İsim çekim Eklerinin-ad çekim Eklerinin özellikleri

İSİM ÇEKİM EKLERİNİN - AD ÇEKİM EKLERİNİN ÖZELLİKLERİ VE ÇEŞİTLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

Adların sonlarına gelerek diğer sözcüklere bağlarlar Cümle içindeki durumlarını belirten Adlara cümlede görev veren veya anlamını türlü yönlerden belirginleştiren HAL

EKLERİ YALIN

Adların hiçbir durum eki almamış biçimidir Adın ek almamış durumudur Örn: Oda, ev, baba, sınıf, adam, düşünce, kitaplık… Kullanımı: cümlede özne ve belirtisiz nesne olurlar Örn: Çocuk, biraz koştuktan sonra durdu (özne) Evinde çiçek yetiştiriyor (bsiz nesne)

YÖNELME (-E DURUMU)

Adın belirttiği kavrama yöneliş, dönme söz konusudur Genelde cümlede dolaylı tümleç olurlar Örn: Sınıfa,okula, eve, yola… Kullanımı: Cümlede belirttiği anlama göre DT veya BT Örn: Eve geldi (yönelme-DT) Bugün okula gidecek (yönelme-DT) Bugün yemek yemeye eve gidecek (neden-BT) Bu iş yarına kalır (zaman-BT) Annesini görmeye gitti (neden-BT)

BELİRTME (YÜKLEME, -İ DURUMU)

Eylemden etkilenen varlığı bildirir Adı eyleme bağlar -i, -ı ve –u,-ü biçimindedir Örn: Kitabı, evi Okulu, çocuğu… Kullanımı: Cümlede belirtili nesne görevini üstlenir Örn: Üzümünü ye, bağını sorma Onun da evi var Uyarı: adın –i durumu, 3 tekil kişi iyelik eki –i ile karıştırılmamalıdır Örn: Evi yandı (iyelik) Evi gördü (-i durumu)

BULUNMA (KALMA,-DE DURUMU)

Adları eylemlere bağlar Eylemin yapıldığı yeri bildirirler Örn Adamı sokakta öldürdü Bir varlığın kaldığı, bulunduğu yeri, kişiyi belirtir Örn: Kitaplar sıranın gözünde kaldı (bulunduğu yer) Kalemim Ahmet’te duruyor (bulunduğu kişi) -de, -da, -te, -ta Kullanımı: Sözcüğe DT , BT görevi verir Örn Okullar yine eylülde açılacak (zaman-BT) Balıklar gemide yerini aldı (yer-DT) Saat onda gelirim (zaman-BT) Sizinle Ankara’da tanışmıştık (yer-DT) Çamaşırları elde yıkıyormuş (durum-(nasıl)-BT) ÇIKMA (UZAKLAŞMA, AYRILMA , -DEN DURUMU) Sözcüğe cümlede çıkma, kaynaklanma, uzaklaşma anlamları yükler Kullanımı: cümlede sözcüğe DT,BT görevini verir Örn: Okuldan bugün ayrıldım (nereden-DT) Davet için hazırlıklar dünden başladı (zaman-ZT) Taze sebzeyi tarladan alacaksın (nerden-DT) Bebek gürültüden uyuyamadı (neden-BT)

ÇOĞUL EKİ (-LAR, -LER)

Adları çoğul duruma getirirler Birden çok varlık anlatırlar Uyarı: yalnızca çoğul yapmaz, getirildikleri adlara değişik anlamlar katarlar Örn: Aile anlamı: Ayşeler bize geldi Soy sop: Türkler buralara da sahiptir Abartma: Adamın dünyalar kadar malı vardı Benzerlik: Şanlı tarihimiz Fatihlerle doludur Saygı: Müdür beyler henüz gelmedi İYELİK

EKLERİ (TAMLANAN):

Bir şeyin kime, neye ait olduğunu bildiren Adları adlara bağlar Örn: Baş-ı-m (1 tekil kişi iyelik) el-i-n (2 kişi tekil iyelik) kaş-ı (3 tekil kişi iyelik) Kafa-mız (1 çoğul kişi iyelik) burun-u-nuz (2çoğul kişi iyelik) göz-leri (3 çoğul kişi iyelik) Uyarı:3 tekil kişi iyelik eki (-i), belirtme durumu eki (-i) ile karıştırılmamalı Örn: Kitabı bana yararlı olmadı (onun kitabı) Kitabı verir misin? (neyi) Bulmak için başına ONUN getirilir Uyarı: -ları, -leri ile çoğul eki birbirine karıştırılmamalıdır Örn: Yavrular annelerini arıyorlardı

İLGİ EKİ (TAMLAYAN--İN, -IN, -ÜN, -UN)

Bir adı diğerine bağlar Belirtili ad tamlaması kurar Örn: Bahçe-n-in kapısı oda-n-ın penceresi On-un gibisi az bulunur Bunlar-ın hepsi sen-in olsun Senin evin nerede? EŞİTLİK (-CE, -CA; -ÇE, -ÇA) Adlara cümlede değişik anlamlar yükler Örn: Pikniğe ailece gittik (birliktelik) Yıllarca onun yolunu gözledik (çokluk) Bu konu bence böyle anlatılmalı (-e görelik) Çocukça davranma (benzerlik, gibilik)

Boyca bizden uzundu (bakımından)