Osmanlıca Sözlük (İ Harfi)-Osmanlıca Sözlük (İ Harfi)İle İlgili Kelimeler...

Osmanlıca Sözlük (I Harfi)-Osmanlıca Sözlük (I Harfi)İle İlgili Kelimeler
Osmanlıca Sözlük (I Harfi)-Osmanlıca Sözlük (I Harfi)İle İlgili Kelimeler

Osmanlıca Sözlük (I Harfi) IYAN
(Bak: Ayân)

IYAZ
Sığınma İltica

IYAZEN
Sığınarak

IYD
(Bak: Îd)

IYŞ
(Bak: Îş)

IZ
(C: Uzuz-A'zâz) Çok zekâlı kötü adam * Dikenli ağaçların küçüğü

IZA
Nasihat, öğüt, vaaz

IZAA
Bir şeyi zâyi etmek Zâyi olmak Kaybetmek Mahvetmek, mahvedilmek

IZAET
Parlatmak Işıtmak Işıklı olmak Aydınlık etmek

IZ'AF
Bir şeyin üstüne bir misli koyma * Zayıflama

IZAHET
(C: Izât) Dikenli büyük ağaç * Yalan, sihir, bühtan

IZAM
(Bak: İzâm)

IZAT
Yalan Sihir Bühtan * Dikenli büyük ağaç

IZAT
(C: Izât) Nasihat, öğüt

IZAZ
Berk muhkem yer

IZAZAT
Noksanlık

IZBANDUT
Eskiden Rum korsanlarına verilen addır * Haydut, yolkesen, şaki, eşkiya * İri vücutlu, korkunç

IZCA'
Yırtma * Yatarken vücudun yan tarafı üzerine yatma

IZFAR
Biri tarafından tırnaklanma Bir kimseyi tırnaklama

IZÎN
(İze C) Her biri bir fırkaya mensub Parça parça, fırka fırka Müteferrik hâlde

IZK
(C Azâk) Hurma salkımı

IZLAK
Süçtürüp kaydırma

IZLAK-I AKDÂM
Ayakların sürçüp kayması

IZLAL
(Bak: Idlâl)

IZLAL
Gölgeli olma, gölgelendirme

IZLAM
Karanlık, zulmet * Zulmetme, karanlıkta bırakma

IZMAME
(C: Ezâmim) Cemaat, topluluk

IZMAR
(İzmâr) Kalbde gizlemek, saklamak Belli etmemek

IZMAR-I GAYZ
Kin saklama

IZMAR-I KABL-EZ ZİKR
Edb: Bir kelimenin zikrinden önce ona âit zamiri kullanmak

IZNAN
Bir kimseyi kabahatlı çıkarma

IZRA'
Zelil etmek, hor hakir etmek, alçaltmak

IZRAF
Zarflamak Zarfa koymak

IZRAM
Ateşi tutuşturma, ateşi alevlendirme

IZRAR
Zarar vermek Zarara uğratmak

IZRAT
Yellendirmek

IZTICA'
Namaz kılarken secdede koltukları sıkarak göğsü yere değdirme * Yan üstüne yatma

IZTILAM
Koparmak Kat'etmek, kesmek

IZTIMAR
Atı, idman yaptırarak yola dayanabilecek şekilde kuvvetlendirme * İnce belli olma

IZTINA'
Sıkılma, utanma, kızarma

IZTIRAB
Acı, elem, sıkıntı, vesvese, azab

IZTIRAB-ÂVER
f Iztırab veren, elem çektiren

IZTIRABAT
(Iztırâb C) Elemler, acılar, sıkıntılar, azablar Vesveseler

IZTIRAM
Saç ve sakala kır düşme * Alevlenme

IZTIRAR
Çâresiz olmak Mecburiyet İhtiyaç

IZTIRARÎ
Çaresizlik içinde oluş Mecburiyet(Lisan-ı ıztırariyle bir duâdır ki; muztar kalan her bir ziruh kat'i bir iltica ile duâ eder, bir hâmi-i mechulüne iltica eder Belki Rabb-i Rahimine teveccüh eder S)

IZTIRARİYAT
(Iztırarî C) Mecburi olarak yapılan şeyler, mecburiyetlerİA' $ Bir nesneyi kab içine koyup saklamak

ÎBA'
Tiksindirmek, iğrenme

ÎD
Bayram günü Bayram (Gidip tekrar gelen, bir kimsede âdet olup alışılan şey Bayram tekrar geldiği için îd denilmiştir LR)

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) ÎD-İ ADHÂ
Kurban Bayramı

ÎD-İ EKBER
Arefesi Cuma gününe raslayan Kurban Bayramı

ÎD-İ FITR
Ramazan Bayramı

IBARE
Beyan etmek, açıklamak

IBB
(C: E'bâ) Yük dengi, ağır yük

IBLIK
Erkek

IBT
(Ibıt) Koltuk Omuzun alt ve iç tarafı

ICAN
Kubl ile dübür arası * Ahmak kimse

ICAZ
İnat etmek

ICRE
Başına tülbent sarmak * Besili ve semiz olmak

ICRİM
Kısa boylu bodur adam

IDA'
Bir şeyi birbiri ardınca yapmak

IDAA
(Bak: İdaa)

IHTA'
Hatâ etmek, yanılmak

IHTİBA'
Gizlenmek, örtünmek

IHTİBAR
İmtihan ve tecrübe etmek

IHTİDAB
Boyamak

IHTİDAD
Otu köküyle birlikte biçmek

IHTİDAM
Hizmet etmek

IHTİLA'
Ot biçmek

IHTİLA'
Çıkarmak

IHTİLAB
Aldatmak

IHTİLAC
Seğirtmek, koşmak * Hareket etmek

IHTİLAK
Yalan olmak * Muhtaç olmak

IHTİLAL
(İhtilal) Halel vermek, zarar vermek * Muhtaç olmak

IHTİLAS
Hırsızlık için gelip bir şey alıp kaçmak

IHTİMAM
Ev süpürmek

IHTİMAR
Mütegayyer olmak, bozulmak, değişmek

IHTİNAS
Kırılmak * İkiye bükülmek, iki kat olmak

IHTİRA'
Vücud vermek, icad

IHTİRAF
Cem'etmek, toplamak

IHTİRAK
Kat'etmek, kesmek

IHTİRAM
Eksilmek, noksanlaşmak * Kesilmek

IHTİRAT
Kılıç çekme

IHTİSAM
Husumet etmek, düşmanlık yapmak

IHTİSAR
Elini böğrüne koymak * Muhtasar yapmak

IHTİTAF
Sür'atle ahzetmek, çok hızlı almak

IHTİTAN
Sünnet olmak

IHTİTAT
Sakal bitmek Yer tutmak * Hatla işaret koymak

IHTİVA'
Kendini aç bırakmak

IHTİZA'
Parça parça edip taksim etmek * Kat'etmek, kesmek

IHTİZAL
Kesilmek * Ayrılmak

IHTİZAN
Sırrı gizlemek

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) IHVE-İ MÜTEFERRİKÎN
Ana baba bir veya yalnız ana bir yahut da yalnız baba bir erkek kardeşler (Müennesi: "Ahavat-ı müteferrikat'tır)

IKAB
Azap, mihnet

IK'AD
Yüksek bir yere çıkarmak * Oturtmak

IKAK
Tırnaklı hayvanların gebeleri

IKAL
İkl, bağ, bend * Daha ziyade Arabların başlarına koyup sardıkları bağ, agel (Bak: Sâhib-üt tac)

IKAM
şiddetli harpler * Yaramaz huylu

IK'AR
Derinletmek, derinleştirmek

IKD
İnci Gerdanlık Mücevher, boyuna takılan dizilmiş kıymetli şey * İnci dizecek iplik * Hurma salkımı

IKFAL
Kilitlemek

IKHÂR
Kahr etme, kahr edilme, kahr edilmiş olma

IKHÂR-I DÜŞMEN
Düşmanın kahrolması

IKKA
Çocukların doğduklarında mevcut olan saçı

IKLAB
Aksine döndürmek Tersine çevirmek veya çevrilmek

IKLAL
Azaltılma, azaltma

IKLÎD
(C: Akalîd) Anahtar, miftah

IKLİM
Bir yerin hava şartları Memleket Küre-i arzın kıt'a ve her bir memleketi

IKMA'
Gelen bir kimseyi geri döndürme * Birisini aşağılama

IKMAH
Enaniyet ve azametle kafa tutma

IKMAR
Ayın doğmasını bekleme

IKMAS
Suya daldırıp çıkarma

IKNAS
Adi ve rezil bir kimse iken asaletlilik iddiasında bulunma

IKNAT
Allah'a dua etme Aczini ve fakrını anlayarak Allah'a yalvarma * Namazda kıyamı uzatma * İnkisar etmek

IKSÂ
Uzaklaştırılma Uzaklaştırma

IKSÂ-YI ÂMÂL
Emel ve isteklerinden uzaklaştırma

IKSAM
Kasem etme, and içme, yemin etme

IKSAR
Yapabileceği ve elinden geldiği halde ihmâl etme

IKSAT
Hakkâniyet, doğruluk gösterme

IKTA'
(Kat'dan) Delil göstererek susturma * Mülkiyeti devlete ait olan bir arazinin menfaatinin hazinede istihkakı bulunan kimseye padişah tarafından verilmesi * Maktuan ihâle

IKTAAT
(Iktâ C) Sahibi olmayan ve üzerinde imaret eseri olmıyan yerlerden olup, ulülemr tarafından istihkak sahibine imar ve inşa etmesi için tahsis olunan arazi

IKTAR
Damlatma, damlatılma

IKTIDA
Tâbi olma Uyma

IKTIDAEN
Uyarak, ıktıda ederek, tâbi olarak

IKTİFA'
(Kafa dan) Arkasından gitme, izinden gitme

IKTİFAEN
İzinden giderek, örnek tutarak, misal kabul ederek

IKVA'
Ev boşalmak * Azık tamam olmak Şâirin şiirin kafiyesini çeşitli yapması

IKVAL
Bir kimsenin söylemediği bir sözü, söyledi diye iddia etmek

IKVÂLİYYÂT
Söylenmediği hâlde söylendi diye iddiâ edilen sözler Lüzumsuz iddialar

IKY
Yemek yemezden evvel çocuğun karnından çıkan necisi

IKYAN
Halis iyi altın * İnci parçası

ILAB
Boyunda olan uzun nişan

ILAC
Bir şeyi yerinden alıp gidermek

ILAKIYE
Aşikârelik, açıklık, meydanda oluş

ILAT
(C: Alât) Devenin boynuna takılan ip

ILBA'
(C: Alâbâ) Boyun siniri

ILC
(C: Uluc-Aluc-Ilce) Kervan * Yabani eşek * Acem küffarından bir erkeğin adı

ILGAM
Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi göüren yer Serap, pusarık

ILGAMAK
At başıboş olarak dörtnala koşması

ILGAR
Düşman topraklarına ansızın yapılan hücum, akın * Başıboş hayvanın dörtnala koşması

ILGARCI
Akıncı

ILGIDIR
Bir metre kadar uzunluğunda, uçlarına birer karış kadar iki çivi sokulmuş ağaçtan yapılma bir ölçü âletidir

IDAD
Hazırlamak * Ses, sada

IDAD
Isırmak * Geçinmekte darlık, maişet zorluğu

IDAE
Parlamak veya parlatmak Ruşen etmek veya ruşen olmak

ID'AF
Zayıf etmek, zayıflamak * Muzaaf etmek, fazlalaştırmak İki kat yapmak

IDAFE
Misafir edinmek * Ulaştırmak * Tâbi olmak, uymak

IDAKA
Darlık vermek

IDAT
(Bak: Izat)

IDBAB
Yaş olmak, ıslanmak * Kin tutmak

IDCA'
Yatırmak

IDCAC
Çağırmak, çağırtmak

IDCAR
Gönül kırmak Iztırab vermek Darıltmak

IDD
(C: Adât) Pınar ve kuyu suları gibi aktıkça kesilmeyen, devamı gelen su * Çokluk, kesret

IDFE
Ondan elliye varana kadar olan erkekler * Kıt'a * Akşam vakti

IDGAN
Kalbinde bir kimseye kin ve adavet olmak

IDGAS
Karıştırmak * Otu eliyle tutamlamak

IDHA'
Kuşluk vaktine girmek

IDHAK
Güldürmek Güldürülmek

IDHİYAN
Nurlu, ruşen, parlak

IDİN
Dağılmış, perâkende olmuş

IDK
(C: Adâk-Uduk) Hurma salkımı

IDL
Yük dengi, misil, eşit

IDLA'
Çok yemekten dolayı midenin dolması ve hasta olmak

IDLAL
(İdlâl) Hak dinden, imân ve islâmiyetten saptırmak Doğrudan, Hak ve hakikat caddesinden ayırmak Azdırmak

IDMAME
(C: Ezâmim) Cemaat, topluluk

IDNA'
Hastalığın hastayı zayıflatması

IDRAR
Zarar vermek * Avret üstüne avret almak, evli iken bir daha evlenmek

IDRİC
İbrişim kilim

IDTIBA'
Hacıların ihramlarını sağ koltukları altından çıkarıp sol omuzlarına örtmeleri

IDTICA'
Yan yatmak

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) IDTIGAN
Ayağıyla kendi kendine vurmak

IDTIHAD
Zulmetmek, cefâ vermek

IDTILA'
Kuvvetlendirmek

IDTIMAR
İnce belli, karınsız olmak

IDTIRAB
Deprettirmek, hareket ettirmek Izdırap

IDTIRAM
Ateş yakılmak * Şule vermek, ışıklandırmak

IDVA'
Azık yapmak

IDVE
(C: Udât) Yüksek yer * Dere kenarı

IFA'
Devekuşunun yeleği * Devenin yükünün çok olması

IFAS
Şişe ve divit ağzını kapatmakta kullanılan deri

IFDAC
(C: Ufâzic) Semiz, besili hayvan * Yumuşak nesne

IFLIK
Eski çalgılardan birinin adıdır

IFRAT
Davarın alın saçı * İnsanın ense saçı

IĞLAK
(Bak: İğlâk)

IĞRAZ
(Bak: İğraz)

IĞVA
(Bak: İğva)

IH
Deveyi çökertmek için kullanılır sestir * Yorgunluk ve heyecanla hızlı nefes vermeği tasvir eder

IHAFE
Korkutmak

IHAZE
(C: İhâzât-İhâz) Su birikip toplanacak yer * Bir kimsenin kendisi veya sultanı için hıfzedip gözlediği yer

IHBAS
İfsad etmek Bozmak * Yaramazlık öğretmek

IHBAT
Huşu ve tevazu' etmek, alçak gönüllülük yapmak

IHDAC
Doğan çocuğun bir yerinin eksik olması

IHDAR
Kendini gözlemek * Bir yerde durmak, ikâmet

IHDI
Deve çöktü

IHDILAL
Yaş olmak, ıslanmak * Ağacın budak ve yapraklarının çok olması

IHDIRAR
Yeşillik

IHFAK
Gazâda ganimet malından pay almamak * Avcıların av yakalayamaması

IHFAS
Çirkin olmak

IHLA'
Çıkarmak

IHLA'
Hâli etmek, boşaltmak

IHLAD
Meyletmek, yönelmek, eğilmek * Sonsuzlaştırmak, ebedi kılmak * Geç ihtiyarlamak

IHLAF
Su aramak Yerine halef etmek * Kılıç çıkarmak için elini uzatmak

IHLAK
Elbise eskimek veya eskitmek

IHLAL
Terketmek

IHLAMAK
Ih diyerek deveyi çökertmek * Ih diyerek yorgunluk ve heyecanla hızlı nefes vermek

IHLAMUR
Kerestesi marangozlukta kullanılan ve çiçeği haşlanıp çay gibi içilen ağaç * Ihlamur ağacından yapılmış

IHLİVLAK
Eskimek * Bulutun gökyüzünü kaplaması

IHMAD
Ateşi söndürmek

IHMAL
Saçak yapmak

IHMAR
Gizli etmek, saklamak

IHN
Boyalı sof kumaş * Renkli yün

IHN-İ MENFUŞ
Didilmiş kumaş Hallac edilip atılmış renkli yün

IHNA'
İfsad etmek, bozmak * Yaramaz söz söylemek

IHRAB
Viran etmek, harabe haline getirmek

IHRIVVAT
Uzamak

IHRİNMAS
Sükut etmek, susmak

IHRİT
İsmi işitilmeyen bitki

IHSA'
Irak etmek, uzaklaştırmak

IHSA'
Haya çıkarmak

IHSAR
Noksanlaştırmak, eksiltmek

IHSAS
Yaramaz iş yapmak

IHŞÎŞAN
Kabalığı, inatçılığı ve katılığı fazla olmak

ILGIMSALGIM
Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda, buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi görünen yer Serap, pusarık

ILHİZ
Büyük kene

ILICA
Sıcak pınar suyu Bunların yerden kaynayanına kaynarca; üzerine bina veya kubbe yapılmış olanına ise kaplıca denir

ILIK
Ne sıcak ne soğuk Az ısınmış veya sıcaklığı kırılmış

ILK
(C: Alâk) Kurumak * şarap, hamr * Her nesnenin iyisi

ILK
Sakız * Ağızda çiğnenen şey

ILKA
Kişinin göbeğine dek olan gömlek

ILKİD
Şişman, kısa boylu, hakir ve hayrı az olan kadın * Katı yoğurt

IMYA (IMİYYÂ)
Görmeyerek, düşünmeyerek

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) INAK
Kucaklaşıp sarılma, muânaka

INAN
(C: Aınne) Atın dizgini

INAS
Kızın büluğ çağına vardıktan sonra evlerinde evlenmeden çok durması

INİZ
Cimâa kadir olmayan erkek * Cimâdan safâlı olmayan avret

INNÎN
İktidarsız, güçsüz, âciz

INTİYAN
Yiğitlik evveli

IR
t Nağme, ezgi, basit türkü * Ahenk, terâne

IRA
Karakter, seciye

IRA'
Mıknatıs

IRAB
Tazı * Yükrek at

IRABET
Yaramaz sözler söylemek, fuhşiyyat

IRAFET
Kethüdâlık, reislik Ululuk, şereflilik

IRÂK
Dicle nehrinden aşağı Basra'ya kadar Şat Suyu'nun iki tarafı olan memleket * Su kenarı * Kökler, asıllar, bünyadlar * Uzak

IRÂK-I ACEM
(Acem Irakı) Tar: Irak'ın Dicle nehrinden başlayarak İran sınırındaki yüksek dağlık mıntıkaya kadar uzanan bölgesine Osmanlılarca verilen ad

IRÂK-I ARAB
Arap Irak Fırat ve Dicle nehirleri arasında kalan ve Bağdat'ın kuzeyine kadar uzanan topraklara Osmanlı İmparatorluğu zamanında verilen isim

IRAKA
(Bak: İrâka)

IRAKÎ
(Irâkiyye) Irak halkından, Iraklı * Irak'a ait

IRAN
Evin uzak olması * Mıh, çivi * Mızrak Süngü

IRAS
Devenin başını ayağına bağladıkları ip

IRDA'
(Bak: Irzâ')

IRDAM
Üzüm veya hurma salkımı olan budak

IREM
Irmak kenarı "* Su bendi * Dere, vâdi * Sert yağan ve taneleri iri olan yağmur * Gözsüz köstebek * Kemikten etin suyunu almak

IRGAF
Hızla yürüme, hırsla bakma

IRGAT
(Rumca) Rençber, işçi * Yapı işçisi Amele * Gemilerde demir zincirini toplamak için ve binalarda bazı ağır şeyleri kaldırmak için zincirlerle çevrilmiş, ufki bucurgat

IRIP
Balık tutmak için atılan büyük ağ

IRK
Nesil Zürriyet Sülâle * Soy Kök Damar

IRK-I AHMER
Kızıl derili

IRK-I ESVED
Siyah derili, zenci

IRK-ÜZ-ZEHEB
Altınkökü denilen bir nebat

IRKIY
(Irkıyye) Irkla ilgili, ırka âit

IRKÎL
Belâ Zahmet, meşakkât * Çok güç nesne

IRMAK
Büyük akarsu, doğrudan doğruya denize dökülen nehir

IRMİS
Büyük taş * Kuvvetli ve dayanıklı deve

IRNÎN
Kaş tarafında burun ucu * Her nesnenin evveli

IRRİS
Arslan yatağı

IRS
Koca ile karıdan her biri * Nâmus

IRSÎ
Gelincik dedikleri hayvanın rengine benzer bir renk

IRTIR
Yerinden ayrılmak

IRV
(C: Arâ) Cemaat, topluluk

IRZ
Namus Temizlik Cinsî haysiyet * Ehil ve ıyal İnsanın korumağa mükellef olduğu nefsi, hasebi, şerefi ve mahremleri, zemmedilecek veya medhedilebilecek durumları

IRZA
Çayırlık, çimenlik Otu bol olan yer

IRZÂ'
Emzirmek veya emzirilmek

IRZÂ-İ ETFAL
Çocukların emzirilmesi

IRZÂ-İ GAYR-İ MÂDERÎ
Çocuğu hayvan sütüyle besleme

IRZÂ-İ MÂDERÎ
Çocuğu ana sütüyle besleme

IRZAL
Bağcıların arslan korkusundan dolayı ağaçların üzerinde yaptıkları yatak * Avcıların, yatağında topladıkları kuru ot

IRZİM
Sağlam, sert ve dayanıklı * Şiddetli toplayıcı

IS
(Iss) t Bayındırlık, mâmuriyet Şenlik * Ses * Sâhib Mâlik * Efendi

IS'AB
Güç Çetin bulmak Güçleştirmek Zorlaştırmak

ISABE
(C: Asâib) Cemaat, topluluk * Tıb: Yaraları sarmakta kullanılan bağ, yara bantı * Başa sarılan ve şeâir-i İslâmiyeden olan sarık

IS'AD
Yukarı çıkarmak Yükseltmek * Mekke-i Mükerreme'ye gitmek * İnbikten geçirmek

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) ISADET
Avlatmak

ISAGA
Kuyumculuk yapma * Eritilmiş maddeleri kalıba dökme

ISAHA
Kulak verip dinleme

ISALET
Hamle yapmak * Ulaşmak

ISAM
Göze çekilen sürme * Kırba bağı * Kırba örtüsü

I'SAR
Ayağını kaydırıp yere yıkmak

IS'AR
Enaniyet ve kibirle surat asma

I'SAR
Hafif esen rüzgâr

I'SAR
Fakir olmak * Güç olmak, zor olmak

ISARE
Çadır kazığı * Çadır ipi

ISARET
Meylettirmek, eğmek

IS'AS
Gece karanlığı başlamak, karanlık basmak * Karanlığın açılması * Bulutun yere yakın olması * Peşinden gitmek

ISATA
Seslenme, ses çıkarma

ISBA'
Tulu etmek, meyletmek

ISBAH
Seher vakti Sabah vakti * Gafil olmamak Uyanıklık

ISBAR
Sabrettirmek

ISBI'
(Usbu'-Asba'-Asbi') Parmak

ISDA'
(Sadâ dan) Yankı Aks-i sada Sesin bir yere çarpıp dönmesiyle duyulan ikinci ses

ISDAD
Men'etmek, engel olmak, geri döndürmek

ISDAK
Verilecek parayı kadının nikâhında tesbit edip kararlaştırma

ISDAR
(Sudur dan) Çıkarma, çıkarılma, sudur ettirme * Deveyi sudan geri döndürmek * Rücu ettirmek, geri döndürmek, vazgeçirmek

ISFA'
Arındırılmak Hâli olmak

ISFAK
Kapıyı örtmek * El ile bir nesneye erişmek

ISFİRAR
Sararmak Sarı olmak

ISFİRAR-I AYN
Gözün sararması

ISFİRAR-I EVRAK
Yaprakların sararması

ISFİRAR-I ŞEMS
Güneşin sararmış gibi görünüşü

ISGA'
Söylenilen bir sözü dinleyip kabul etme ve yapma * Söylenilen bir sözü kulak verip dinleme * Meyl etmek * Eksiltmek

ISGAR
(Sagir den) Hakir ve hor görme * Küçültme

ISHA'
Gökyüzünün açık ve bulutsuz olması

ISHAB
Yoldaşlık yapmak

ISHAM
Biçim vakti yetişmek, hasat zamanının gelmesi

ISHAR
(Sıhriyyet den) Akrabalık, yakınlık, kurbiyet, sıhriyet Damat olma Damat edinme * Ulaşmak * Erimek

ISHÎRAR
Ot kurumak

ISKA
(Bak: İska)

ISKAÇA
Gemi direğinin ayaklığı

ISKALARA
Gemi arması merdiveni * Harp gemilerinin sol taraflarındaki merasim merdiveni

ISKALARİYA
Geminin üst kısmına çıkabilmek için iskele, yani merdiven teşkil etmek üzere çarmıhlara aykırı ve kazık bağı ile bağlanmış ince halatlar

ISKAPARMA
İtl Bir gemiyi toptan kiralama

ISKARÇA
İtl Geminin yükünün pek sıkı olarak istif edilmesi

ISKARMOZ
Kayık ve sandallarda kürek takılmak üzere yan kenarlara dikine sokulmuş tahta çiviler * Bir cins küçük balık

ISKARSO
İtl Yelkenleri doldurur dik rüzgâr * Geminin götürü olarak kiralanması

ISKARTA
Herhangi bir sebepten dolayı değerini kaybetmiş mal

ISKAT
Düşürmek Düşürülmek Aşağı atmak Hükümsüz bırakmak * Silmek * Ölünün azaptan kurtulması ümidi ile ölen kimse nâmına dağıtılan sadaka

ISKAT-I CENİN
Kadının çocuk düşürmesi

ISKAT-I SALÂT
Ölmüş bir kimsenin kılmadığı namazlar yüzünden hâsıl olan günahını giderir ümidi ile verilen sadaka

ISKOTA
İtl Büyük yelkenleri kullanmaya yarayan ip

ISKUNA
ing İki direkli bir nevi yelkenli gemi

ISLA'
Ateşte kızdırmak Ateşte yakmak

ISLAH
İyileştirmek Düzeltmek Kusurları gidermek (Nefsini ıslah etmeyen başkasını ıslah edemez S)

ISLAH-I HÂL
Kendi halini ıslah etme, düzeltme

ISLAH-I ZÂT-ÜL BEYN
Aralarındaki kırgınlığı kaldırarak iki kişiyi barıştırma

ISLAHAT
Kusurları ve eksiklikleri gidermek için yapılan işler ve düzeltmeler

ISLAHAT-I ADLİYE
Adli ıslahat

ISLAHAT-I ASKERİYE
Askerlikte yapılan ıslahatlar Askerî ıslahat

ISLAHAT-I MÜLKİYE
İdarede yapılan düzeltmeler, yenilikler

ISLAHATPERVER
Islahat taraftarı, ıslahatı seven

ISLAHEN
Islah ederek, düzelterek

ISLAHHANE
Tar: San'at mekteblerine önceleri verilen isim * Islah evi

ISLAHÎ
(Islahiyye) Islah etmeye ve düzeltmeğe dair Düzeltme ile alâkalı

ISLAHPEZİR
Islah edilebilir olan Düzeltme ve tâmir kabul eden, ıslaha kabiliyeti olan

ISLÎ'
Boynu ince ve başı fındık gibi yumruca olan yılan

ISLİHMAM
Ayak üstüne durmak

ISLÎT
Zinetli kılıç, üzeri süslenmiş kılıç

ISMAM
Şişenin ağzını tıkama * Sağırlaştırma, duymaz hâle getirme

ISMARLAMA
Sipariş verme, emanet etme Hususi siparişle yaptırılmış, hazır alınmayan

ISMAT
Susturma, susturulma, sükut ettirme

ISMİ'LAL
Muhkem olmak, sağlam olmak * Otların birbirine dolaşmaları

ISNA'
Yardım etme, yardımda bulunma

ISNAKAT
El darlığı * Men'etmek, engel olmak

ISNAN
Israr etme, inat etme, ayak direme * Gücenme, darılma * Gururlanma, kibirlenme

ISPARÇANA
Halatın üzerine sarılmış olan ip * Halatın yapıldığı bükmelerin herbiri

ISPARMACA
Deniz içinde birkaç zincirin birbirine karışması

ISPAVLİ
Eskiden gemilerde kullanılan bir çeşit kalın sicim

ISPAZMOZ
Sinirlerde beliren gerginlik ve titreme

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) ISR
Ahd Sözleşme Yemin * Kulakta küpe deliği * Şiddetli ahkâm ve teklifler * Altındakini yerinde tutan ağırlık, bağ

ISRAH
Medet yetişmek, yardım gelmek

ISRAM
Derviş olmak

ISRAR
Bir fikir veya meşru dâvadan dönmemek Direnmek, sebat etmek Hayırlı bir hâl üzere sadakatla kalmayı istemek

ISTABL
Ahır

ISTABL-I ÂMİRE
Saray ahırı

ISTABL-I HÂS
Padişahın atlarına mahsus ahır

ISTAFLÎN
Havuç

ISTAHAR
Havuz, küçük göl Su birikintisi

ISTAM
Kepçe

ISTIAD
Yükseğe çıkma, terfi etme

ISTIBAB
Dökülme * Damardan kan fışkırması

ISTIBAG
Boyanma

ISTIBAR
Sabretmek * Kısas almak

ISTIDAM
İki şeyin birbirine şiddetli çarpması

ISTIFA
Bir şeyin iyisini seçip ayıklamak * Bir şeyi ıslâh edip sâfileştirmek * Seçmek Ayıklamak

ISTIFAF
Dizilme Sıralanma Saf bağlama

ISTIFA-GERDE
f Seçilen Seçilmiş bulunan

ISTIHAB
Saklama, gizleme * Dostluk kurma * Konuşma, musâhabe etme

ISTIHAM
Ayak üstüne dikili durmak

ISTIKAK
Tokuşmak

ISTILA
Ateşte ısınma

ISTILAH
Tabir, deyim Belirli bir topluluğun, bir lafzı lügat mânasından çıkararak başka bir mânada kullanmaları * Bir ilim veya mesleğe âid kelime Terim Erbab-ı ilim arasındaki ve herkesin anlamadığı kelime * Muvafakat Uygunluk Barışmak İttifak

ISTILAHAT
Istılahlar İlmî tabirler

ISTILAHÎ
Istılaha dair Istılaha âid ve müteallik

ISTILAM
Kesme, koparma

ISTINA'
Seçme, intihab, ayırma * Adam seçme * İyilik etmek * İş işletmek

ISTINA-İ SIDDIK
Sâdık dost seçme

ISTIRAH
Yardım isteme, istimdat

ISTIRAM
Hürmet etme, saygı gösterme

ISTIYAD
Avlamak Vahşi hayvanı ele geçirmek

ISTIYAF
Yaz mevsimini geçirmek, bir yerde yazlamak

ISVA'
Kuruma, yaşlığı ve rutubeti kaybolma

ISVEDE
Küçük bir böcek adı * Kuvvetli

IŞÂ'
Yatsı zamanı Akşam ile yatsı namazı arasındaki vakit * Güneş batmasından ertesi günü fecre kadar olan zaman

IŞÂÂN
Akşam ile yatsı

IŞAEYN
Akşam ile yatsı zamanı

IŞAR
Birlikte geçinmek Muâşeret etmek

IŞAR
(Aşerâ C) On aylık hamile develer

IŞAYA
(Işâ C) Akşam ezanından yatsı ezanına kadar geçen zamanlar

IŞİR
(C: Aşâr) Çanak çömlek parçaları

IŞK
(Bak: Aşk)

IŞKA
Sarmaşık adı verilen bir bitki

IŞKÎ
İki ucu saplı eğri bıçaktır ve deri ve tahta kazımakta kullanılır

IŞTIN
Toprak kandili

ITABE
İyi etmek * Hoş kokulu etmek

ITAF
Kaftan

ITAK
Hürriyet * Kuvvet * şiddet

ITAK-ÜT TAYR
Yırtıcı kuşlar

ITAKA
Güç etmek, zorlaştırmak

IT'AM
(Bak: İt'âm)

ITAM
İdrar zorluğu, idrar tutukluğu

ITAR
(C: Utur) Dudak kenarı * Elin kasnağı * Diğerlerini ihâta eden nesne

ITARE
Uçurma, uçurulma

ITAŞ
(Atşân C) Susamış olanlar

ITBAK
Örtünmek * Yürümek * Değiştirmek * (Bak: İtbak)

ITEH
Ahmaklık, bunaklık

ITER
(Itret C) Nesiller, akrabalar, zürriyetler, aynı soydan gelenler

ITF
Omuzbaşı

ITFA'
Söndürmek

ITFAK
Maksadına eriştirme, gayesine vardırma

ITFAL
Kadının oğlanını getirmesi

ITFET
şefkat, merhamet * Boncuk

ITGA
Azdırma, azdırılma

RE: Osmanlıca Sözlük (I Harfi) ITK
Azad edilmek Hürlük Esir veya köle olanın serbest edilmesi Azad olmak * Kerem ve hüsn-ü cemâl Asâlet ve necâbet Şeref, şan ve kıdem Kuvvet

ITK-I MUALLAK
Bir şarta talik suretiyle vuku bulan ıtkdır Bir kimsenin kölesine "şu işi yaparsan hürsün" demesi gibi ki, köle o işi yapınca azad olur (Ist Fık K)

ITK-I MUZAF
Bir zamana, bir vaktin girmesine veya çıkmasına izafe edilen ıtkdır "Sen gelecek ayın başında hürsün" denilmesi gibi ki, o ayın başında ıtk hadisesi vücuda gelir (Ist Fık K)

ITK-I MÜNECCEZ
Bir şarta muallak veya bir zamana muzaf olmaksızın derhal vuku bulan ıtkdır Bir kimsenin memluküne hitaben "seni azad ettim" demesi gibi ki, onunla köle derhal hürriyetine kavuşur (Ist Fık K)

ITK-I MÜŞTEREK
İki veya daha fazla kimsenin, mâlik oldukları bir köleyi azad etmeleridir

ITK ALÂ MAL
Bir köle veya cariyenin kitabet suretiyle olmaksızın cins ve miktarı malum bir mal veya muayyen bir hizmet mukabilinde azad edilmesidir Buna "Itk alâ cu'l" da denir (Ist Fık K)

ITKAN
(Bak: İtkan)

ITKNAME
Azad edilmiş olan köle veya cariyeye azad edildiklerini bildirmek üzere verilen vesika

ITL
(C: Atâl) Böğür

ITLA'
Kokulu şeyler sürünmek * Hevâiyata heves etme

ITLA'
Tulu ettirmek, zuhur ettirmek, doğdurmak

ITLAK
Salıvermek Bırakmak Koyuvermek Serbest bırakmak Serbest olup her tarafta bulunmak Cezadan kurtarmak * Boşama Boşanma Afvetmek(Elbette mutlak ve muhit olan o ef'âlde iştirak muhaldir İmkânı yoktur Evet, ıtlakın mahiyeti iştirake zıddır Çünkü, ıtlakın mânası, hatta mütenahi ve maddi ve mahdut bir şeyde dahi olsa, yine istilâkârane ve istiklâldarane etrafa, her yere yayılır, intişar eder Meselâ: Hava ve ziya ve nur ve hararet, hatta su, ıtlaka mazhar olsalar, her tarafa yayılırlar Ş)

ITLAK-I İNAN
Dizginini salıverme Başıboş bırakma

ITLAK-I LİSAN
Ağzına geleni söylemek Çok serbest ve kolay konuşmak

ITLAK-I YED
Hayır işleme

ITLAL
Havâle olma, birşey üzerine yüklenme * Boşu boşuna zaman geçirme, vakit öldürme

ITLIHAH
Gözden yaş akma, ağlama

ITLINSA
Çok fazla terleme

ITMAH
Yukarı bakma, gözü yukarı dikme

ITMAL
Mahvetme, perişan etme

ITMAS
Bir şeye geriden uzaktan bakmak Helâk etmek

ITNA'
Sâlim olmak, sağlam ve sıhhatli olmak

ITNAB
Edb: Konuşurken, fazla tafsilât vermek Lüzumundan fazla sözü uzatmak (Îcazın zıddı)

ITNAB-I MAKBUL
Bahsi iyice anlatmak için lüzumlu olan sözün uzatılması

ITNAB-I MÜMİLLE
Lüzumsuz olarak sözü uzatmak, usanç verecek şekilde uzatmak

ITNABE
Gölgelik, sâyeban * Keman teli, keman kirişi

ITNAN
Çınlatma Madeni bir ses çıkartma

ITR
Hoş ve güzel koku Güzel kokulu şey * Yaprakları güzel kokulu bir bitki

ITRA'
Bir kimseyi mübalağa ile medhetmek En güzel şekilde sena etmek

ITRAB
(Tarab dan) şevke getirme, keyiflendirme

ITRAD
Bir kimseyle birlikte bahse girişme

ITRAH
(Tarh dan) Çıkarma, tarhetme, dışarı atma

ITRAK
Sükût etmek, susmak Gözünü yere dikip bakıp durmak

ITRAR
Kandırmak, igra

ITRET
Zürriyet Nesil Ehl-i beyt * Gerdanlık * Güzel kokulu şey

ITRÎ
Itra mensub, ıtır gibi kokan * Müzik ilminde bir üstaddır Asıl adı Mustafa'dır Bayramlarda okunan tekbirin ilâhi ve kuvvetli bestesi onundur Bestelere âid Segâh, Ayin-i Şerif gibi 25 eseri olduğu söylenir Osmanlı padişahı IV Mehmed'in nedimlik ve esirler kethüdalığında bulunmuştur Vefatı Mi: 1711'dir İstanbul'ludur * Tezhib ıstılahlarındandır Bir cins yaprak şekli Bu şekil ıtr yaprağına benzediği için bu ismi almıştır

ITRİF
Habis, hilekâr, kötü, pis

ITRÎH
Devenin hörgücü

ITRÎS
Hiddetli, cebbar kimse * Kuvvetli, dayanıklı deve

ITRİYYAT
(Itr C) Güzel kokulu yağ, esans gibi maddeler

ITRİYYE
Erişte aşı

ITRNAK
f Güzel ve hoş kokulu

ITTILA'
(Tulu dan) Haberli olmak Öğrenmek Haberi, malumatı bulunma * Yukarıdan aşağı bakmak

ITTILA
Kokulu şeyler sürünme

ITTILAAT
(Ittılâ' C) Bilmeler, ıttılâlar, öğrenmeler, haberli olmalar

ITTILAK
İnşirahlı olma, ferahlı ve sevinçli olma

ITTIRAD
İntizamlı, uygun şekilde Saat gibi intizamlı hareket Sıra ile birbirini takib eden Ritmik

ITVAL
Uzatmak Uzatılmak

ITYA'
Avdet etmek, dönmek

IVAZ
(Bak: İvaz)

IVEC
(Bak: İvec)

IYADET
Hastayı ziyaret edip hatırını sormak, gidip görmek

IYADETEN
Hastaya hatır sorarak

IYAF
Gönül dönmek * Mütereddit olmak, kararsızlık, tereddüt etmek * Tiksinmek, iğrenmek

IYAL
Fık : Bir adamın üzerine nafakasını vermek vacip olan, kendilerini geçindirdiği kimseler

IYALULLAH
Halk, insanlar

ÎDGÂH
(Îdgeh) f Bayram yeri

ÎDÎ
Bayramla alâkalı

ÎDİYYE
Bayramlık * Divan Edebiyatı şairlerinin bayram vesilesiyle büyüklerin medhine dair yazdıkları kasideler * Bayram kutlaması

ÎN
İri ve güzel gözlülerİN : Yabani hayvanların barınağı, yuvası Mağara

INTIFA
Sönme Yanarken sönme Ortadan kalkma

INTIFA-YI HARİK
Yangının sönmesi

ÎŞ
Yaşayış Yaşamak Zevk u safa sürmek * Hayata medar olan ve geçinilen şeyler * Ekmek Gıda

ÎŞ U NÛŞ
Yiyip içme Sefahet İşret ve eğlence