Sosyal Psikoloji Nedir?

SOSYAL PSİKOLOJİ NEDİR?


En geniş anlamı ile sosyal psikoloji kişiler arasındaki etkileşimlerin bilimidir Psikoloji ile sosyoloji arasında kalan bir alanda etkilidirPsikolojik sosyal psikoloji olayları bireyden çevreye doğru incelerken sosyolojiksosyal psikoloji olayları çevreden bireye doğru inceler
Sosyalpsikolojide belli başlı dört kuram vardır
aPsikoanalitik kuram
bDavranışçı kuram
çRol kuramı
dAlan kuramı
Sosyalpsikolojinin kendi başına bir bilim olarak geçirdiği gelişimi yirminci yy’la kadar olan ve yirminci yy sonrası olarak iki kısımda ele alınır
İlk devre MÖ520’lerde ‘Sana yapılmasını istemediğini sende başkasına yapma’ diyen Konfuçus’la baslarSonraları Eflatun ,birey toplum ilişkilerini vurgularken
Aristo,bireyin sosyal davranışa olan etkilerini incelemiştirMS 1378 sıralarında İbni Haldun insanın yaratılış icabı toplumsal bir varlık olduğunu belirtmiştir
16 ve 17 yy’larda insanın sosyal davranışına ekonomik uyarıcıların etkisi ön plana çıkarken 17 Ve 18yy’larda İngiliz filozofları sosyal davranışın hangi güdülere dayandığını bulmaya çalışmışlardırSonraları sosyolojinin kurucusu sayılan AComte’un çalışmaları ve Durkheim’in araştırmaları gelir
1900’lerden sonra bu bilim dalı hızlı bir gelişme sürecine girmiş ve ikinci dünya savaşıyla beraber etkinliğini iyice arttırmıştırBugün sosyalpsikoloji artık bağımsız bir bilim dalı olmuştur

SOSYALPSİKOLOJİDE TEMEL KAVRAM VE SÜREÇLER

Toplumların sosyalpsikolojik temelleri üyelerinin statü ile rol davranışları ve bu davranışları öneren ve onaylayan normlar ile normların dayandığı değerlerden oluşur
Statü ,bir toplumsal sistemde yer alan bireyin ‘yer’ihakkında toplumun diğer üyelerinin yaptığı olumlu veya olumsuz nitelikteki değerlendirmelerdirYine statü,bireyin çocuk,yetişkin,doktor,mühendis,Türk,müslüman …vsgibi kim olduğunu belirler
Bireyler içlerinde bulunduklari toplumda birden fazla statüye sahiptirlerBir kişi ailede baba,işyerinde yönetici,arkadaş grubunda yaşli olabilirHerhangi iki birey birbirinden oldukça farkli güdü ve karaktere sahip olsa bile onlarin gözlenebilir davranişlari ayni statüde olmalari halinde benzer olacaktirMesela doktorlarin kişilikleri farkli olmasina rağmen gözlemlenen davranişlari birbirine çok benzer
Statü ,kişilerarasi ilişki yapilarini düzenleyen davraniş kaliplari,davraniş kurallari konusunda bireye bilgi vererek onun sosyallesmesini sağlar

Statüler ;
1Toplum içindeki durumuna göre(göçmen,arap,doktor,orta tabakadan,yahudivs)
2Sahip olma biçimine göre(cinsiyet,yaş,irk,soy)
3Bir örgüt içindeki biçimine göre(şef,müdür,işçi)
4Bir çalişma grubundaki konumuna göre(lider,birincil grupvs)
olarak farkli şekilde gruplanabilirler
Rol ,bireyindiğer bireylerle ilgili davranişlarinda beklenen hareket kaliplarini ifade ederStatü ,bireyin kim olduğunu belirlerken rol,ne yapmasi gerektiğini belirler
Kişi mesleğiyle ilgili rolde işçi;aile içinde baba ;sosyal rolde kurul başkani vs olabilirBelirli bir rolü etkileyen çevre rollerin tümü bir rol takimini oluştururBir role ilişkin beklentiler kesinlikle değişik ya da karşitsa muhtemelen bir rol çatişmasi yaşanirEve iş götürmesi istenen bir çalişanin karisinin şiddetli tepkisi karşisinda ne yapacağini bilemeyişi rol çatişmasina ornek olabilir

GRUPLAR VE DAVRANIŞI

Etimolojik olarak hangi kökten geldiği kesin olarak bilinmemekle beraber ‘grup’ kelimesinin bir görüşe göre İtalyanca ‘gruppa’ kelimesinden geldiği sanilmaktadir
Belirli bir süre içinde ,belirli hedflere ulaşmak için rolleri devrederek sosyal ilişkileri devam ettiren kişilerin meydana getirdigi topluluğa grup denirBir topluluğun grup olarak nitelenebilmesi için şu beş özelliğe sahip olmasi gerekir:
1ortak davraniş güdüsü
2kişiler arasi ilişkileri düzenleyen ortak normlar
3grup içindeki üyelerin durumlarini bildiren rol ayriminin varliği
4’biz’ duygusu
5bu şartlarin belirli bir süre için varliği
Kişiler grup içinde başka grup dişinda başka davranmaktadirlarİnsanlar genelde yanliş bile olsa gruba uyma eğilimi gösterirler
İnsanlar daima bir grubun üyesi ,parçasi olmak isterlerBöylece bir takim ihtiyaçlari herhangi bir şekilden grup üyesi olarak daha iyi karşilanirKişi grubun üyesi haline geldikçe davranişlari değişir,grubun dili ile konuşmaya başlar,bir takim normlari kabul eder…vs
Grup kararlarına katilma sosyal bir ihtiyaçtirHiyerarşik bir grupta ast kendini kararlara ne kadar çok katilmiş hissederse kendini o kadar gruptan hissedecektirkatilma ile kararlarin kalitesi de iyileseçektirGrup kararlari bireysel kararlara nispeten daha kaliteli ve isabetlidir
Her hangi bir sorunun çözümünde grubun bu işi bireyden daha iyi yapabileceği iddiası iki bakımdan doğrudur:
a) Sorunu arama çalışmasına daha çok kişi katılır
b) Üyeler arası sürekli ilişki neticesi yanlışlar sürekli düzeltilir
Bir sorun çözümünde, araştırmalar grubunun riske girme eğiliminin bireye göre daha fazla olduğunu göstermiştir
Acil kararlar genellikle gruplar tarfından değil bireyler tarafından verilir Fakat birey-
sel çabuk karar yanlış karardaki rizikoyu da içerir Bu yüzden geciken fakat doğru olan grup kararı tercih edilmelidir



LİDERLİK VE DAVRANIŞI

Sosyalpsikolojide, asker grubunun, şirketlerin, resmi dairelerin yönetilmesinden, partilerin ve dini grupların yönetilmesine kadar uzanan “Liderlik” olayı kadar kapsamlı incelenmiş çok az konu vardır
Liderlikten yoksun bir örgüt insan ve makina toplulluğundan başka bir şey değildir
Liderlik belirli amaşları şevk ve heyecanla gerçekleştirebilmek için başkalarını ikna edebilme yeteneğidir Etkin liderliğin örgüt amaçlarının gerçekleştirilmesinde tüm çalışan-ların gayretlerine yön vermesi gerekir Lider durumunda bulunan kimse kişileri motive etmedikçe ve onları amaç doğrultusunda yönetmedikçe plânlama, organize etme ve karar verme gibi yönetim fonksiyonları bir yarar sağlamaz
Lider ve yönetici kelimelerinin kesinlikle birbirinin yerine kullanılabileceği söylene- mez Çünkü liderlik, yöneticiliğin bir yan sınıfıdır Liderliğin etkileme olanığının dayandığı etmenler beş grupta toplanır
1) Meşru güç,
2) Ödüller üzerinde denetim,
3) Zorlama gücü,
4) Uzmanlık,
5) Bireysel özellikler
Çok sayıda bireysel özelliklik incelenmiş olmasına rağmen kişilik ile liderlik arasın-
da kesin bir ilişki kurmak mümkün olmamıştır
Zekâ, girişim, yönetim kabiliyeti, kendine güven, meslek düzeyi bir liderde bulunma-sı arzu edilir nitelikler olsa da bulunmaları zorunlu değildir Bu tür niteliklere sahip olmayan pek çok önder vardır
Genelde farklı olmayan eklemelere rağmen iki tip liderlik vardır:
a) İşe yönelik lider,
b) İşgörene yönelik lider
En iyi lider davranış biçimini koşullara, gruba ve kişisel özelliklerine uydurabilen
liderdir

HABERLEŞME VE İLETİŞİM

Her ne kadar “communication” kelimesinini Türkçede hem haberleşme hemde
iletişim olarak karşılaştırıyorsak da ikisi farklı kavramlardır Vericiden çıkıp alıcıya ulaşılan durumlarda haberleşme, alıcıdan geri besleme yapılıp tekrar vericiye dönülen durumlarda, yeni etkileşimci haberleşmede ise iletişim kelimesi kullanılmalıdır
İletişimde kaynağın güvenilir olması alıcıyı etkiler Yüksek prestij sahibi ve güvenilir olarak tanınan haber ileticilerinin ötekilere oranla daha etkili olduklarına ilişkin kanıtlar vardır

İletilen mesajda en uzak fikirli olanlar değiştirilmeye en az yatkın olanlardır Bir fikrin pekiştirilmesi değiştirilmesinden daha kolaydır İnsanlar ön yargılarına uygun haberler almaya ve onlara dikkat etmeye eğilimlidirler İlgilendikleri konulara açık olurlar Bu, yaş, cinsiyet meslek yada genel kişilik dinamiği ile bağıntılı olabilir
Gazete ve dergiler öteki araçlara göre daha uzun süre kullanılmaktadır Basılı araçların popülerliği hep açık olmuş ve etkisi genel olarak kabul edilmiştir Televizyonun hızlı gelişimine karşı radyo ilk zamanlardaki etkinliğini kaybetmemiştir Yine de reklâmcı-ların, televizyonun tüketici kararlarındaki etkisinin radyonunkinden üstün olduğuna inandık-ları söylenebilir

İnsan kendisinin ve başkalarının davranışlarını kontrol hususunda kelimeleri alet olarak kullanır Bir kelimenin neyi temsil etmesine mutabık kalındıysa onu temsil eder Kelime ile obje arasında bir ilişkinin bulunması şart değildir
İletişim yalnız dille olmaz Sözsüz iletişim de denilen bu tip iletişimde baş hareket-leri, vücut hareketleri, yüz ifadesi, ses yönü, bakış istikâmeti… vs ile olur



TUTUM

Tutum bireyin kendine yada çevresindeki herhangi bir toplumsal konu yada olaya karşı deneyim ve bilgilerine dayanarak örgütlediği bilşsel, duygusal, davranışsal bir tepki ön eğilimidir
Tutumun üç öğesi vardır
a) Bilişsel,
b) Duygusal,
c) Davranışsal
Buna göre beyin, bir konu hakkında bildikleri ondan hoşlanılmasını söylüyorsa
(bilişsel öğe) ve bunu sözleri yada davranışlarıyla ortayakoyar (davranışsal öğe)
Birey ancak kendi ruh dünyasında var olan konularla ilgili inanç ve tutumlara sahip olabilir, örneğin her Türk vatandaşının ithalat sınırlamaları yada taban fiyatı konusunda bir tutum yoktur
Tutumu konusuna karşı ya olumlu ya da olumsuz bir tepki eğilimi söz konusudur

ÇATIŞMA

Çatışma terimi en genel anlamda, savaşlardan endüstriyel mücadelelere, rekabete ve en basitinden başkalarından hoşlanılmamasına kadar çeşitli durum ve olayları bünyesine almaktadır
En genel anlamda çatışmanın insan yapısında var olan ve kalıtsal olduğu öne sürülen saldırgan iç güdülerin bireylerce tek tek yada gruplar halinde ortaya konmanın bir sonucu olduğu söylenebilir Özellikle tarafların çıkarlarının kendi açısından son derece önem taşıyıp diğer tarafı gözardı ettiği durumda taraflar arası etkileşmenin sonucunda çatışmanın ortaya çıkması için yeterli potansiyelin hazır olduğu söylenebilir
Çatışmaya sebep olan nedenler şöyle sıralanabilir:
a) İletişime ilişkin nedenler,
b) Sosyal ve biçimsel yapıya ilişkin nedenler,
c) Kişisel davranış eğitimlerine ilişkin nedenler
Çatışmaların iki olası sonucu olabilir: Olumlu yada olumsuz Olumlu sonuçlar şöyle sıralanabilir:
1) Çatışma belirli bir durumda ayrık taraflar arasında yakınlaşmayla bitebilir
2) Liderin eksikleri ortaya çıktığından yeni bir liderlik ortaya çıkabilir
3) Eski amaçlar yerini daha iyi ve geniş amaçlara bırakabilir
Çatışmanın hatalı olarak özdeş biçimde kullanıldığı bir olgu saldırganlıktır Oysa saldırganlık salt zarar verme eylemidir Çatışma saldırganlık olmadan da sonuçlandırılabilir

SOSYAL DAVRANIŞTA ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Çeşitli amaçlar için araştırma yapılabilir Birinci olarak gerçeği inançtan ayırt etmek, inançları veya kendi geliştirdiğimiz kesinlik kazanmamış konuları isbat etmek ve aynı zamanda kanıtsız savunma tuzağına düşmemek için araştırma yapılır ( Kanıtsız savunma tuzağı, bilimcinin önerilerini kendi kişisel düşüncelerine dayandırması veya bilimsel bir testten geçmemiş kuramları savunmasıdır) İkinci olarak araştırma sonuçlarından yararlanmak için araştırma yapılır
Araştırmanın aşamaları şöyle sıralanabilir:
1) Araştırma konusunun belirlenmesi
2) Hipotez geliştirme
3) Değişkenlerin tanımlanması
4) Anakütle ve örnek
5) Deney serimi
6) Verilerin tanımlanması
7) Veri analizi
Ölçmede karşılaşılan başlıca sorunlar ölçüm araçlarının güvenirliliği ve geçerliliğidir Güvenirlilik bir ölçümün tekrar tekrar kullanıldığındaki tutarlılığıdır Geçerlilik ise bir testin ölçmesi gereken şeyi ölçme yeteneğidir
Kaynak: http://www.sosyalpsikolog.com/Dosyal..._psikoloji.doc