Hiyeroglif-Kutsal Yazıt-Hiyeroglif Yazısı

Hiyeroglif-Kutsal Yazıt-Hiyeroglif Yazısı


Yunanca "kutsal oyma" demektir; Mısır dilinde "tanrının sözleri" deyiminin çevirisidir Özellikle Mısır anıtlarında rastlanan ve tümü resimlerden oluşan bu yazı çok uzun süre çözülemediği için araştırmacılar arasında büyük bir merak konusuydu
1799'da Nil deltasında, Rosetta (günümüzde Reşit) yakınında bulunan bir bazalt levha hiyerogliflerin gizinin çözülmesine ışık tuttu Londra'daki British Museum'da sergilenen ve Rosetta Taşı olarak adlandırılan bu levha İÖ 196'dan kalmaydı Taşın üzerindeki yazıtta aynı metin Mısır hiyeroglifi, demotik yazı adı verilen daha basit bir Mısır yazısı ve Yunan yazısı olmak üzere üç ayrı yazıyla yazılmıştı

1822'de Fransız tarihçi ve dilbilimci Jean François Champollion, hiyeroglif yazısını bütünüyle çözmeyi başararak hiyerogliflerin Yunan alfabesindeki karşılıklarının bir listesini çıkardı Onun bu buluşundan sonra daha birçok yazıt okunabilmiş; Eski Mısırhlar'ın yaşayışları ve geleneklerine ilişkin birçok bilgi edinilmiştir
Mısır hiyeroglif yazısı bilinen en eski yazılardan biridir ve bazı yazıtlar İÖ 3000 öncelerine kadar gider Mısırlılar başlangıçta çok basit bir resimyazı kullanıyorlardı Her resim bir nesneyi simgeliyordu Örneğin tam çember Güneş'in, yarım çember Ay'ın, dalgalı çizgiler suyun, ok ve yaylı bir adam askerin simgesiydi

Resimyazı olarak adlandırılan bu simgeler aslında gözle görülebilen nesneler ve hareketler içindi Oysa hiyeroglif yazısında resimler gözle görülemeyen nesneleri ve düşünceleri belirtmek için de kullanılmaktaydı Örneğin, çember Güneş'i simgelediği gibi "gün" kavramı için de kullanılabiliyordu Kavramları da anlatabilen bu resimyazıya ideografik yazı ya da "düşünce yazısı" dendi

Bundan sonraki aşama, resimlerin konuşulan dilin seslerini belirlemek üzere kullamlmasıydı Buna da sesyazı denmektedir Bunlar yazının gelişmesinde büyük bir aşamadır Mısırlılar bildikleri her sözcüğü bu simgelerle yazabiliyorlardı Sesyazı simgeleri giderek gelişti ve harflerden oluşan bir çeşit alfabeye dönüştü
Mısırlılar hem eski simgeleri, hem de yenilerini kullandıklarından çoğu zaman aynı yazıtta resimyazı, ideografik yazı ve sesyazı bir arada kullanıldı Bunun sonucunda hiyeroglif yalnızca rahipler ile yazıcılar gibi öğrenim görmüş az sayıda kişinin kullanabildiği oldukça karmaşık bir yazı olarak kaldı

Başlangıçta Mısır hiyeroglif yazısı tapınaklarda, mezar ve anıtlarda kullanılmaktaydı Simgeler kazılarak ya da boyanarak yapılıyordu Bu işi yapan sanatçılar da çoğu zaman gereğinden çok ayrıntılı bir yazı yazıyorlardı Oysa sonraları papirüs adlı sazdan bir çeşit parşömen kâğıdının yapılması sonucunda hiyeroglif yazı sanatı büyük bir değişime uğradı {bak PAPİRÜS) Daha çabuk yazılması gereken resmi ve özel mektuplarda da bu simgeleri kullanma olanağı doğdu Hiyeroglif giderek günlük yazıların yazılmasında kullanılabilecek kadar sadeleştirildi

Öteki eski uygarlıklar da resimyazı ya da hiyeroglif kullanmışlardır Hindistan'daki İndus uygarlığı ile Anadolu ve Suriye'deki Hititler'in yazılarına da hiyeroglif denir Çin
yazısının bir tür hiyerogliften türetildiği düşünülmektedir Amerika'daki Mayalar ve Aztekler de hiyeroglif kullanmışlardı {Ayrıca bak Alfabe)