Araç Haciz İle Devredilebilirmi? Devri Mümkün Değilse Hukuki Dayanağı Nedir?

Araç Haciz İle Devredilebilirmi? Devri Mümkün Değilse Hukuki Dayanağı Nedir?
Araç Haciz İle Devredilebilirmi? Devri Mümkün Değilse Hukuki Dayanağı Nedir? hacizli arabayı satın alan kişi arabanın hacizli olduğunu biliyor sayılır
konuyla ilgili içtihatar şöyle:

TC

YARGITAY

4 HUKUK DAİRESİ

E 2001/623

K 2001/5734

T 3152001

• KARAYOLLARI TRAFİK KANUNUNA GÖRE ARACIN MÜLKİYETİNİ İKTİSAP ( Noterde Satış ve Tescil Şartı )

• TRAFİK SİCİLİNE KAYITLI OTOMOBİLİN SATIŞININ GEÇERLİLİĞİ ( Noterde Satış ve Tescil Şartı )

• NOTERDE SATIŞ VE TESCİL ŞARTI ( Trafik Siciline Kayıtlı Aracın Mülkiyetinin İktisap Edilebilmesi İçin )

• İSTİHKAK DAVASI ( Otomobili Dolandırıcılıkla Ele Geçirip Farklı Plakayla Kaydeden Kişilere Karşı Açılan )

• OTOMOBİLİ DOLANDIRICILIKLA ELE GEÇİRİP FARKLI PLAKAYLA TESCİL ( İstihkak Davası )

2918/m20

ÖZET : Karayolları Trafik Kanununa göre, trafiğe kaydı gereken bir araç üzerinde malik olunabilmesi için aracın noterden resmi satış ile satın alması ve tescil edilmesi gerekir Somut olayda bu iki olgu da bulunmadığından, davacının aracın mülkiyetini kazanması sözkonusu olamaz
DAVA : Davacı Ahmet Dinçler vekili Avukat Zeki Gelgör tarafından, davalılar Şahin Bal ve diğerleri aleyhine 551994 gününde verilen dilekçe ile istihkak istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın kabulüne dair verilen 2031998 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi müdahil davalı Ayhan Özüstün vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü
KARAR : Davacı satış sözleşmesi ile satın aldığı ve trafikte müdahil Biltek Ltd Şti adına kayıtlı bulunan 34 RCD 86 plakalı otomobilin satışı konusunda Küçükçekmece oto pazarında Şahin Bal ve Hasan Hüseyin Evren ile anlaşmış, anılan davalılar otomobili dolandırıcılıkla ele geçirdikten sonra davalı Hasan Hüseyin Evren adına ve 51 KE 097 plaka ile tescil ettirmişler ve kısa süre sonra da 64 DU 879 plaka ile davalı Mehmet Bulut adına tescil edilen araç dava tarihinden bir gün sonra 651994 tarihinde ise müdahil Ayhan Özüstün'e noterde satılmıştır Davacı trafikte başkası adına olan aracın kaydının iptali ile aracın teslimini istemektedir Dava konusu aracın trafikte de davacı adına kaydının yapılmadığı ve davacının elinden çıktığı tarihte Biltek Ltd Şti adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır Karayolları Trafik Kanununa göre, trafiğe kaydı gereken bir araç üzerinde malik olabilmesi için aracın noterden resmi satış ile satın alması ve KYKnun 20 maddesine göre adına tescil ettirmesi gerekir Somut olayda bu iki olgu da bulunmadığından, davacının aracın mülkiyetini kazanması sözkonusu olamaz Yerel mahkemece davacının dava açma hakkı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddedilmesi gerekirken kabul kararı verilmiştir Ayrıca talep olmamasına rağmen davalı Mehmet Bulut yanında müdahil olan Ayhan Özüstün hakkında da hüküm kurulmuştur Usule göre müdahilin temyize yetkisi yok ise de mahkeme aleyhte hüküm kurmuş olduğundan temyiz itirazı kabul edilmiş ve usul ve yasaya aykırı olan yerel mahkeme kararının bu nedenlerle bozulması gerekmiştir
SONUÇ : Temyiz olunan kararın açıklanan nedenlerle BOZULMASINA ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 3152001 gününde oybirliğiyle karar verildi
TC

YARGITAY

HUKUK GENEL KURULU

E 2002/4-608

K 2002/643

T 2592002

• TRAFİK KAYDININ İPTALİ VE TESCİLİ ( Davanın Trafik Kaydının İptali ile Davacı Adına Tescil İstemine İlişkin Olması )

• SİCİLE İTİMAT PRENSİBİ ( Bu İlke Tapu Sicili Anlamında Geçerli Olup Buna Aynı Zamanda Güven İlkesi de Denilmesi )

• EMİN SIFATIYLA ZİLYET ( Bir Taşınırın Emin Sıfatıyla Zilyedinden O Şey Üzerinde İyiniyetle Mülkiyet veya Sınırlı Ayni Hak Edinen Kimsenin Ediniminin Korunması )

• MENKUL MAL ( Bir Yerden Diğer Yere Nakledilebilen Eşya ile Gayrimenkul Mülkiyetine Dahil Olmayan ve Temellüke Salih Bulunan Tabii Kuvvetler Olarak Medeni Kanunda Tanımlanması )

• TRAFİK SİCİLİ ( Bu Kayıtlara Güvenerek İyiniyetle Hareket Eden Kişinin Bu Güveninin Korunacağını Mevcut Yasal Düzenleme Karşısında Söylemek Olanağının Bulunmaması )

• GÜVEN İLKESİ ( Tapu Sicili Anlamında Geçerli Olup Bunun Trafik Sicillerine Güvenerek İyiniyetle Hareket Edenin Kazanımının Korunacağına İlişkin Yasal Düzenlemenin Bulunmaması )

• RIZA DIŞINDA MALIN ELDEN ÇIKMASI ( Yedinden Sirkat Olunan veya Kendisi Tarafından Kaybedilen veya Rızası Olmaksızın Elinden Alınılmasında İstihkak Davası İkame Edilebilmesi )

743/m686,902,931

2918/m19,20

1086/m288,290

4721/m988

ÖZET : Davacı noterde yapılan satış sözleşmesi ile satın aldığı ve trafik kaydını üzerine almadığı aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğuna yargı kararıyla belirlendiği halde davalıya sözleşme ile yapılan satışın ve trafikte adına yapılan tescilin usulsüz olduğunu iddia ederek trafik kaydının iptalini ve adına tescilini istemiştir MK931maddesinde anılan sicile itimat prensibi trafik yasa ve yönetmeliğinde yer almadığından trafik sicilindeki kayıtlara güvenerek iyiniyetle hareket eden kişinin bu güveninin korunacağını söylemek olanaksızdır
MK 902/1 maddesine göre, yeniden şikayet olunan veya kendisi tarafından kaybedilen veya rızası olmaksızın diğer herhangi bir suretle elinden alınan bir menkulün zilyedi beş sene müddet zarfında istihkak davası ikame edebilir Davaya konu olan olayda davacı aracı emin sıfatıyla zilyet olmayan kişiden MK 902/2maddesinde belirtilen yerlerden satın almadığından bu maddede belirtilen bedelin ödenmesi şartıyla iadenin gerçekleşmesi zorunluluğu yoktur
DAVA : Taraflar arasındaki trafik kaydının iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Çan Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 2312001 gün ve 2000/407-2001/16 K sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4Hukuk Dairesinin 1112001 gün ve 2001/6034-10624 sayılı ilamı ile; ( Dava trafik kaydının davacı adına tescili istemine ilişkindir Mahkemece trafik kaydının ve satışın iptaline karar verilmiştir Karar davalı tarafından temyiz edilmiştir Davacı 1311999 tarihinde noterde yapılan satış sözleşmesi ile satın aldığı ve trafik kaydını üzerine almadığı aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunun yargı kararı ile belirlendiği halde davalıya 3181999 tarihli sözleşme ile satıldığını ve trafikte adına tescil edildiğini ve yapılan bu ikinci satışın usulsüz olduğunu iddia ederek trafik kaydının iptalini ve adına tescilini istemiştir Davalı cevabında aracı ruhsat sahibinden vekili aracılığıyla usulüne uygun olarak noterde yapılan sözleşme ile satın aldığını ve trafik kaydına güvenerek satın aldığından iyi niyetli olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur Mahkemece, her iki tarafın da araç üzerinde hakkı bulunduğundan önce tarihli olana öncelik verilmesi gerektiği gerekçesiyle aracın davalı olan trafik kaydının ve satışının iptaline karar verilmiştir MKnun 902/2 cümlesinde taşınır malın açık artırmadan veya pazardan veya ona benzer eşya satan bir satıcıdan alınmış olması halinde iyiniyetle hareket eden ilk ve sonraki satın alanlar hakkında açılacak istihkak davası ancak bir satış bedelinin geri verilmesi koşulu ile açılabilir denilmektedir Davaya konu aracı davalı galeriden ve trafik kaydında malik olarak görünen şahıstan usulüne uygun olarak satın almıştır Şu durumda davalı iyiniyetlidir Davacı ancak Medeni Kanunun 902 maddesinin yukarıda anılan hükmü gereğince bedelini ödemek suretiyle aracın kendisine verilmesini isteyebilecektir
Anılan yön gözetilmeden verilen karar usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir ) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir
Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
KARAR : Dava, trafik kaydının iptali, davacı adına tescili isteğine ilişkindir Davacı Kalender Baydı dava dilekçesinde davaya konu aracı 1311999 tarihinde noterden kati satış senedi ile kayıt maliki Mustafa K'dan satın aldığını; ancak, noterce bu satışın trafik siciline bildirilmediğini, satmak için bıraktığı galerici Cengiz Kayhan'ın aracı haricen Turan Ş'a sattığını, dava konusu aracın mülkiyetinin kendisine ait olduğunun tespiti için adı geçen kişi aleyhine Asliye Hukuk Mahkemesine açtığı 2000/480 Esas, 563 Karar sayılı davanın kabul edildiğini, bu arada kayıt maliki Mustafa K'nın vekili Şevki Ören vasıtasıyla aracın davalı Bayram Ali B'a 3181999 tarihinde noterden sattığını ve satış işleminin trafiğe işlendiğini; ikinci kez yapılan bu satışın iptaliyle aracın trafikte, adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir Davalı Bayram Ali B, galeride bulunan davaya konu otomobili kayıt malikinin vekili Şevki Ö aracılığıyla noterden 3181999 tarihinde kati satış sözleşmesiyle satın aldığını, satın alma tarihinden itibaren elinde bulundurduğunu, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 20 maddesi, uyarınca satış işleminin geçerli olduğunu, davanın reddini savunmuştur
Yerel mahkemece, her iki tarafın da 2918 Sayılı Kanunda öngörülen usule uygun biçimde aracı satın aldıkları, araç üzerinde haklarının söz konusu olduğu, hakların çatışması durumunda önceki tarihli hakka değer verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş, davalının temyizi üzerine hüküm Özel Dairece yukarda yazılı gerekçeyle bozulmuştur
Menkuller ( taşınırlar ) Medeni Kanunun 686 maddesinde; Bir yerden diğer yere nakledilebilen eşya ile gayrimenkul mülkiyetine dahil olmayan ve temellüke salih bulunan tabii kuvvetler olarak tanımlanmıştır Bu bakımdan bir yerden diğer bir yere bağımsız olarak taşınabilen her türlü maddi eşya ( örneğin otomobil, çanta, koltuk, sandalye, buğday, arpa vs ) satımı taşınır satımı niteliğinde olduğu gibi, taşınmaz mülkiyetine dahil olmayan ve temellüke ( mülk edinmeye ) elverişli bulunan elektrik, su, havagazı, doğalgaz, elektrik gibi tabii kuvvetlerin satımı da taşınır satımı niteliğindedir
Bu bakımdan taşınır ( menkul ) satımını taşınmaz ( gayrimenkul ) olmayan her şeyin satımıdır şeklinde tanımlamak daha isabetli olur Taşınır satımının geçerliği, kural olarak biçim koşuluna bağlanmış değildir Ne var ki, kimi özel yasalarla taşınır satımı için geçerlik koşulu öngörülmüştür 2918 sayılı Karayolları Trafik Yasasının 21-51997 tarih, 4267 sayı ile değişik 20/d maddesine göre, tescil edilmiş araçların her çeşit satış ve devirleri; aracın motorlu taşıtlar vergisi borcu bulunmadığına dair belgenin ibrazı halinde araç sahibi adına düzenlenmiş tescil belgesi esas alınarak noterlerce yapılır
Bu satış, noterlerce tescil belgesine tarih konularak ve tasdik edilmek suretiyle işlenir Ayrıca, tescil edilmiş araçların satış ve devir işlemleri noterler tarafından siciline işlenmek üzere işlemin tamamlanmasını müteakip en geç onbeş işgünü içinde ilgili tescil kuruluşu ile vergi dairesi müdürlüğüne bildirilir Uygulamada da Yargıtay ( 13Hukuk Dairesi 2211987 tarih 6269E, 219K; 15Hukuk Dairesi 1731985 tarih 2242E, 1067K; 4111986 tarih 3651E, 3635 K; 4111986 tarih 3575E, 3629K ) tescilli taşıt araçlarının satışlarının noterlikçe ( resmi şekilde ) yapılmadıkça geçerli olmayacağını apaçık kabul etmiştir Medeni Kanunun 901 maddesi ( Yeni Kanun 988 maddesi ) Bir taşınırın emin sıfatıyla zilyedinden o şey üzerinde iyiniyetle mülkiyet veya sınırlı ayni hak edinen kimsenin edinimi, zilyedin bu tür tasarruflarda bulunma yetkisi olmasa bile korunur hükmünü öngörmektedir Somut olayda 1311999 tarihli kati satış senedinde davaya konu araç mülkiyetinin ve zilyedliği'nin davacıya devredildiği açıklanmıştır Yukarıda anlatıldığı gibi davacıya ait araç galeride bulunduğu sırada dava dışı galeri sahibi Cengiz K tarafından 3şahıs Turan Ş'a haricen satılmış ve davacı aracın mülkiyet hakkının kendisine ait olduğunu kanıtlamak üzere Turan Ş'ı hasım göstererek dava açmış ve yapılan yargılama sonunda aracın mülkiyetinin davacıya ait olduğu kesinleşen mahkeme ilamıyla sabit olmuştur Bu mahkeme kararı, aracın mülkiyetinin davacıya ait olduğuna dair güçlü bir delildir Böylece aracın, mülkiyetinin ve zilyedliğinin davacıda bulunduğu kesinleşen mahkeme kararı ve HUMKnun 288 maddesinde yazılı kati satış senedi gibi yazılı delillerle belirlenmiş olup davalı tarafından anılan yasanın 290 maddesi uyarınca, aynı mahiyette yazılı bir delil getirilmediğinden zilyetliğin dava dışı ilk malik Mustafa K'da kaldığı ileri sürülemez Olayın özelliği itibariyle bu husus Mustafa K'nın emin sıfatıyla zilyed olup olmadığı sorununa açıklık getirmektedir Her ne kadar davalı, davaya konu aracı noterde düzenlenen senetle satın ve teslim almış ise de, bu satışı yapanın ( vekalet veren Mustafa K'nın ) artık emin sıfatıyla zilyed olmadığı saptanmıştır Bu durumda davalının aracı emin sıfatıyla zilyedden aldığı kabul edilemez Dava dışı kayıt maliki Mustafa Kaya dava konusu aracı yukarıda anlatıldığı gibi kati satış senediyle davacı Kalender B'ya satmış ve zilyedliğini devretmiştir Satış işlemi noter tarafından trafik siciline bildirilmediği için aracın sicil kaydı Mustafa K adına kalmış, Mustafa haksız şekilde aracı davalı Bayram Ali'ye noterden satmıştır Doğru bir sonuca varılabilmesi için 2918 Sayılı Yasanın 19 ve Yönetmeliğin 28 maddesinde anılan Trafik Sicilinin fonksiyonunun ne olduğunun da incelenmesi gerekir
Şöyle ki; Hukuki sebebi bulunmayan yada geçerli olmayan bir kayda ( Yolsuz tescil ) dayanarak hak iktisap eden iyiniyetli kişinin bu iktisabının korunduğu hallerde sicile güvenden söz edilir Buna sicile güven ilkesi denir Bu ilke, tapu sicili anlamında geçerlidir Medeni Kanunun 931 maddesine göre Tapu sicilindeki kayda hüsnüniyetle, istinat ederek mülkiyet veya diğer bir ayni hakkı iktisap eden kimsenin bu iktisabı muteber olur Acaba aynı ilke, trafik sicili bakımından da kabul edilmiş midir?
Trafik Yasa ve Yönetmeliğinde Medeni Kanunda yazıldığı şekilde Sicile İtimat şeklinde bir madde yer almamıştır Buna göre, trafik kaydında yolsuz bir tescile dayanarak hareket eden iyiniyetli kişinin hak iktisap etmesi hususunda bir düzenleme getirilmemiştir Bu itibarla trafik sicilindeki kayıtlara güvenerek iyiniyetle hareket eden kişinin bu güveninin korunacağını, mevcut yasal düzenleme karşısında söylemek olanağı bulunmamaktadır
Bir malın zilyedi, onu başkasına emanet etmiş olmayıp, çaldırma, gasp, unutma gibi bir sebeple elinden çıkarmış bulunuyorsa, 3 şahıs böyle bir malı iyiniyetle iktisap etmiş olsa dahi onun iktisabı geçerli değildir Gerçekten Medeni Kanunun 902/1 maddesi bu hususta gayet açıktır:
Yedinden sirkat olunan veya kendisi tarafından kaybedilen veya rızası olmaksızın diğer herhangi bir suretle elinden alınan bir menkulün zilyedi beş sene müddet zarfında istihkak davası ikame edebilir
Görülüyor ki kanun iyi niyetin korunması hususunda, emaneten bırakılan mallarla, sahibinin elinden rızası olmadan çıkan mallar hususunda bir ayırım yapmıştır Bu ayırım şu düşünceye dayanmaktadır; malı başkasına emaneten bırakan kimse az çok risk altına girmiş ve emaneten verdiği şeyin alan tarafından başkasına geçirilmesi tehlikesini göze almış sayılabilir Oysa bir malı rızası olmadan elinden çıkaran kimsenin böyle bir riske önceden katlandığı söylenemez Böyle olunca, bir malı iyiniyetle iktisap eden 3 şahsın menfaati, malı emaneten veren kimsenin menfaatine tercih edilmekte, rızası olmadan malını elinden çıkaran kimsenin menfaatine ise feda edilmemektedir Sahibinin elinden rızası olmadan çıkan bir şeyi, iyiniyetli 3 şahıs bir açık artırmadan, pazardan veya bu gibi eşyayı satan bir kimseden iktisap ederse asıl mal sahibinin gerek bu şahıs, gerekse daha sonraki müktesipler aleyhinde açacağı iade davasını kazanabilmesi şöyle bir şarta bağlanmıştır; Böyle hallerde, iyiniyetli 3 şahsın bu malı iktisap etmesi için verdiği bedel, iadeyi isteyen davacı, yani asıl mal sahibi tarafından ona iade edilmelidir Eğer bu şart yerine getirilmezse, yargıç, asıl mal sahibinin açacağı iade davasını kabul edemez ( Medeni Kanunun 902/2 maddesi ) Davaya konu olayda, davalı aracı, aleni bir müzayededen veya pazardan veya ona mümasil eşya satan bir tacirden satın almamıştır Galeriye getirilen aracı, galeride çalışan vekil Hüseyin G aracılığıyla, emin sıfatıyla zilyed olmayan ilk kayıt maliki Mustafa K'dan satın almıştır Bu nedenle galerici satım akdinin tarafı değildir Davalının aracı yukarda izah edildiği gibi aleni bir müzayededen veya pazardan veya ona mümasil eşya satan bir tacirden satın alması söz konusu olmadığına göre davacının davalıya araç bedelini ödemesi gerekmemektedir
Açıklanan nedenlerle usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir
SONUÇ : Davalı vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarda açıklanan nedenlerle ONANMASINA ve gerekli ilam harcı peşin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 2592002 gününde oyçokluğu ile karar verildi
TC

YARGITAY

15 HUKUK DAİRESİ

E 1993/2723

K 1993/4113

T 19101993

• TRAFİK KAYDI İPTALİ ( Adliye Mahkemesince Karar Verilemeyeceği )

• İDARİ İŞLEMİN İPTALİ ( Adliye Mahkemesince Karar Verilemeyeceği )

• TASARRUFUN İPTALİ DAVASI ( Aciz Belgesi Bulunması Gerekliliği )

• İCRA TAKİBİNİN SONUÇSUZ KALDIĞININ ACİZ BELGESİYLE SAPTANMASI ( Tasarrufun İptali İçin )

• ACİZ BELGESİ ( Tasarrufun İptali Davası Açılabilmesi İçin Şart Olması )

2004/m97/a, 105,143

ÖZET : Davacı alacaklı, hacizden önce yapılan satışın iptali için bir dava açmamıştır Satış, hacizden önce geçerli olarak yapılmış bulunduğundan, davacı alacaklının bu satışın iptalini talep ve dava etmesi gerekir Bunun için ise borçlu hakkında yapılan icra takibinin haczi kabil mal bulunmadığından dolayı sonuçsuz kaldığının, aciz belgesiyle saptanması gerekir
Mahkeme, idari işlem niteliğindeki trafik kaydının iptaline karar veremez
DAVA: Hükmün temyizen tetkiki davalı üçüncü kişi vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla; dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü:
KARAR: Dava; üçüncü kişi adına trafikte kayıtlı araç üzerindeki bu kişinin istihkak iddiasının reddi isteği ile açılmış olup, mercice davanın kabulüne karar verilmiş ve karar davalı tarafından temyiz edilmiştir
Haciz 2121990 tarihinde konulmuştur Dava konusu araç 6111989 tarihinde, yani hacizden önce noter senediyle borçlu tarafından davalı üçüncü kişiye satılmış ve trafikte bu kişi adına tescil edilmiştir Davacı alacaklı, bu satışın iptali için bir dava açmamıştır Satış, hacizden önce geçerli olarak yapılmış bulunduğundan, davacı alacaklının bu satışın iptalini talep ve dava etmesi gerekir Bunun için ise borçlu hakkında yapılan icra takibinin haczi kabil mal bulunmadığından dolayı sonuçsuz kaldığının, aciz belgesiyle saptanması gerekir Mercice bu yönler dikkate alınmadan davacı alacaklının davasının kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğu gibi, ayrıca talep olmadığı halde ve idari işlem niteliğinde olan trafik kaydının iptaline karar verilmesi dahi, kabul şekli bakımından doğru görülmediğinden hükmün bozulması gerekmiştir
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan kararın ( BOZULMASINA ), ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalı üçüncü kişiye geri çevrilmesine, 19101993 gününde oybirliğiyle karar verildi