Duraklama Döneminin Olayları, Osmanlı İmparatorluğu Duraklama Dönemi Olayları,Osmanlı

Duraklama Döneminin Olayları, Osmanlı imparatorluğu duraklama dönemi olayları,osmanlı
Duraklama Döneminin Olayları, Osmanlı imparatorluğu duraklama dönemi olayları,osmanlı

OSMANLI DEVLETİ'NİN DURAKLAMA DÖNEMİ1 IIIMurat (1574-1595), 7 IIIMehmet (1595-1603), 2 IAhmet (1603-1617), 8 IMustafa (1617-1618), 3 IIOsman(Genç) (1618-1622), 9 IMustafa (1622-1623), 4 IVMurat (1623-1640), 10 Iİbrahim (1640-1648), 5 IVMehmet (1648)-1687), 11 IISüleyman (1687-1691), 6 IIAhmet (1691-1695) ve 12 IIMustafa (1695-1703)'dırKöprülüler Devri(1656-1683): Padişah IVMehmet zamanında sırasıyla Köprülü Mehmet Paşa, Fazıl Ahmet Paşa, Fazıl Mustafa Paşa ve Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur
Osmanlı Devleti İstanbul'un fethinden itibaren "Yükselme Devri" ni yaşadı Bu parlak devir 1453'ten 1579'a kadar devam etti 1579 yılında Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa'nın ölümüyle baş*layan "Duraklama Devri" 1699'daki Karlofça Antlaşması'na kadar sürdü 16 yüzyıl sonlarında başla*yan hafif bir duraklama 17 yüzyılda daha da arta*rak devam etti
Gerçi bu yüzyılın sonuna kadar Osmanlı İm*paratorluğu dünyanın en büyük güçlerinden biridir Devletin sınırları daha da genişlemiş, dış görünüşü eski özelliğini ve görkemini korumuştur Fakat iç ya*pısında çok önemli bozukluklar ortaya çıkmıştır
A OSMANLI DEVLETİ'NİN DURAKLAMA NEDENLERİ
Osmanlı Devleti'nin Duraklama Devri'ne gir*mesinde etkili olan faktörler iç ve dış nedenlerden oluşmuştur
I İÇ NEDENLER
a Merkez Yönetiminin Bozulması
1 İmparatorluğun Karakteri: Osmanlı impa*ratorluğu değişik ırk, dil, din ve kültürde olan millet*lerden meydana gelmişti Müslüman halk impara*torluğu yönetiyor ve yeni topraklar fethediyordu Fa*kat zamanla yeni fethedilen yerlerde düzenli bir sis*tem kurulamadı Merkezden uzak yerlerin yöneti*minde problemler ortaya çıktı Sınırların genişleme*si de aynı hızla devam etmedi Devletin kuvvetli ve adaletli yönetimi devam ettiği sürece çeşitli milletler bir arada huzur içinde yaşıyordu Fakat devlet dü*zeninin bozulması ve kanunların tam olarak uygu*lanmaması hoşnutsuzluklara neden oldu
2 Padişahların Durumu : Merkeziyetçi mut*lak imparatorluk karakterine sahip olan Osmanlı İmparatorluğu’nda bütün güç padişahlarda toplan*mıştı Dolayısıyla onların durumu ülkeyi doğrudan etkiliyordu Osmanlı padişahları genellikle ülkeyi kendileri yönetir ve sefere ordunun başında gider*lerdi Duraklama Devri’nde bu durum ortadan kalktı
Sokullu Mehmet Paşa öldüğünde padişah III Murat idi (1574-1595) Bu hükümdar zayıf iradeli bi*risiydi III Murat devrinde devlet yönetimine saray kadınları karışmaya başladı, l Ahmet (1603-1617) çocuk yaşta, 14 yaşında, hükümdar oldu Bu zama*na kadar şehzadeler sancağa çıkıp tecrübe kaza*nırken l Ahmet bundan mahrum kalmıştı, l Mustafa (1617-1618) ve (1622-1623) yıllarında iki defa padişah olmasına karşılık hükümdarlık yapacak durumda değildi II Osman (1618-1622) iyi niyetli olmasına karşılık devlet yönetimi konusunda tecrü*besizdi II Osman'da 14 yaşında hükümdar olmuş*tu IV Murat (1623-1640) XVII yüzyılın en değerli padişahı olmasına karşılık yeterli devlet adamları*na sahip değildi
l İbrahim (1640-1648) uzun yıllar sarayda ka*fes hayatı yaşadığından hükümdarlık konusunda çok eksikti IV Mehmet (1648-1687) yedi yaşında padişah oldu Devlet işlerini tamamen Köprülülere bıraktı Bu devrin Osmanlı padişahları devlet yönetimini kendi ellerinde tutmuyorlar ve ordunun başın*da sefere gitmiyorlardı
3Veraset Usûlünün Değişmesi : Osmanlı Devleti'nin veraset yönetimi Duraklama Devrinde değişikliğe uğradı Osmanlı klasik devrinde farklı olarak, l Ahmet zamanında (1603-1317) padişahlı*ğın babadan oğla değil, Osmanlı hanedanı içinde "ekber ve erşad" yani en büyük ve en akıllısına geçmesi esası benimsenmiştir Bu sistemin kabu*lünden sonra şehzadelerin sancağa çıkma usûlü kaldırılmış, onun yerine kafes usulü getirilmiştir Sancağa çıkma usulünün kaldırılmasıyla şehzade*ler saraya hapsedilmiş, yönetim konusunda tecrü*be kazanmadan padişah olmuşlardır
vSancağa çıktıktan sonra hükümdar olan son padişah III Mehmet'tir Kafesten tahta çıkan ilk hükümdar da l Ahmet'tir
{OSMANLI VERASET SİSTEMİDEKİ DEĞİŞMELER: * Osman ve Orhan Beyler zamanında ülke hükümdar ailesinin ortak malı idi * IMurat'tan itibaren ülke sadece padişah ve oğullarının sayıldı * Fatih Sultan Mehmet en güçü olanın tahta geçme anlayışını getirdi (Kardeş katliyle amaç ülkenin birliğini sağlayarak bölünmesini önlemek ve en güçlü olanın başa geçmesini sağlamaktı) * I Ahmet(Duraklama Devri) döneminde yapılan değişiklikle Osmanlı Hanedanı içinde en yaşlı ve akıllı olanın (EKBER ve ERŞED) padişah olması esası benimsendi}
4Devlet Adamlarının Yetersizliği : Bu dö*nemde devlet adamlarının pek azı makamlarının gerektirdiği tecrübe ve bilgiye sahiptir Önceki de*virlerdeki gibi devlet adamlarında tecrübe ve bilgiye bakılmadan rüşvet ve iltimasla devlet makamları dağıtılmıştır Sadrazamlar görevlerinde fazla kala*mıyorlar ve azlediliyorlardı XVII Yüzyılda bu göre*ve 61 kişi gelmiştir Bunlar içinde sadrazamlık göre*vinde dört saat kalanlar bile vardı Halbuki bu za*mana kadar geçen üç yüzyılda Osmanlı Devleti'nde 55 sadrazam görev yapmıştır
SSaray Kadınlarının Yönetimde Etkili Ol*maları: Padişahların çocuk denilecek yaşta hüküm*dar olmaları anneleri yani Valide Sultanların devlet yönetiminde etkili olmalarına neden olmuştur Vali*de Kösem Sultan ve Turhan Sultan bu dönemin meşhur şahsiyetleridir Ayrıca padişah hanımlarının ve cariyelerin de yönetimde etkileri görülmüştür
b) Eyalet Yönetiminin Bozulması :
Eyaletlere iltimas (kayırma) ya da rüşvetle ta*yin edilen valiler, kadılar ve diğer görevliler bilgi ve tecrübe bakımından yeterli değillerdi Bunlar gittik*leri yerlerde halkı soyuyorlar, merkeze iyi görünmek için de bol bol hediyeler gönderiyorlardı Her tarafta eşkıyalar türedi Geniş ölçüde ayaklanmalar mey*dana geldi Halkın can, mal ve namus güvenliğinin kalmaması Osmanlı yönetiminde yeni problemlere neden oluyordu XVII yüzyılın başında I Ahmet ta*rafından çıkarılan "Adaletnâme" de bu durumun ön*lenmesi için gerekli tedbirler belirtilmiştir
c) Ordu ve Donanmanın Bozulması(Seyfiyenin Bozulması):
1- Devşirme Sisteminin Bozulması : Bu dö*nemde Kanun-u Kadim'e aykırı olarak Yeniçeri Ocağı'na rast gele kişiler alındı Yeniçerilerin sayısı artarken değerleri azaldı III Murat oğullarının sün*net düğününde halkı eğlendiren bazı Hıristiyan hokkabaz ve cambazları Yeniçeri Ağası Ferhat Ağanın karşı çıkmasına rağmen ocağa aldı Böyle*ce o zamana kadar uygulanan devşirme sistemi bo*zuldu Devşirme sisteminin uygulanmaması sonu*cunda askerlikle ilgisi olmayan kişiler ocağa girmiş ve ocağın disiplini bozulmuştu
2- Yeniçeri İsyanlarının Artması : Özellikle XVII yüzyılda yeniçeriler sık sık ayaklanarak ülke*de askeri diktatörlük kurdular Çıkardıkları isyanlar*la istediklerini yaptırmaya başladılar II Osman'ın öldürülmesinden sonra etkilerini gittikçe artırdılar Bu dönemden itibaren "Ocak devlet içindir" anlayı*şının yerine "Devlet ocak içindir" anlayışı aldı Bu durum II Mahmut devrinde Yeniçeri Ocağı'nın kal*dırılmasına kadar devam etti
3- Eyalet Askerlerinin Öneminin Azalması :
Kapıkulu askerlerinin bozulduğu sırada eyalet as*kerleri de tımarlarının dağıtılmasındaki adaletsizlik ve haksızlık yüzünden eski güçlerini kaybettiler Dir*likler beylerine, sancak beylerine ve savaşçı eyalet sipahilerine verilmesi gerekirken askerlikle ilgisi ol*mayan saray mensuplarına ya da para bulmak ama*cıyla mültezimlere veriliyordu Dirlik sahipleri dirlikle*rinin bulunduğu sancaklarda oturmuyorlardı
XVI yüzyılda tımarlı sipahilerin sayısı 140 bin kişi iken XVII yüzyılda bu sayı yetmiş bine düş*müştü Bütün bunlar Osmanlı Devleti'nin hem aske*ri kuvvetten mahrum kalmasına, hem de imparator*luk ekonomisinin temeli olan tarım ve hayvancılığın gerilemesine neden olmuştur Tımarların ( Dirlik topraklar) dağıtımındaki adaletsizlik Tımarlı ordusunun bozulmasına,Tımarlı sipahilerin sayısının azalmasına, buna karşılık devletin daha fazla maaşlı asker(kapıkulu) almasına sebep olduAÇIKLAMA: Bu durum sadece ordunun bozulmasına değil, ekonomik, sosyal ve idari alanda bir problemin doğmasına sebeb olmuştur 4- Osmanlı Donanmasının Bozulması : Os*manlı donanması Barbaros Hayreddin Paşa'nın ve*fatından sonra yerine denizci olmayan Sokullu Mehmet Paşa'nın tayin edilmesiyle XVI yüzyılın ikinci yarısında bozulmaya başladı Bundan sonra da denizcilikle ilgili olmayan kişiler donanmanın ba*şına getirildi Girit'in fethinden sonra da donanmaya önem verilmeli
5 Askerlik Konusunda Avrupa'daki Geliş*melerin Takip Edilmemesi: Avrupa'da XV ve XVI yüzyıllarda ordu ve donanma konusunda önemli ge*lişmeler meydana geldi Bu gelişmeler sonraki dö*nemlerde de devam etti Osmanlı Devleti ise XVIII yüzyıla kadar bu gelişmelerden habersiz kaldı

d) Eğitim Sisteminin Bozulması:
Osmanlı eğitim sisteminin duraklama devrin*de, önceki devirlerdeki üstünlüğü devam etmedi Avrupa Coğrafya Keşifleri, Rönesans ve Reform hareketleri ile büyük bir gelişme göstermişti Os*manlı uleması ise bu gelişmelere ayak uydurama*dı Tıp, felsefe, matematik, gibi bilimlerde ders oku*tabilecek müderris yetişmedi Pozitif bilimler tama*men ihmale uğradı
Medrese öğretimi yapmayan birçok kişiye ilmi rütbe verilmeye başladı Rüşvet ve iltimas ulema arasında da görüldü Bazı kişilerin yeni doğmuş ço*cuklarına "müderrislik" payesi verildi Böylece "be*şik uleması" denilen yeni bir sınıf ortaya çıktı Rüş*vet ve iltimas o derece yaygınlaştı ki III Murat'ın ve daha sonra oğlu III Mehmet'in hocasının oğlu henüz küçük yaşta Mekke kadısı, arkasından İs*tanbul kadısı tayin edildi Bu çocuk iki ay sonra Anadolu Kazaskeri olduğunda henüz yirmi dokuz yaşındaydı Diğer oğlu ise yirmi beş yaşında İstan*bul kadısı oldu
Bu devirde ulema nüfusunu kendi çıkarları için kullanmaya başladı Bazen askerlere karşı, ba*zen de askerlerle beraber saraya hücum ettiler
e) Ekonomik Durumun Bozulması:
Duraklama devrinde maliye bozuldu ve gelir kaynakları azaldı Masraflar ise giderek arttı Bu durumun ortaya çıkmasında şunlar etkili oldu :
1 Savaşlarda elde edilen ganimetlerin, ya*bancı devletlerin verdikleri vergilerin ve he*diyelerin azalması
2 XVII yüzyılda savaşların uzun sürmesi ve genellikle yenilgiyle sonuçlanmasının sa*vaş masraflarını arttırması
3 Saray masraflarının artması (Örneğin Ka*nuni zamanında beş milyon akçe olan sara*yın mutfak masrafı III Murat devrinde yirmi bir milyon akçeyi bulmuştur)
4 Sık sık padişah değişikliği yüzünden, öde*nen cülus bahşişlerinin artması
5 Kapitülasyonlar yüzünden gümrük gelirleri*nin azalması
6 Savaşların uzun sürmesi, güvenliğin bo*zulması, tımarların iyi yönetilememesi yü*zünden toprak gelirlerinin azalması
7 İpek ve Baharat Yolunun önemini kaybet*mesiyle gelir kaynaklarının azalması
8 Avrupalıların sömürge yoluyla elde ettikleri gelirler altın ve gümüş miktarını arttırdı Bu durum Osmanlı parasının değerinin düşmesine neden olmuştur
9 Osmanlı Devleti'nin ihtişamına paralel ola*rak ülkede lüks ve israfın artması
10 Venedik ve Fransa'ya verilen kapitülasyon*lardan sonra İngiltere ve Hollanda'ya kapi*tülasyon verilmesi
f) Toplum Yapısının Bozulması
Duraklamanın en önemli nedenlerinden biri de XVII yüzyılda doruk noktasına ulaşan Celâli İsyan*larıdır Çıkan isyanlar sonunda halk büyük zararla*ra uğramış, isyanların yoğunlaştığı yerlerde hayat çekilmez bir hal almıştır
Tarım ve hayvancılık zarara uğrayınca önemli bir geçim kaynağı gelir getirmez olmuştur Nüfusun hızla artması ile de Anadolu ve Rumeli toprakların*da başıboş dolaşan binlerce insan ortaya çıkmış*tır İç isyanların bastırılmasında kullanılan yöntem*ler de halkla devlet arasındaki güveni sarstı Bütün bunlarla ahlâki, kültürel ve ekonomik açıdan bozuk*luklar giderek yaygınlaştı
11 DIŞ NEDENLER
a İmparatorluğun Doğal Sınırlara Ulaşması:
Osmanlı İmparatorluğu XVI yüzyılın sonunda 20 milyon kilometre kareye ulaşan genişliğe ve 100 milyona yaklaşan bir nüfûsa sahip olmuştu Osman*lı impatorluğu bu dönemde çok kuvvetli devletlerle sınır olmuş, büyük denizlere ve çöllere kadar olan ülkeleri ele geçirmiştir Bu durum devletin ilerleme imkânlarını sona erdirmiştir Osmanlı İmparatorlu*ğunun sınırları doğuda İran dağları, Azerbaycan ve Hazar Denizi'ne, Umman Denizinden Habeşistan'a ve oradan da büyük Sahra ve Fas'a uzanmıştır Kuzeyde bütün Karadeniz kıyıları, Kırım yarımada*sı, Ukrayna stepleri ve Macaristan'ın büyük kısmı ele geçirilmiş, batıda ise sınır Adriyatik ve Yunan Denizi'ne ulaşmıştı
Osmanlı imparatorluğu güneyde Büyük Sahra ve Hint Okyanusu'nu aşamamış, doğuda İran Dağ*ları doğal sınır oluşturmuş ve Safevi Devleti Os*manlı ilerlemesini durdurmuştur Batıda Osman*lı'nın karşısına Avusturya, Lehistan, Venedik ve Roma Germen imparatorluğu çıkmıştır Duraklama Devrinde doğuda ve batıda uzun süren savaşlara girilmiş ve bu savaşlarda doğru dürüst kazanç elde edilmemiştir Kuzeyde gittikçe güçlenen Rusya’da önemli bir problem oluşturmuştur
b Avrupalıların Osmanlı Devleti'ne Karşı Olan Durumları :
Osmanlılar Rumeli'ye ayak bastıkları andan iti*baren Avrupa Hıristiyan dünyasının tepkisiyle karşı*laştılar Zaman zaman ittifaklar kurarak Osmanlıların karşısına çıkan Avrupa orduları ilerleyişi durdurmak istedilerse de başarılı olamadılar Balkanlarda bulu*nan krallıklar Osmanlı ilerlemesini durduracak güçte olmamalarına karşılık XVI yüzyıl Avrupa'nın güçlü devletleriyle mücadeleler başladı Osmanlı ilerleyişi*nin hızı kesilince Avrupalılar büyük saldırılara başla*dılar
c Avrupalıların Bilim ve Teknikte ilerle*meleri :
Avrupalılar Rönesans ve Reform hareketleri sonunda gelişmelerini engelleyen faktörleri ortadan kaldırdılar Bilim ve teknik sahasında önemli geliş*meler gösterdiler Avrupa bu gelişmelerle ekonomi ve teknik sahasında çok güçlendi, fikir hayatı geliş*ti Askeri bakımdan büyük ordular kuruldu, yeni si*lahlar yapıldı Denizcilik sahasında önemli ilerleme*ler meydana geldi
Buna karşılık Osmanlı Devlet teşkilatı bozul*muş, ordunun gücü ortadan kalkmış, bilim ve tek*nik alanlarında ise önemli bir ilerleme meydana gelmemiştir
d Avrupalıların Coğrafya Keşiflerini Ger*çekleştirmeleri :
Avrupalılar XV yüzyıl sonlarında ve XVI yüz*yılda coğrafya keşiflerini yaptılar Keşfettikleri yerle*rin değerli madenlerini Avrupa'ya taşıyarak sömür*geciliğe başladılar Bu durum Avrupa'nın zengin*leşmesine ve sanayi için gerekli sermayeyi elde et*melerine neden oldu
Yeni ticaret yollarının bulunmasıyla da Avru*palılar kendilerine gerekli mallan doğrudan almaya başladılar, İslâm ülkelerinin aracılığına ihtiyaç duy*madılar Bu durum başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere İslâm Dünyasının gümrük gelirlerin*den mahrum kalmasına, dolayısıyla fakirleşmesine neden oldu
Bütün bu nedenlerle Osmanlı Devleti "Durak*lama Devri" ne girdi
B DURAKLAMA DEVRİ SİYASİ OLAYLAR: I OSMANLI - İRAN İLİŞKİLERİ (1577-1639)
Osmanlı devleti ile İran arasında Kanuni dö*neminde 1555 Amasya antlaşması imzalanmış ve iki devlet arasında bir barış dönemi açılmıştı Barış dönemi 1577 yılına kadar sürdü 1577'de başlayan Osmanlı-İran Savaşları dört döneme ayrılır:

a 1577-1590 Iran Savaşları (III Murat Dönemi)
(1590 Ferhat Paşa Antlaşması)
Sebebi: Şah IIİsmail'in Amasya Antlaşmasını bozarak,Anadolu halkını Osmanlılara karşı kışkırtması, Şah Tahmasb'ın 1576'da ölümü üzerine İran'da taht kavgaları başlaması III Murat İran üzerine sefe*re çıktı Osmanlı orduları Aşağı Kafkasya'dan bü*yük topraklar elde ederek Hazar denizine kadar ilerlediler
Şah IIİsmail'in yerine geçen Şah Abbas barış istediİranlıların barış isteği üzerine 1590 Ferhat Pa*şa ya da İstanbul Antlaşması imzalandı Bu antlaş*maya göre:Maddeleri: 1-Tebriz,Karabağ,Tiflis ve Nihavent Osmanlılarda kaldı 2-Osmanlı Devleti sınırlarını doğuda Hazar Denizi'ne kadar genişlettiAzerbaycan,
Yorum: Bu antlaşma ile Osmanlı devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaştı
b 1603-1611 Iran Savaşları(IAhmet Dönemi) (1611 Nasuh Paşa Antlaşması);
1590 Ferhat Paşa antlaşması 13 yıl sonra bo*zuldu
Osmanlı devleti batıda Avusturya ile savaşa başlamıştı Şah Abbas bundan faydalanarak Ferhat Paşa antlaşmasıyla Osmanlı devletine bırakılan yerleri geri almak istedi İran, Tebriz ve Erivan'ı al*dı Osmanlı Devleti önceleri İran’a karşılık vereme*di Çünkü:
- Avusturya ile savaş halindeydi
- Anadolu'da Celali İsyanları artmıştı
Şah Abbas bundan da faydalanarak Diyarbakır ve Musul çevresine kadar ilerledi Sonuçta İran’la 1611 Nasuh Paşa Antlaşmasını imzalandı
Buna göre:
1 Osmanlı devleti Ferhat Paşa antlaşmasıy*la aldığı yerleri İran'a geri verdi
2 Buna karşılık İran, Osmanlı devletine yılda 200 deve yükü ipek vermeyi vaat etti

c1617-1618 İran Savaşları (IAhmet+IMustafa+IIOsman Dönemleri)
(1618 Serav Antlaşması)
Sebebi: İran'ın vaat ettiği ipeği göndermemesi ve Osmanlı elçisini tutuklaması Savaş : Osmanlı ordusu pusuya düştü Sonucu: SERAV ANTLAŞMASI imza edildi(1618) Maddeleri: 1- İranın vergisi 100 yük kumaşa indirildi 2- Sınırlar Nasuh Paşa Antlaşmasına göre belirlendi
d 1622-1639 İran Savaşları (IVMurat Dönemi) (1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması)
17 yy'da İran'la yapılan savaşların en uzun süreli olanı bu dönemde gerçekleşti Bu savaşlar İranlıların hileyle Bağdat'ı işgaliyle başladı
Bağdat'ta isyan eden Bekir Subaşı, valiyi öldü*rerek şehri eline geçirdi Sonra Bekir Subaşı Şah Abbas'tan yardım istedi Böylece Bağdat işgal edil*miş oldu
Bağdat'ın işgali üzerine İran’la 17 yıl süren sa*vaşlar başladı Savaşın ilk yılları IV Murat'ın ço*cukluk dönemine rastladı, İran böylece ilk yıllar bü*yük başarılar elde etti Sonraları IV Murat İran me*selesine önem vermiş ve İran üzerine iki sefer dü*zenlemiştir
aRevan Seferi (1635) : IV Murat bu sefer ile Doğu Anadolu ve Revan'ı İran'dan geri aldı
b Bağdat Seferi (1638): Bu seferle Bağdat geri alın*dı Bu sırada Şah Abbas ölmüştü Yerine geçen ye*ni şah barış istedi Böylece 1639 Kasr-ı Şirin Ant*laşması imzalandı Buna göre:
1 Azerbaycan ve Revan İran’a bırakıldı
2 Bağdat Osmanlılarda kaldı
3 İranla-Osmanlı devleti arasında Zağros dağlan sınır kabul edildi
Yorum : 1 Bu antlaşma Osmanlı devleti ile İran arasında uzun süre bir barış devri açtı
2 Bu antlaşma ile Zağros dağlan iki dev*let arasında tabi sınır oldu
3 Bugünkü Türkiye-İran sınırı da büyük ölçüde bu antlaşma ile çizilen sınır esasına dayanır
II OSMANLI - VENEDİK İLİŞKİLERİ
Akdeniz'de ekonomik ve askeri üstünlük kur*mak, bu denizin kıyısında bulunan devletler arasın*da büyük bir rekabet doğurmuştur Bu rekabete Fa*tih döneminden sonra güçlü bir biçimde Osmanlılar da katıldılar ve 16 yüzyılda Doğu ve Orta Akde*niz'in en büyük deniz gücü durumuna geldiler Ora*larda çok uzun bir süre egemen olmuş Venedik'in nüfuzunu sildiler Ancak Ege ve Akdeniz arasında büyük bir ada olan Girit, hâlâ Venediklilerin elinde idi Bu adaya egemen olmak Ege Denizi başta ol*mak üzere bütün doğunun güvenliği için şarttı 1571 de Kıbrıs alındıktan sonra Girit'in de bu gü*venlik kuşağının bir öğesi olması gerekti
Osmanlı hükümeti Hac yolculuğuna giden ve Sarayda önemli bir görevi olan Kızlarağası Sümbül Ağanın Malta korsanlarınca esir edilip eşyalarının Venedik'in elinde bulunan Girit'te satılması üzerine bu adaya Sultan İbrahim'in padişahlığı döneminde çıkarmayı başlattı (1645) Tabiî asıl amaç devlet için çok hayatî önemi olan bu adanın kazanılması idi Böylece Venedik ile savaş duru*muna girildi Girit Osmanlıların ana üslerine uzaktı Devletin iç durumu ve özellikle maliyesi çok bozul*muştu Ayrıca Venedik denizciliği 17 yüzyılda ileri teknikler kullanıyordu Bundan dolayı Girit Seferi 1669 yılına kadar sürdü Özellikle 1675 yılına ka*dar bunalımlı anlar yaşandı
Girit adım adım fethedilirken Venedikliler de Çanakkale Boğazına üç kez hücum ettiler (1648,1651 ve 1656 yıllarında) Venedik Donanması İnebahtı'dan sonra ilk kez Osmanlı Donanmasını Çanakkale'de ağır bir yenilgiye uğrattıBir ara*lık Venediklilerin İstanbul önlerine gelmesi tehlikesi bile belirdi Ama 1656 da Vezir-i azam olarak ata*nan Köprülü Mehmet Paşa'nın enerjik tutumu ile Venedikliler Ege denizinden atıldılar Mehmet Pa*şa'nın oğlu Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, babasının ölümünden sonra vezir-i azamlığa getirilince Girit sorunu çözüldü Adanın fethi tamamlandı Vene*dik'le yapılan barışla (1669) Girit üzerindeki ege*menliğimiz tanındı Artık Akdeniz'in Sicilya Adasının doğusundan itibaren tümü XIX yüzyıl sonlarına kadar tam anlamı ile bir Türk gölüdür
1Girit'in fethinden sonra Osmanlı donanma*sı ciddi bir şekilde ihmale uğradı
217 yüzyılda Osmanlı Devleti II Viyana ku*şatmasından sonra başlayan Kutsal ittifak*la yapılan savaşlar sırasında Venedikliler*le yeniden mücadele etmiştir
III Osmanlı - Lehistan İlişkileri (1620-1676):
XVII yüzyılda Lehistan'a (Polonya) iki sefer yapıldı Bu*nun birincisi Genç Osman ikincisi ise, IV Mehmet (Avcı) zamanında oldu Lehistan(Polonya) Sokollu Mehmet Paşa zamanında Osmanlı himayesine alınmıştı 1587'de Osmanlı himayesinden çıkan Lehistan Erdel, Eflak ve Boğdan'ın iç işlerine karışınca IIOsman bu ülke üzerine sefer düzenledi a Genç Osman'ın Lehistan Seferi ve Hotin Antlaşması (1620) : Lehistan 1587'de Osmanlı hi*mayesinden kurtulmuştu Bundan sonra Lehistan her fırsattan yararlanarak Osmanlı egemenliğinde bulunan Boğdan, Erdel ve Eflak beyliklerinin işleri*ne karışmaya başladı Genç Osman zamanında (1618-1622) Lehlilerin Boğdan işlerine karışması üzerine Lehistan seferi başladı Genç Osman'ın ko*muta ettiği bir Osmanlı ordusu Yaş yakınında Leh ordusunu yenerek Hotin Kalesi'ni kuşattı Burada yapılan bir meydan savaşı, yeniçerilerin gevşeklik*leri yüzünden iyi bir sonuç vermedi Bunun üzerine Lehlilerle Hotin Antlaşması yapılarak sefere son ve*rildi (1620) Bu antlaşmaya göre:
1 Lehliler ve Osmanlılar birbirlerinin toprakla*rına tecavüz etmeyeceklerdi
2 Lehliler eskiden de olduğu gibi Kırım Hanına yılda 40 bin duka altını vergi vereceklerdi
b IV Mehmet Zamanında Yapılan Lehistan Seferi (1672-1676) : Hotin antlaşmasından sonra iki devlet arasında elli yıl süren bir barış devri baş*ladı 1672'de Ukrayna Kazakları yüzünden Lehli*lerle Osmanlı devletinin arası yeniden açıldı Lehli*lerin, Türk himayesinde bulunan Kazaklara saldır*maları üzerine IV Mehmet ve Fazıl Ahmet Paşa'nın komuta ettikleri bir Osmanlı ordusu Lehistan içlerine kadar ilerlerdi Lehistan şehirleri yağma edildi Bunun üzerine Lehliler barış istediler 1672 tarihinde imzalanan Bucaş Antlaşması'na göre:
1 Lehliler, Podolya arazisini Osmanlılara bı*raktılar
2 Yılda 22 000 altın vergi vermeyi kabul ettiler
Fakat Lehistan Diyet meclisi bu antlaşmanın para maddesini kabul etmedi Leh Kralı Jan Sobiyeski yeniden saldırılara başladı Savaş dört yıl devam etti Sonunda Osmanlı devleti vergi madde*sinden vazgeçerek Podolya arazisini almakla yetin*di Bucaş Antlaşması yeniden imzalandı (1676)
Bucaş Antlaşması Osmanlı Devletinin toprak*larına toprak kattığı en son antlaşma olmuştur Bu antlaşmanın imzalanmasından bir süre sonra baş*layan İkinci Viyana kuşatması dolayısıyla Lehistan savaşları yeniden başlamıştır
Osmanlı-Lehistan ilişkisinde bir başka olay 1638 II Viyana kuşatması sırasında ortaya çıkmıştır
Osmanlı Ordusunun Viyana’yı kuşatmasıyla Avusturya Hıristiyan alemini Viyana'nın yardımına çağırdı Bu çağrıya Lehistan 80 bin kişilik ordusuy*la katıldı Az sonra Leh Ordusu Osmanlı Ordusunu arkadan vurdu Böylece, Osmanlı ordusu bir anda iki ateş arasında kaldı Sonuçta Osmanlı ordusun*da panik çıktı Ordu dağınık şekilde geri çekilmeye başladı
IV Osmanlı- Avusturya İlişkileri :
Sokullu devrinde Avusturya ile yapılan antlaş*ma ile Avusturya ile savaşlara son verilmişti (1568) Avusturya ile yapılan antlaşma 1593 yılında bozul*du Bu tarihte başlayan savaşlar XVII yüzyıl bo*yunca devam etti
a 1593-1606 Avusturya Savaşları (IIIMurat, IIIMehmet ve IAhmet Dönemleri): Bu sa*vaşın nedeni Bosna Beylerbeyi Hasan Paşa'nın Avusturya'ya yaptığı bir akın sırasında pusuya dü*şürülerek şehit edilmesidir Bunun üzerine III Mu*rat devrinde Avusturya ile savaşlar yeniden başladı (1593) Savaşın ilk döneminde Osmanlı hükümdarı olan III Mehmet devlet adamlarının ricasıyla kendi*den önceki padişahlar II Selim ve III Murat sefere çıkmadığı halde ordunun başına geçti Osmanlı or*dusu önce Eğri'yi aldı Eğri kalesine yardıma gelen Avusturya ordusu Haçova Savaşı'nda büyük bir bozguna uğradı (1596)
NOT: Haçova meydan Savaşı Osmanlı tarihinde zaferle sonuçlanan SON büyük meydan savaşıdır Bundan sonra da Kanije ve Estergon fethedildi Avusturyalılar Kanije'yi almaya çalıştılarsa da başarılı olamadılar Kale komutanlığına bırakılan TİRYAKİ HASAN PAŞA kaleyi kuşatan Ferdinand'ı az bir kuvvetle yenilgiye uğrattı Avusturyalıların barış istemesi üzerine Osmanlı Devleti doğudaki İran Savaşları ve Anadolu'da Celâli isyanları nede*niyle Zitvatoruk Antlaşması şartlarını kabul etti (1606)
1 Eğri, Kanice ve Estergon Osmanlı Devleti'ne bırakıldı
2 Avusturya'nın Kanuni devrinde itibaren Osmanlı Devleti'ne verdiği 30 000 altınlık vergi kaldırılacak, buna karşılık Avusturya bir defaya mahsus iki yüz bin kara kuruş savaş tazminatı ödeyecekti
3 Avusturya Arşidükası Mukaddes Roma Germen İmparatoru olarak kabul edilecek ve protokol bakımından Osmanlı Padişahına eşit sayılacaktı Bundan böyle Avus*turya İmparatorlarına Roma Çesarı denile*cekti

Önemi:
Osmanlı Devleti'nin bu şartları kabul etme*sinde doğuda İran’la savaşılması, Anado*lu'da da Celâli isyanlarıyla uğraşılması et*kili olmuştur
Avusturya İmparatoru, Osmanlı Padişahı*na eşit duruma gelmiştir
Savaşın uzun süre devam etmesi Osmanlı Devleti'ni Kanuni devrindeki gücünü kay*bettiğini ortaya koymuştur
Osmanlı Devleti'nin Avusturya üzerindeki siyasi üstünlüğü sona ermiştir
b 1662-1664 Avusturya Savaşları (IVMehmet Dönemi):
Zitvatorok Antlaşması ile sağlanan barış uzun süre devam etti Fakat Erdel Beyi Rokoçi 1658'de isyan etti Bu isyan Köprülü Mehmet Paşa tarafın*dan bastırıldı Rokoçi ise Avusturya'ya sığındı Rokoçi'nin kışkırtmaları ile Osmanlı - Avusturya Sava*şı başladı (1662) Fazıl Ahmet Paşa komutasındaki ordu Uyvar (Neuhoesel) kalesini kuşatarak aldı Avusturya'nın barış istemesiyle Vasvar Antlaşması yapıldı (1664) Buna göre :
1 Erdel, Osmanlı Devleti'ne bağlı kalacak
2 Osmanlı Devleti'nin gösterdiği aday, Avus*turya tarafından Erdel beyi olarak tanına*caktı
3 Avusturya, ikiyüzbin kara kuruş savaş taz*minatı ödeyecekti
4 Avusturya'dan alınan Uyvar ve Novigrad Osmanlılarda kalacaktı Zerinvar kalesi ise Avusturya'ya bırakılacaktı
c İkinci Viyana Kuşatması (1683) (IVMehmet Dönemi):
Avusturya savaşlarının yeniden başlamasının nedeni Macaristan olaylarıdır Macaristan'ın Avus*turya'ya kalan bölgesinde yaşayan Macarlar Avus*turya İmparatoru l Leopold'in baskısına uğradılar Mezhep özgürlüğünün kaldırılmasından etkilenen Macarlar İmre Tökeli başkanlığında ayaklanarak Osmanlılardan yardım istediler Sadrazam Merzifonlu Karar Mustafa Paşa, bir asırdır ciddi zaferlere susamış ve eski devirlerdeki fütuhatı özleyen ordu ve toplumun etkisiyle Viyana'yı kuşattı, l Leopold Almanya içlerine çekilince Viyanalılar kendilerini sa*vundular Papa, Hıristiyan dünyasını Viyana'nın yar*dımına çağırdı Osmanlı ordusu 60 gün boyunca şehre 18 büyük yürüyüş yapmıştı Merzifonlu Viya*na'nın yağma edilmesini istemediğinden son yürü*yüşü devamlı geciktiriyordu Viyana'nın imdadına Lehistan Kralı Jan Sobiyeski yetişti Kırım kuvvetle*rinin yeterli gayreti göstermemesi ile Türk ordusu iki ateş arasında kaldı Osmanlı Ordusu büyük bir bozguna uğrayarak Belgrat'a kadar çekildi Dağılan kuvvetleriyle Belgrad'a çekilen Merzifonlu IVMehmet'in emriyle idam edildi Osmanlı ordularının başarısız olmalarında :
1Kuşatma için gerekli topların getirilmemesi
2Avrupalı devletlerin Viyana'nın yardımına gelmeleri
3Merzifonlunun son yürüyüşü sürekli gecik*tirmesi
4Şehrin güçlü surlarla çevrilmiş olması etkili olmuştur
Önemi:

• Galip gelebilecek Osmanlı ordusu, içteki bozulmanın orduya yansıması ile tarihimizdeki en büyük bozgunlarından birine uğradı
• Osmanlı Devleti'nin Avrupa üzerindeki yaptırım gücü sona erdi
• Osmanlı Devleti'ne karşı Avrupa'nın güçlü devletleri "Kutsal ittifak" kurarak saldırıya geçtiler
• Osmanlı Devleti, Avrupa karşısında top*rak kaybetmeye başladı
• Batıda Türklerin yenilebileceği ve Avrupa'dan atılabileceği düşüncesi doğdu Böylece Türklerin SAKARYA SAVAŞI'na kadar sürecek bir geri çekilme süreci başlamış oldu

d Kutsal İttifak ve Savaşlar (1683-1699):
Kutsal ittifak Devletleri ile Osmanlı Devleti arasındaki savaşlar yaklaşık 16 yıl sürdü (Bu arada IVMehmet yeniçerilerin isyanıyla tahttan indirildi Yerine sırasıyla II Süleyman, IIAhmet ve IIMustafa padişah oldular) Viyana bozgunu Papa'nın da gayretleriyle Os*manlı Devleti'ne karşı Haçlı Birliği'nin kurulmasına neden oldu Avusturya, Venedik, Lehistan, Rusya ve Malta bu birliğe katıldılar Venedikliler Mora'ya ve Dalmaçya kıyılarına, Rusya Azak çevresine, Le*histan Podolya ve Boğdan'a Avusturya ise Macaris*tan ve Erdel bölgelerine saldırdı 16 yıl süren sa*vaşlarda Osmanlı orduları hemen her yerde yenil*di Padişah II Mustafa (1695-1703) bizzat sefere çıktıysa da başarılı olamadı, İngiltere ve Felemenk elçilerinin aracılığıyla Belgrat civarındaki Karlofça kasabasında Avusturya, Venedik ve Lehistan dele*geleri ile Karfofça Antlaşması yapıldı (1669) 1 Temeşvar ve Banat hariç bütün Macaris*tan ve Erdel Beyliği Avusturya'ya bırakıldı
2 Podolya ve Ukrayna Lehistan'a bırakıldı
3 Karlofça Antlaşması 25 yıl sürecek ve Avus*turya'nın garantisi altında bulunacaktı
4 Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e verildi
Ruslarla da Karlofça Antlaşması'nı tamamla*yan İstanbul Antlaşması imzalandı (1700)
1 Azak kalesi ve çevresi Rusya'ya bırakıla*caktı
2 Ruslar savaş sırasında işgal ettikleri yerle*ri geri vereceklerdi
3 Rusya İstanbul'da bir elçi bulundurabilecekti
4 Ruslar Kudüs'ü serbestçe ziyaret edebile*ceklerdi
Önemi :

• Karlofça ve İstanbul antlaşmaları ile Os*manlı Devleti ilk defa toprak kaybına uğradı
• Avrupa, Osmanlı baskısından kurtularak karşı saldırılara geçme imkânı buldu Osmanlı Devleti'nin Duraklama devri sona erdi Gerileme devri başladı
• Osmanlı Devleti'nin askeri gücünün yeter*sizliği tamamen anlaşıldı
• Rusya, Azak çevresini elde ederek Kara*deniz'e çıkma imkânına kavuştu
• Osmanlı Devleti, XVIII yüzyılda Karlofça ve İstanbul Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri alabilmek amacıyla Avusturya, Venedik ve Rusya ila savaşlar yaptı
• Macaristan'ın kaybedilmesiyle Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa egemenliği sona erdi
• Kutsal ittifakla yapılan savaşlar sırasında sefere çıkan II Mustafa ordusunun başın*da sefere çıkan son Osmanlı Padişahıdır
• Karlofça Antlaşması, Osmanlı topraklarını paylaşmayı hedef alan ilk devletlerarası antlaşmadır

C OSMANLI DEVLETİ'NDE DURAKLAMA DEVRİ İÇ İSYANLARI :
Osmanlı Devleti'nde XV ve XVI yüzyıllarda da iç isyanlar çıkmasına rağmen devlet örgütünün düzenli ve ordunun kuvvetli olması sayesinde bu ayaklanmalar kısa sürede bastırılabilmişti XVII yüzyılda idari, askeri, ekonomik bozuklukların etki*siyle çıkan isyanların etkileri çok daha önemli oldu Bu isyanlar karakterleri ve nedenleri yönünden üç kısımdan olmuştur
l İstanbul İsyanları : İstanbul isyanları genel*likle kapıkulu askerleri (Yeniçeri ve sipahiler) tara*fından çıkarılmıştır, İstanbul’da çıkan bu isyanlara bazen ulema, medrese öğrencileri ve halk da katıl*mıştır

İstanbul İsyanlarının Çıkmasında :
1Cülus bahşişi ve ulufe dağıtımında meyda*na gelen aksamalar,
2Maaşların düşük değerli paralarla verilmesi
3Ocak devlet içindir" anlayışının yerine "Devlet ocak içindir" anlayışının geçerli ol*ması
4Yeniçeri ve sipahilerin, menfaatlerine ters düşen Padişah, Veziriazam ve devlet adamlarını görevlerinden uzaklaştırmak is*temeleri
5Devlet adamları ve ulemanın birbirleriyle mücadelelerinde yeniçeri ve sipahilerin kış*kırtmaları etkili olmuştur
İstanbul isyanlarının temeli Fatih devrine ka*dar çıkmaktadır Fatih'in tahta çıkışı sırasında ye*niçeriler Cülus bahşişi için ayaklandılar İsteklerinin kabul edilmesiyle her hükümdar değişikliğinde Cü*lus bahşişi verme geleneği ortaya çıkmıştır
Yeniçeriler Yavuz zamanında ve Kanuni'nin ölümünden sonra II Selim'in tahta çıkışı sırasında ayaklandılar Bu ayaklanmalar yeniçerilerin devlet içindeki güçlerini anlamalarına neden olmuş ve sık sık isyan çıkmıştır Özellikle Sokullu'nun ölümün*den sonra İstanbul isyanları giderek yoğunlaşmış*tır Bu isyanlar III Murat, Genç Osman, IV Murat ve IV Mehmet zamanlarında oldu
III Murat zamanında çıkan isyanın nedeni yeniçerilere ayarı düşük akçelerle (kırpık ve züyuf akçe) ulufe verilmek istenmesidir Yeniçeriler bunu bahane ederek ayaklanmışlar ve istekleri yerine getirilmiştir
Yeniçerilerin ulufelerinin verilmesiyle hazine zor duruma düştüğünden sipahi maaşları sonraya bırakıldı Sipahiler bunun üzerine saraya yürüdü*ler Meydana gelen kargaşa sırasında saray bos*tancıları ve muhafızları tarafından yüzlerce sipahi*nin öldürülmesiyle isyan bastırıldı
Genç Osman (II Osman) Hotin seferi sırasın*da (1620) Yeniçerilerin durumunu görmüş ve ordu*da ıslahat yapmaya karar vermişti Ancak tecrübe*siz ve genç olduğundan ıslahat için yeterli hazırlığa sahip değildi Genç Osman yeniçeri ocağını kaldı*rarak yeni bir ordu kurmayı planlamıştı Bunun için hacca gitmeyi, dönüşte de Mısır ve Suriye'den as*ker toplayarak Yeniçeri Ocağını kaldırmaya karar verdi Bu düşünce hanımları vasıtasıyla saray ve dışarıda duyulunca Yeniçeriler isyan ettiler Genç Osman'ı tahttan indirerek l Mustafa'yı yeniden hü*kümdar yaptılar (1622) İsyan, Genç Osman'ın öl*dürülmesiyle sonuçlandı[*]Bu isyan, İstanbul isyanlarının en önemlisidir Yeniçeriler ilk defa bir Osmanlı Padişahınıöldürmüşlerdir[*]Genç Osman'ın öldürülmesi yeniçeri ocağı*nın tarihi boyunca bir leke olarak kalmıştır İstanbul isyanları, IV Murat zamanında da devam etti IV Murat'ın tahta çıktığı sırada hazine iyi durumda olmadığından Cülus Bahşişi dağıtılamadı Yeniçerilerin isyanı üzerine, saraydaki altın ve gümüş eşya eritilerek para kesildi ve dağıtıldı 1632'de yeniden ayaklanan yeniçeri ve sipahiler Vezir-i azam Hafız Ahmet Paşa'yı öldürdüler
1656 yılında IV Mehmet devrinde ayaklanan sipahiler, padişaha devlet işleriyle bizzat ilgilenmesi gerektiğini söylediler Ülkenin içine düştüğü duru*mu anlatarak, bu durumun sebebi olarak gördükleri 30 saray görevlisinin idamını istediler Bu olaylar sonunda idam edilenlerin cesetleri Sultanahmet Meydanındaki bir çınar ağacına asıldığı için bu is*yana Çınar Olayı (Vaka-i Vakvakiye) denildi
II Celâli İsyanları : Yavuz Sultan Selim dev*rinde Bozuklu (Yozgat) Celâl binlerce taraftan ile isyan etmişti Bu isyan bastırıldı ise de, daha sonra Anadolu'da meydana gelen iç isyan ve karışıklıklara Celâli İsyanları denildi Osmanlı Duraklama Devrinde Celâli İsyanları devletin bütün kurumlarını ve toplumu olumsuz yönde etkiledi Celâli İsyanlarının Nedenleri :[*]İktisadi durumun ve para ayarının bozulması[*]Vergi adaletsizliği nedeni ile köylülerin "çift bozan" olarak toprağını terk etmesi ve eşkıyalığa başlaması 3Dirlik sisteminin bozulmasıyla, güvenliği sağlamakla görevli yeniçeri, sipahi ve sekbanların halka zulmetmeleri
4Kadıların, yardımcılarının (naib) ve sancak beylerin Anadolu halkı ile kaynaşamamaları
5Anadolu'da tarım, sanat ve ticaret hayatının gerilemesi[*]Haçova zaferi (1596) sonunda askeri yoklama yapılarak firarilerin belirlenmesi ve bu kişilerin Anadolu'ya kaçmaları En büyük Celâli isyanları XVI yüzyılın sonlarında başladı ve XVII yüzyılın ortalarına kadar devam etti Büyük isyanlar Karayazıcı, Canbolatoğlu, Kalenderoğlu, Katırcıoğlu, Abaza Mehmet Paşa,Tavil Ahmet, Gürcü Nebi, Deli Hasan tarafından çıkarılmıştır Celaliisyanları karşısında Osmanlı Devlet adamları olayların nedenlerini inceleyip, tedbir alacakları yerde kuvvet ve şiddet yoluyla isyanları bastırmayı amaçladılar Padişahlar adalet nameler ile olayları önlemeyi amaçladılar İsyanlar sırasında devlet otoritesini sağlamak amacıyla binlerce isyancı öldürüldü
Celâli İsyanları Sonunda :
ØAnadolu'da can ve mal güvenliği kalmadı
ØKöylüler haraca bağlandığı gibi halkın malı yağma edildi
ØAnadolu'da vergiler düzenli olarak toplanamadı
ØAvusturya ve İran'la yapılan savaşlar sırasında içeride isyanlarla uğraşıldı
ØIV Murat devrinde Padişahın merkezde yönetimi tamamen eline alması isyanların ortadan kalkmasında etkili oldu
Øİsyanların olumlu yanı bazı devlet adamla*rının İmparatorluğun bu kötü gidişi üzerin-de düşünmelerinin sağlanması oldu
ØTımar sistemi bozuldu
Yorum : İstanbul isyanları ile Celâli isyanları şahıs*lara yönelik olarak yapılmış, devlet düze*nini değiştirmek amaçlanmamıştır
III Eyalet İsyanları : XVII yüzyılda Anadolu ve Rumeli dışında Yemen, Bağdat, Kırım, Eflak, Boğdan ve Erdel'de meydana gelen isyanlardır Devlet bu isyanla*rı zorlukla bastırabildi Feodal beyler ve yeniçerile*rin ileri gelenleri burada devlete karşı ayaklanarak yarı bağımsız duruma geldiler Sebepleri:1Devlet otoritesinin zayıflamasıyla eyaletlerdeki yerel yöneticilerin devletten ayrılma istekleri,2Yöneticilerin olumsuz tutum ve davranışlarına halkın tepki göstermesi3Vergilerin devlet denetimi dışında artırılmak istenmesi NOT: Bu isyanları Fransız ihtilalinden sonra başlayan "Milliyetçilik" hareketleriyle karıştırmamak gerekir Çünkü bu dönemde MİLLİ DEVLET kurma fikri ortaya çıkmamıştır D ISLAHAT HAREKETLERİ :
XVI yüzyıl sonlarında devlet düzeninin ve toplum yapısının bozulması şeklindeki gelişmelerin farkına varılmış ve XVII yüzyılda dönemin imkânlarına göre bazı tedbirler alınmıştır Osmanlı Devlet Adamlarının Islahat Yapmak İstemelerinin Nedenleri:Osmanlı Devletinin savaşlarda eskisi gibi etkili olamaması, devlet otoritesinin zayıflaması sonucu, sık sık isyanların baş göstermesi, ekonomik durumun bozulması gibi nedenlerle Osmanlı devlet adamlarııslahat yapma gereği duydularISLAHAT YAPAN PADİŞAHLAR: I Genç Osman (II Osman)'m Islahatları :
Genç Osman Padişah olduğunda ilk önce sade bir hayat kurdu Fatih devrine kadar yapıldığı gibi saray dışından Şeyhülislam Esat Efendi'nin ve Pertev Paşa'nın kızlarıyla evlendi Özellikle Yavuz devrin*den itibaren padişah saray dışında evlenmedikle*rinden bu davranış önemli bir değişiklik oldu Ulema sınıfının yetkisini azaltarak, padişahın zamana göre yasaları koyabilme gücünü artırmak istediBunların siyasetle uğraşmalarını ve devleti zayıflatmalarını önlemek istedi Kapıkulu Ocağını kaldırarak yerine Anadolu ve Suriye'deki Türklerden oluşan "milli bir ordu"kurmak ve yönetimi devşirmelerin etkisinden kurtarmak istedi Ancak niyetlerini farkeden yeniçeriler tarafından tahttan indirilerek öldürüldü (1622)Kapıkulu Ordusunun kaldırılmak istenmesi Osmanlı tarihindeki ilk ciddi ıslahat girişimidir II IV Murat'ın Islahatları :
IV Murat'ın Padi*şahlığının ilk döneminde devlet yönetimi Valide Kö*sem Sultan'ın elinde kalmıştı 1632 yılında yirmi yaşında iken devlet yönetimini tamamen eline alan IV Murat o zamana kadar görülen bozuklukları or*tadan kaldırmaya çalıştı Bu dönemde:
ØYeniçeri ve sipahi zorbalar ortadan kaldı*rıldı
Øİçki ve tütün yasaklandı
Øİstanbul'un asayişi sağlandı
ØAnadolu'daki Celâli isyanları sona erdirildi
ØDevrin devlet adamları ve alimlerine bo*zuklukların nedenlerini araştıran raporlar hazırlattı
Bunların en önemlisi Koçi Bey tarafından kaleme alınan "Risale" adlı eserdir
IV Murat kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede otoriteyi sağladı Ancak Koçi Bey'in tavsiyelerini yerine getirmeye fırsat bulamadan genç yaşta vefat etti (1640)
ISLAHAT YAPAN SADRAZAMLAR: IKuyucu Murat Paşa :
Kuyucu Murat Paşa I Ahmet devrinde sadrazam oldu Celâli isyanları*nın çoğalması üzerine Avusturya ile anlaşma yap*tıktan sonra (1606) Anadolu'ya geçerek askeri ted*birleri almış ve altmış bin kadar kişiyi cezalandıra*rak isyanları bastırmıştır Ancak Kuyucu Murat Paşa'nın yaptığı ıslahat isyanları temelden çözmeyi amaçlamadığı için, isyanlar yeniden çıkmıştır
II Tarhuncu Ahmet Paşa'nın Islahatı :
Tarhuncu Ahmet Paşa IV Mehmet devrinde sadrazam oldu 1652 yılında sadrazamlık görevine geldiğinde önce maliyeyi ele aldı Bütçe hazırlayarak devletin gelirlerinin 24 milyon, giderlerinin 25,5 milyon altın olduğunu gördü Mali defterlerin on yıllık incelenmesi sonunda bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve gereksiz olarak verilen hediye ve bahşişlerden geldiğini anladı Tarhuncu bütçeyi denkleştirme için saray harcamalarını azaltmaya çalıştı Fakat çıkarları elden giden çevrelerin faaliyetleri sonucunda idam edildi
III Köprülüler Devrinde Islahatlar:
Tarhuncu'dan sonra işbaşına gelenlerin başarısızlığı üzerine Valide Turhan Sultan'a Vezir Köprülü Mehmet Paşa tavsiye edildi Köprülü, devleti bu durumdan kurtaracağını, ancak bazı şartları olduğunu söyledi Saraydan istediği şartlar şunlardı
1 Saray, devlet işlerine karışmayacaktı
2 Devlet işleriyle ilgili olarak saraya sunacağı her teklif kabul edilecekti
3 Devlet memurlarına istediği kimseleri atayacaktı
4 Hakkında bir şikâyet olursa önce kendisine sorulacak, savunması alındıktan sonra bir karar verilecekti
üKöprülü Mehmet Paşa, ileri sürdüğü bu şartlarla tam bağımsız bir sadrazam olarak istediklerini yapabileceği bir ortam hazırlamayı amaçlamıştır
Köprülü Mehmet Paşa'nın sadrazamlığı döne*minde (1656-1661):
Øİstanbul'da ulema arasındaki dini tartış*mayı sona erdirerek ortalığı yatıştırdı
ØGirit kuşatması nedeniyle Venedikliler Ça*nakkale Boğazı'nın abluka altına almışlar*dı Yapılan mücadelelerde bu abluka kal*dırıldı Venedikliler tarafından işgal edil*miş Limni, Bozcaada ve İmroz'u geri aldı Girit'e asker ve cephane gönderdi
ØErdel Beyi Rakoçi'nin isyanı bastırıldı
ØKöprülü'nün başarıları üzerinde Anado*lu'da bağımsız yaşamaya başlamış bey*lerbeyi ve sancak beyleri onun Erdel'de bulunduğu sırada Abaza Hasan Paşa'nın etrafında toplanarak Padişaha şikâyette bulundular Kanlı savaşlardan sonra asi*ler itaat altına alındı
ØKöprülü Mehmet Paşa'nın politikası da Kuyucu Murat Paşa ve IV Murat gibi kuv*vet ve şiddet yoluyla ülkede asayişi sağla*maktı
Köprülü Mehmet Paşa'dan sonra oğlu Fazıl Ahmet Paşa sadrazam oldu (1661-1676) Bu devirde de;
ØErdel yüzünden Avusturya ile savaşlar ya*pılarak Vasvar Antlaşması imzalandı (1664)'
ØGirit'in fethi gerçekleşti (1669)
ØPodolya'yı Osmanlı topraklarına katan Bucaş Antlaşması yapıldı
Fazıl Ahmet Paşa’dan sonra Köprülü ailesinden;
ØMerzifonlu Kara Mustafa paşa (1676-1683)
ØFazıl Mustafa Paşa (1683-1691)
ØAmcazade Hüseyin Paşa (1691-1699)
ØSadrazamlık makamına getirilmiştir

Islahatların Genel Özellikleri:
1)XVII yüzyıl ıslahatları fazla gelişme imkânı bulamamıştır
2)Osmanlı Devleti'nin duraklamasına çö*züm getirilememiştir
3)Kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede asayişin sağlanması amaçlanmıştır
4)Islahatlarda Avrupa etkisi olmamıştır
5)Islahatlar şahıslara bağlı kalmış, devlet adamları görevden ayrıldığında her şey yeniden bozulmuştur
6)Islahatlar halka mal edilememiştir
7)Islahatlar padişahların yetersizliği, yenilik karşıtı olan Yeniçeri ocağı, ulema ve saray kadınlarının tepkisinden dolayı başarıya ulaşamamıştırIslahatların başarılı olmamasında :
1)Islahat yapan devlet adamları ve padişah*ların uzun süre işbaşında kalamamaları
2)Çıkarları elden giden çevrelerin entrika ve isyanlarla ıslahatlara tepki göstermeleri etkili olmuştur
Kuyucu Murat Paşa, IV Murat ve Köprü*lüler kuvvet ve şiddet yoluyla ülkede gü*venliği sağlamayı amaçlamışlardı

duraklama döneminin olayları, osmanlı imparatorluğu duraklama dönemi olayları, osmanlı devletinin duraklama döneminde iranla yaptığı antlaşma, 17yıl duraklama dönemi, iahmet dönemindeki siyasal olaylar ,duraklama dönemi içinde köprüler dönemi ,duraklama dönemi siyasi olaylar ,duraklama dönemi padişahları yaşları, duraklama devrinde çıkan ayaklanmalar ve sonuçlar,osmanlı devletin duraklama zamını, 1574 yılında kafes yöntemi ,osmanlı devleti 17yyda duraklama dönemi, duraklama döneminin ıslahatları, genç osman dönemi siyasi olaylar,