Çavdar

Çavdar



Buğdaygillerden bir tahıl bitkisi olan çavdarın (Secale cereale) ilk kez İÖ 6500 yıllarında Asya'nın güneybatısında yetiştirildiği sanılmaktadır Soğuğa en dayanıklı tahıl olan çavdar yüksek yerleri, kumlu ve gevşek toprakları sever SSCB, İskandinav ülkeleri gibi kışları çok sert geçen yörelerde bile yetiştirilir ve sonbaharda ekilip ertesi yıl yaz başlarında biçilir Üstelik buğday, arpa, mısır ve pirinç tarımına elverişli olmayan en

verimsiz topraklarda bile öbür tahıllardan daha iyi ürün verir Tahıllara büyük zarar veren külleme ve pas hastalıkları ile zararlı böceklerden de pek fazla etkilenmeyen çavdarın en önemli zararlısı çavdarmahmuzu hastalığına yol açan bir asklımantardır
Genellikle 12 metre yüksekliğe ulaşan çavdarın görünümü arpaya çok benzer Taneleri buğdaya göre daha ince uzun, kavuzları daha dar, kılçıkları da oldukça kısadır Daha çok ekmeklik un ve hayvan yemi olarak değerlendirilen çavdarın bileşiminde karbonhidrat, protein, potasyum ve B vitamini bulunur

Çavdar unundan yapılan ekmek de buğday ekmeği gibi hafif olur Buğday ve çavdar ununda bulunan protein karışımları (glüten) hamurun kabararak esnek ve yumuşak olmasını sağlar Bu yüzden, başka tahılların unundan ekmek yapılırken hamura buğday ya da çavdar unu katılması gerekir

Dünya genelinde, besin olarak kullanılan çavdar miktarı bu amaçla kullanılan buğdayın yarısı kadardır Besin değeri yüksek olan çavdar başka tahıllarla karıştırılarak hayvanlara da yedirilir

Dünyanın çeşitli yörelerinde çavdardan viski, cin, votka gibi alkollü içkiler ve kvas denen Rus birası yapılır İnce uzun, esnek ve sağlam olan çavdar saplan da çatı kaplaması, şilte dolgusu, örme şapka, kâğıt ve mukavva yapımında kullanılır
Yılda 30 milyon ton dolayında olan dünya çavdar üretiminin üçte birinden fazlasını SSCB sağlar Doğu Avrupa ülkelerinde ve Almanya Federal Cumhuriyeti'nde de geniş çapta çavdar üretimi yapılır Türkiye'de 1960 yılında 650 bin hektar olan çavdar ekim alanı1987'de 242 bin hektara kadar düşmüştür Bu alandan elde edilen ürün 1987 verilerine göre 380 bin ton dolayındadır 85 bin tonu geçen üretimiyle Kayseri ilk sırada yer alır Niğde, Sivas, Yozgat, Nevşehir ve Konya öteki önemli çavdar üreticisi illerdir