Eylemler,eylem çeşitleri Ve Eylemlerin özellikleri

EYLEMLER, EYLEM ÇEŞİTLERİ VE EYLEMLERİN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

İş, oluş, durum ve hareketi zaman ve kişi kavramlarına bağlayarak anlatan sözcüklerdir
Her eylemde bir hareketlilik anlamı, bir zaman anlamı, bir de kişi anlamı vardır
Sonuna –mek, -mak ekleri getirilebilen tüm sözcükler eylemdir
UYARI: Eş görevli yani cümledeki kullanılışına göre hem ad hem de eylem olabilen eşsesli sözcüklere dikkat
Örn:
Yere düşünce yüzünü yüzdü
Kendisine gül verince yüzü güldü

KILIŞ
Nesne alabilen eylemlerdir
Etkilenen vardır
Örn:
Ezdi
Sevdi
Geçmiş

DURUM


Kılış ve oluş eylemlerinin dışındaki eylemlerdir

OLUŞ
Kendi kendine oluşan eylemlerdir
Örn:
Sarardı
Morarıyor
Çürüyecek

EYLEM ÇEKİMİ:


Eyleme getirilen çeşitli eklerle sağlanır
Eylemde yeni bir eylem türetmezler

EYLEMDE KİŞİ:


Eylemde kişi eyleme eklenen/ek halinde olan zamirlerle yapılır
Örn:
aldım (ben-1 tekil kişi) aldık (biz-1çoğul kişi)
koşuyorsun (sen-2 tekil kişi) koşuyorsunuz (siz-2 çoğul kişi)
gülecek (o-3 tekil kişi) gülecekler (onlar-3 çoğul kişi)

EYLEM ÇEKİMLERİNDE OLUMLULUK - OLUMSUZLUKLAR:

Eylem+dilek-şart/haber kipi+ma+kişi eki
Geniş zamanda (-r) düşer
Ayrıca “değil” sözcüğüyle de yapılır
Örn:
Anlamış değilim

EYLEM ÇEKİMLERİNDE SORU (mı):


Örn:
Çalıştın> Çalıştın mı?
Çalışmışız> Çalışmış mıyız?
Geliyordu> Geliyor muydu?

EYLEMLERDE ZAMAN /KİP/ ANLAM KAYMASI:


Eylemdeki zamanın başka zamanın yerine kullanılmasıdır
Örn:
Ödevimi yarın bitiriyorum (-ecek)
Bu öğrence her yıl okul birincisi oluyor (-r)
Kasabamızın kışları soğuk geçiyor (-r)
Bir gün adam kapısına dayanır (-mış)
O adamı bulup bana getireceksiniz (getirin)
Bu sınıf çok değişmiş (değişti)
Mehmet soruyu bilemedi, dersine çalışmamış olacak (olmalı)
Çocuğun üstünü başını giydirip bana getirirsiniz (giydirin)
En geç yarın bana bu kitabı getirmelisin (getir)