğu Karadeniz Sıradağları,


Karadeniz kıyısına ve birbirine paralel iki sıra oluşturur Bu iki sırayı birbirinden ayıran kabaca doğubatı doğrultulu çöküntü alanının içinde Çoruh ve Kelkit ırmakları ters yönlere doğru akar Akarsuların adına uyularak bu ayrım alanına ÇoruhKelkit Vadi Oluğu denir Oluk biçimli bir vadiyle ayrılan bu sıradağların kuzey kesimi kıyı dağları, güney kesimi ise iç sıralar ya da ÇoruhKelkit Dağları adlarıyla anılır

Kıyı dağları doğudan batıya doğru Rize, Trabzon, Zigana, Gümüşhane ve Giresun dağlarından oluşur Rize Dağları'nın en yüksek noktası olan ve Artvin ili sınırları içinde yer alan Kaçkar Dağı'nın 3932 metreye erişen doruğu, bölgenin ve Kuzey Anadolu Dağları'nın da en yüksek noktasıdır

Rize Dağları'nın bir başka yüksek noktası ise Rize ili sınırları içinde 3711 metreye ulaşan ve Verçenik Doruğu olarak da bilinen Üçdoruk' tur Kıyı dağlarının öteki önemli yükseltileri Deveboynu Tepesi (3082 metre), Aptalmusa Doruğu (3331 metre) ve Karagöl Dağı'dır (3107 metre) ÇoruhKelkit Dağları adıyla da anılan iç sıralar, kuzeydoğudaki Yalnızçam Dağları'ndan batıda Kop, Otlukbeli ve Köse dağlarına kadar uzanır Kabaca kuzeydoğugüneybatı doğrultusunda uzanan bu dağların en yüksek noktası, orta kesimde 3239 metreye ulaşan Mescit Dağı doruğudur
Kuzey Anadolu Dağları, bölgenin Orta Karadeniz bölümünde de iki sıra halinde uzanır; ama bu kesimdeki yüksekliği giderek azalır Orta Karadeniz bölümündeki kıyı dağlan, Canik Dağları adıyla anılır Karadeniz kıyısına doğru yavaş yavaş alçalan Canik Dağları, güneyindeki Kelkit Irmağı vadisine dik yamaçlarla iner Canik Dağları Eğrikırık Tepe'de 2098 metreye ulaşır ÇoruhKelkit Vadi Oluğu'nun batı kesimiyle ayrılan iç sıralar, güneye doğru alçalarak Bozok'ta dağ görünümünü yitirir

Kuzey Anadolu Dağları, bölgenin Batı Karadeniz bölümünde üç sıra oluşturur Orta Karadeniz bölümünde alçalan dağlar, bu kesimde gene yükselir; ama Doğu Karadeniz Sıradağlarının yüksekliğine erişemez Karadeniz kıyısı ardında doğuda Kızılırmak vadisinden, batıda Bartın Çayı vadisine kadar uzanan sıralara Küre Dağları denir Bu dağ sıraları İsfendiyar Dağları adıyla da anılır Küre Dağları'nın yüksekliği orta kesimdeki Yaralıgöz Dağı'nın doruğunda 2019 metreye ulaşır

Küre Dağları'nın güneyinde yer alan Gökırmak vadisi, IlgazBolu Dağlan genel adıyla anılan diziyi kıyı dağlarından ayırır İkinci sırayı oluşturan bu dağ dizisinin doğusundaki İlgaz Dağı yaklaşık 2200 metre yüksekliğinde bir sırt biçiminde uzanır Bu dağın en yüksek noktası, 2587 metreye ulaşan ve Hacetılgaz adıyla da anılan Büyükhacet Doruğu'dur Daha batıdaki Çatalılgaz olarak da bilinen Küçükhacet Doruğu'nun yüksekliği ise 2546 metredir İkinci sırayı oluşturan dağ dizisinin batısında yer alan Bolu Dağları 2000 metreyi aşmaz; en yüksek noktası 1980 metreye erişen Çele Doruğu'dur

Batı Karadeniz bölümünün en iç kesimindeki üçüncü sırayı oluşturan Köroğlu Dağları, IlgazBolu Dağları'ndan Devrez Çayı, Gerede Çayı ve Büyüksu (Bolu Suyu) vadileriyle ayrılır Doğuda Kızılırmak vadisinden batıda Sakarya vadisine kadar uzanan Köroğlu Dağlan üstünde üç önemli yükseltiye rastlanır Bu yükseltiler doğuda Kös Dağı, ortada Işık Dağı ve batıda Aladağ kütlelerinden oluşur Aladağ kütlesinde 2499 metreye ulaşan Köroğlu Doruğu, bu sıranın en yüksek noktasıdır

Kuzey Anadolu Dağları'nın jeolojik yapısı oldukça karmaşıktır Bu dağların ilginç özelliklerinden biri, dağ sıralarını birbirinden ayıran ve tabanlarında akarsuların bulunduğu çöküntü alanlarının Kuzey Anadolu kırık kuşağının üstünde yer almasıdır Bolu Ovası, Gerede Çayı ve Devrez Çayı vadileriyle Kelkit Irmağı vadisini izleyerek Refahiye üzerinden Erzincan Ovası'na ulaşan bu kuşak, birçok kırıktan (fay) oluşur Ülkemizde en çok can kaybı ile yıkıma neden olan depremler, bu kuşaktaki kırıkların yakınında yer alan yerleşim yerlerini etkilemiştir

Kuzey Anadolu Dağları kolay geçit vermez Kıyı kesimi ile iç kesim arasında karayolu ulaşımı ancak bazı geçitlerin açılmasıyla sağlanmıştır Bunların en ünlüleri İspir ile İkizdere arasındaki Ovit Dağı Geçidi (2600 metre), E390 Karayolu üzerindeki 2010 metre yüksekliğindeki Zigana ve 2425 metre yüksekliğindeki Kop geçitleri, İlgaz ve Kastamonu arasındaki İlgaz Geçidi (1775 metre) ve Bolu Dağı Geçidi'dir (980 metre) Kış mevsiminde karlanma ve buzlanma nedeniyle bu geçitlerde ulaşım çoğunlukla aksar

Kuzey Anadolu Dağları doğal bitki örtüsü açısından çok zengindir Özellikle kıyı dağları gür ormanlarla kaplıdır Kıyı dağlarının Karadeniz'e bakan yamaçlarında 15001600 metreye kadar geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar yer alır Daha yüksek kesimlerde ise köknar ve ladinlerden oluşan karışık ormanlara rastlanır

Ormanların sona erdiği bazı yüksek kesimlerde gür çayırlarla kaplı sulak yaylalar vardır Karadeniz Bölgesi halkının yaşam biçiminin bir parçası olan yaylacılık günümüzde eski önemini yitirmektedir Yöre halkı eskiden hayvanlarıyla birlikte karlar eriyince yaylaya çıkar, buraya özgü evlere yerleştikten sonra sürülerini yayar, hayvansal ürünler elde eder, şenlikler düzenler ve yaz sonunda da asıl yerleşme alanlarına geri dönerlerdi İkizdere yöresindeki Anzer Yaylası'nda elde edilen Anzer balı, ülke çapında ünlüdür

Doğu Karadeniz Sıradağlarının yüksek kesimlerinde buzul aşındırmasının izlerine rastlanır Sıradağların çeşitli kesimlerinde buzulların aşındırmasıyla oluşmuş birçok buzyalağı (sirk) ile bunlardan bazılarının içinde suların birikmesiyle oluşan buzyalağı gölleri yer alır Bazılarının içinde alabalık bulunan buzyalağı göllerinden başlıcaları Mal Gölü, Deligöl, Deniz Gölü, Elmalıgöl ve Camiligöl'dür

Doğal güzellikler açısından zengin olan Kuzey Anadolu Dağları turizm bakımından da önem taşır Kaçkar Dağı, dağcılık sporu açısından uluslararası çapta ilgi görür İlgaz Dağı ile Köroğlu Dağlan'ndaki Kartalkaya yöresinde bazı kış sporlan ve konaklama tesisleri vardır

Özellikle Doğu Karadeniz Dağları'nın kıyı dağlarından kaynaklanıp coşkun biçimde Karadeniz'e doğru akan akarsular kano sporuyla ilgilenenleri bu yöreye çeker Alabalık avlamak isteyen amatör balıkçıların ilgisini çeken buzyalağı göllerinin çevresinde kamp kurmaya uygun alanlar vardır Kaçkar Dağı'ndaki Ayder Kaplıcası da turizm açısından önemlidir