Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-08-2012

Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları

Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları Genetik Mühendisliği
YARARLARI NELERDİR?

Tıptaki Yararları
· Hayvanların İnsanlar İçin Organ Verici Olması:Hayvandan insana organ transplantasyonuna “xerotransplantasyon” denir

Genetik mühendisliği domuzların organlarının insan için daha uygun olması açısından bunlar üzerinde çalışmalar yapıyorlar

Reddetme reaksiyonları başarılı bir şekilde kontrol altına alındığı zaman bu domuzlar ekonomik organ vericileri olacaklar

· Beyin Tümörüne Karşı Gen Terapisi:Gen terapisinde amaç “suicide gene” olarak adlandırılan genleri kullanarak tümör hücrelerini öldürmektir

Bu tür genleri taşıyan tümör hücreleri şeklini bir hücre zehiri ilacına dönüştürerek bu tümörleri öldürür

· Hepatit B:Hepatit B virüsü kan yoluyla bulaşır

Örneğin küçük yaralardan veya koruma olmaksızın cinsel temas ile

İlk Hepatit B aşısı 1982’de kronik hastaların kanından çok kompleks processler yapılarak elde edilmişti

1986’dan beri bu aşı, kolay bir processle GM maya hücreleri kullanılarak üretilmektedir

· Bubble Boy:Bubble Boy,gen mutasyonu sonucu ADA-adenosin deaminaz-eksikliği ile oluşan bir hastalıktır ve immün sistemi hücrelerinin yok olmasına neden olurHastalığın tedavisi hastalara ADA ve kemik iliği transplantasyonu ile yapılmaktaydıAncak 1990’da kopyalanmış ADA enzimleri inaktive edilmiş virüse verildiVirüs,hastanın T-hücrelerine yerleşip,çoğaldıBu tedavide başarı sağlandı

· Çeşitli Davalarda Genetik Mühendisliği:Cinayet olaylarında,forensic(yasalarda geçen ve suçluların takibinde kullanılan teknik) ekipleri,suç mahalindeki saç, semen,kan,tırnak örneklerini inceleyip RFLP’leri(Restriction Fragment Length Polymorphisms) karşılaştırırlar ve farklı olanları tespit ederlerAynı zamanda RFLP analizi babalık tayininde de kullanılmaktadır
Beslenmedeki Yararları
· Yiyecekler:GM yiyecekler üretildi

Kabak, maya, patates ,soya fasulyesi, domates , mısır

Örneğin soğuğa çok hassas olan domates ve çilek gibi bitkilere dil balığından izole edilen “anti-freeze”geni aktarıldı

Ayrıca bakterilerde bulunan ve böcekleri öldüren toksin geni mısır ve pamuğa verildi

Gerçekte,genetik mühendisliği teknikleri işlenmiş yiyeceklerin % 60’ında kullanılmaktadır

· Çürümeye Son-Anti Squash Domates:Satılan pek çok domates yeşil ve sert şekilde tarladan kaldırılmaktadır

Bu durum bu tür basınca hassas ürünlerin nakliyatını kolaylaştırmaktadır

Satılmadan önce bu domatesler suni olarak etilen hormonuyla olgunlaştırılmaktadır

Doğada bu madde olgun domateslerin hücre duvarının çürümesine,bozulmasına neden olmaktadır

Anti squash domateslerde bu hormonu yapan genler inaktif hale getirilmiştir

Buna ilaveten anti squash domatesler başka türlerin genlerini içermezler

· Körlüğe Karşı Pirinç:Gelişmekte olan ülkelerdeki milyonlarca insan tek yönlü beslenme nedeniyle vitamin yetersizliği çekmektedir

Taze meyveler yerine pirinç başlıca besindir

Pirinç ise vitamin A içermez

Bu vitaminin eksikliği ise çocuklarda en yaygın hastalıklardan biri olan körlüğe yol açar

Genetik mühendisliği kullanılarak bu pirincin besin değerini arttırmak için kalıtımsal materyali değiştirilmektedir

Bu sayede pirinçte daha çok vitamin A öncüsü bulunur

· Az Yağlı Patates Cipsleri:Cips ve patatesler bünyelerinde çok fazla yağ barındırırlar Dolayısıyla oldukça kolarili yiyeceklerdirBu durum artık değişmiştirBilimadamları patatese nişasta üretimini arttıran geni başarılı bir şekilde aktarmışlardırBu şekilde bir değişim patatesleri kızartıldıkları zaman daha çok nişastalı yapmakta ve daha az yağ alınmaktadır
Tarıma ve Çevreye Yararları
· İlk Bitki:Genetik mühendisliği uygulanan ilk bitki,hastalıklara karşı savaşan petunya üretimi idi

· Geleneksel Çaprazlaşmayı Geliştirme:Çaprazlaşmayla tür bariyeri aşılarak genler aktarıla-maz

Genetik mühendisliği asla çaprazlaşma yapmayacak türler arasında gen transferi gerçekleştirir

Aynı zamanda çaprazlaşma;doğada ebeveynlerin yavru DNA’larını oluşturmak üzere DNA’larını birleştirme aktivitesini başarmasına olanak sağlar

Genetik mühendisliği yeni genleri herhangi bir temel referans olmaksızın konakçı hücrelere kolaylıkla aktarır

· Ağaç Kurtlarına Karşı Geliştirilen Stratejiler:Ağaç kurtları mısır bitkisini içerden kemirerek ekinlerin %7’sini yokederGenetik mühendisliği yardımıyla mısır bitkisi hücrelerine böcek zehiri üreten gen nakledilirDolayısıyla ağaç kurtları zehirlenerek, ortadan kalkar
· Blue Jean Ve Genetik Mühendisliği:Eskiden tekstil sanayiinde,jeanleri boyamadan önce kullanılan beyazlatıcıların yıkanması için çok fazla suya ve enerjiye gereksinim duyuluyorduBugün GM bakterilerin kullanılarak bu beyazlatıcılar nötralize edilirBöylece su,enerji ve zamandan %10 tasarruf sağlandığı gibi çevre de korunmuş olur
Hayvanlardaki Yararları
· Anti-Freeze Geni:Bilimadamları,Kanada dil balığında bulunan “anti-freeze” genini somon balığına transplante ettiler

Bu sayede soğukta kültürasyonu yapılabildi

· Genler,sığır etindeki yağ oranının azaltılmasında kullanıldı

Ayrıca,hastalıklara karşı koru-yucu olan bir gen sığırlara aktarılarak antikor kullanmadan sağlıklı kalabilmeleri sağlandı

· Genetik mühendisliği kullanılarak,insandan alınan genler koyuna aktarıldı ve koyun sütünde akciğer kanseri tedavisinde kullanılan alpha-1 antitripsinin üretilmesi sağlandı

· Dört bacaklı ve kanatları olmayan tavuklar üretildi

· Örümcek genleri aktarılarak keçi sütünde ipek üretildi

TEHLİKELERİ NELERDİR?

Sağlık Tehlikeleri
· Uzun-Süreli Güvenli Testler Yok:Genetik mühendisliği;organizmaların asla insan yiyecek kaynağı olmayan materyallerini kullanarak yediğimiz doğal temel besinleri değiştirir

Uzun-süreli testler olmaksızın kimse bu yiyeceklerin güvenli olup olmadığını bilemez

· Toksinler:Genetik mühendisliği organizmalarda beklenmedik mutasyonlara neden olur ki bu mutasyonlar, yiyeceklerde yeni ve yüksek seviyelerde toksinler geliştirebilirler

· Alerjik Reaksiyonlar:Genetik mühendisliği yiyeceklerde daha önce görülmemiş ve bilinmeyen alerjenleri oluşturabilirler

· Besin Değerinin Azalması:Transgenik yiyecekler sahte tazelikle tüketicileri yanlış yöne yöneltebilirler

Lezzetli görünüşlü,parlak kırmızı renkli genetik olarak modifiye edilmiş bir domates birkaç haftalık ve besin değeri az olabilir

· Antibiyotik Rezistan Bakteriler:Genetik mühendisliği antibiyotik rezistan genleriGM hücreleri işaretlemede kullanır

Bu da GM tohumların antibiyotiklere karşı dirençli genler taşıdığını gösterir

Bu genler ise bizi enfekte eden bir bakterinden alınmış olabilir

· İzi Takip Edilemeyen Problemler:Etiketleme olmaksızın toplum sağlık örgütleri her tür problemin kökeni araştırıp bulmakta güçsüz kalıyorlar

· Yan Etkiler Öldürücü Olabilir:37 kişi öldü,1500 kişi kısmi felce uğradı ve GM bakterilerin yaptığı triptofan bağlantılı sendrom yüzünden 5000’den fazla kişi geçici olarak sakatlandı

Çevresel Tehlikeler
· Herbisitlerin Kullanımının Artması:Bilimadamları genetik mühendisliğince yapılmış herbisit –rezistan bitkilerin varlığının herbisit kullanım miktarını artıracağını saptamışlardır

Çiftçiler tohumlarının herbisitleri tolere edebileceğini bildiklerinden, bunları cömertçe kullanmaktadırlar

· Daha Çok Pestisit:GM tohumlar çoğu kez kendi pestisitlerini yaparlar ve EPA(Environment Protection Authority) tarafından pestisit olarak sınıflandırılabilirler

Bu strateji yiyecek ve tarlalarımıza her zamankinden daha çok pestisit koyacaktır

· Ekoloji Zarar Görebilir:Besin zincirinde yer alan GM organizmaların etkisi lokal ekolojiye zarar verebilir

Yeni organizmalar doğal floradaki akrabalarıyla başarılı bir şekilde yarış yapabilir ve çevrede daha önce hiç görülmemiş değişikliklere neden olabilir

· Gen Populasyonu Ortadan Kalkabilir:Bir kere bu GM organizmalar yani virüsler ve bakteriler çevreye serbest bırakıldı mı bunları tekrar bir araya getirmek mümkün değildir

Kimyasal ya da nükleer kontaminasyondan farklı olarak negatif etkiler geridönüşümsüzdür

Tarımsal Tehlikeler
· Yaygın Tohum Kıtlığı:Genetik mühendisleri GM tohumları patentleyerek kar sağlamak niyetindeler

Buna göre ne zaman bir çiftçi GM tohum ekse bütün tohumları aynı genetik yapıya sahip olacaktır

Sonuçta bu özel tohumlara hücum edecek bir fungus,virus ya da zararlı böcek gelişirse yaygın tohum kıtlığı olacaktır

· Tüm Yiyecek Stoklarımızı Tehdit Eder:Böcekler,kuşlar ve rüzgar genetik mühendisliğince değiştirilmiş tohumları komşu tarlalara ya da daha uzaklara taşıyabilir

Transgenik bitkilerin polenleri doğal tohumlarla ve vahşi akrabalarıyla polen çaprazlaşması yapabilir

Bunların yanında bu teknolojinin kökünde bazı şüpheler vardır:
· Bir DNA fragmentini sokmak için kullanılan teknik hassas,güvenilmez ve belirsizdir

· Sokma işleminin konakçı hücrenin biyoteknolojisi üzerindeki etkisi bilinemez

· GM organizmanın çevre üzerindeki etkisi bilinemez

· GM yiyeceklerin yenmesiyle oluşacak etki bilinemez

· Risklerin ne olabileceği konusunda tam bir fikir yok

· Felaket olduğu taktirde telafisi yok

· Bu negatif sonuçlar için kimin-eğer biri varsa- yasal olarak sorumlu tutulacağı bile kesin değil

Bütün bunlardan sonra “Genetik mühendisliği güvenli midir?” diye bir soru aklınıza gelebilir:
Güvenlik, tecrübe birikiminden gelir

Genetik mühendisliği olayında ise, güvenlik iddiasını haklı çıkaracak yeterli tecrübe birikimi için gerekli zaman ve toplum tartışması yoktur

Konu Araçları	Bu Konuda Ara
Yazıcı Çıktısını Göster Sayfayı E-posta ile Yolla	Bu Konuda Ara: Gelişmiş Arama
Görünüm Modları

09-08-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları Genetik Mühendisliğinin Yararları - Genetik Mühendisliğinin Zararları Genetik Mühendisliği YARARLARI NELERDİR? Tıptaki Yararları · Hayvanların İnsanlar İçin Organ Verici Olması:Hayvandan insana organ transplantasyonuna “xerotransplantasyon” denirGenetik mühendisliği domuzların organlarının insan için daha uygun olması açısından bunlar üzerinde çalışmalar yapıyorlarReddetme reaksiyonları başarılı bir şekilde kontrol altına alındığı zaman bu domuzlar ekonomik organ vericileri olacaklar · Beyin Tümörüne Karşı Gen Terapisi:Gen terapisinde amaç “suicide gene” olarak adlandırılan genleri kullanarak tümör hücrelerini öldürmektirBu tür genleri taşıyan tümör hücreleri şeklini bir hücre zehiri ilacına dönüştürerek bu tümörleri öldürür · Hepatit B:Hepatit B virüsü kan yoluyla bulaşırÖrneğin küçük yaralardan veya koruma olmaksızın cinsel temas ileİlk Hepatit B aşısı 1982’de kronik hastaların kanından çok kompleks processler yapılarak elde edilmişti1986’dan beri bu aşı, kolay bir processle GM maya hücreleri kullanılarak üretilmektedir · Bubble Boy:Bubble Boy,gen mutasyonu sonucu ADA-adenosin deaminaz-eksikliği ile oluşan bir hastalıktır ve immün sistemi hücrelerinin yok olmasına neden olurHastalığın tedavisi hastalara ADA ve kemik iliği transplantasyonu ile yapılmaktaydıAncak 1990’da kopyalanmış ADA enzimleri inaktive edilmiş virüse verildiVirüs,hastanın T-hücrelerine yerleşip,çoğaldıBu tedavide başarı sağlandı · Çeşitli Davalarda Genetik Mühendisliği:Cinayet olaylarında,forensic(yasalarda geçen ve suçluların takibinde kullanılan teknik) ekipleri,suç mahalindeki saç, semen,kan,tırnak örneklerini inceleyip RFLP’leri(Restriction Fragment Length Polymorphisms) karşılaştırırlar ve farklı olanları tespit ederlerAynı zamanda RFLP analizi babalık tayininde de kullanılmaktadır Beslenmedeki Yararları · Yiyecekler:GM yiyecekler üretildi Kabak, maya, patates ,soya fasulyesi, domates , mısırÖrneğin soğuğa çok hassas olan domates ve çilek gibi bitkilere dil balığından izole edilen “anti-freeze”geni aktarıldıAyrıca bakterilerde bulunan ve böcekleri öldüren toksin geni mısır ve pamuğa verildiGerçekte,genetik mühendisliği teknikleri işlenmiş yiyeceklerin % 60’ında kullanılmaktadır · Çürümeye Son-Anti Squash Domates:Satılan pek çok domates yeşil ve sert şekilde tarladan kaldırılmaktadır Bu durum bu tür basınca hassas ürünlerin nakliyatını kolaylaştırmaktadırSatılmadan önce bu domatesler suni olarak etilen hormonuyla olgunlaştırılmaktadırDoğada bu madde olgun domateslerin hücre duvarının çürümesine,bozulmasına neden olmaktadırAnti squash domateslerde bu hormonu yapan genler inaktif hale getirilmiştirBuna ilaveten anti squash domatesler başka türlerin genlerini içermezler · Körlüğe Karşı Pirinç:Gelişmekte olan ülkelerdeki milyonlarca insan tek yönlü beslenme nedeniyle vitamin yetersizliği çekmektedirTaze meyveler yerine pirinç başlıca besindirPirinç ise vitamin A içermezBu vitaminin eksikliği ise çocuklarda en yaygın hastalıklardan biri olan körlüğe yol açarGenetik mühendisliği kullanılarak bu pirincin besin değerini arttırmak için kalıtımsal materyali değiştirilmektedirBu sayede pirinçte daha çok vitamin A öncüsü bulunur · Az Yağlı Patates Cipsleri:Cips ve patatesler bünyelerinde çok fazla yağ barındırırlar Dolayısıyla oldukça kolarili yiyeceklerdirBu durum artık değişmiştirBilimadamları patatese nişasta üretimini arttıran geni başarılı bir şekilde aktarmışlardırBu şekilde bir değişim patatesleri kızartıldıkları zaman daha çok nişastalı yapmakta ve daha az yağ alınmaktadır Tarıma ve Çevreye Yararları · İlk Bitki:Genetik mühendisliği uygulanan ilk bitki,hastalıklara karşı savaşan petunya üretimi idi · Geleneksel Çaprazlaşmayı Geliştirme:Çaprazlaşmayla tür bariyeri aşılarak genler aktarıla-mazGenetik mühendisliği asla çaprazlaşma yapmayacak türler arasında gen transferi gerçekleştirirAynı zamanda çaprazlaşma;doğada ebeveynlerin yavru DNA’larını oluşturmak üzere DNA’larını birleştirme aktivitesini başarmasına olanak sağlarGenetik mühendisliği yeni genleri herhangi bir temel referans olmaksızın konakçı hücrelere kolaylıkla aktarır · Ağaç Kurtlarına Karşı Geliştirilen Stratejiler:Ağaç kurtları mısır bitkisini içerden kemirerek ekinlerin %7’sini yokederGenetik mühendisliği yardımıyla mısır bitkisi hücrelerine böcek zehiri üreten gen nakledilirDolayısıyla ağaç kurtları zehirlenerek, ortadan kalkar · Blue Jean Ve Genetik Mühendisliği:Eskiden tekstil sanayiinde,jeanleri boyamadan önce kullanılan beyazlatıcıların yıkanması için çok fazla suya ve enerjiye gereksinim duyuluyorduBugün GM bakterilerin kullanılarak bu beyazlatıcılar nötralize edilirBöylece su,enerji ve zamandan %10 tasarruf sağlandığı gibi çevre de korunmuş olur Hayvanlardaki Yararları · Anti-Freeze Geni:Bilimadamları,Kanada dil balığında bulunan “anti-freeze” genini somon balığına transplante ettilerBu sayede soğukta kültürasyonu yapılabildi · Genler,sığır etindeki yağ oranının azaltılmasında kullanıldıAyrıca,hastalıklara karşı koru-yucu olan bir gen sığırlara aktarılarak antikor kullanmadan sağlıklı kalabilmeleri sağlandı · Genetik mühendisliği kullanılarak,insandan alınan genler koyuna aktarıldı ve koyun sütünde akciğer kanseri tedavisinde kullanılan alpha-1 antitripsinin üretilmesi sağlandı · Dört bacaklı ve kanatları olmayan tavuklar üretildi · Örümcek genleri aktarılarak keçi sütünde ipek üretildi TEHLİKELERİ NELERDİR? Sağlık Tehlikeleri · Uzun-Süreli Güvenli Testler Yok:Genetik mühendisliği;organizmaların asla insan yiyecek kaynağı olmayan materyallerini kullanarak yediğimiz doğal temel besinleri değiştirirUzun-süreli testler olmaksızın kimse bu yiyeceklerin güvenli olup olmadığını bilemez · Toksinler:Genetik mühendisliği organizmalarda beklenmedik mutasyonlara neden olur ki bu mutasyonlar, yiyeceklerde yeni ve yüksek seviyelerde toksinler geliştirebilirler · Alerjik Reaksiyonlar:Genetik mühendisliği yiyeceklerde daha önce görülmemiş ve bilinmeyen alerjenleri oluşturabilirler · Besin Değerinin Azalması:Transgenik yiyecekler sahte tazelikle tüketicileri yanlış yöne yöneltebilirlerLezzetli görünüşlü,parlak kırmızı renkli genetik olarak modifiye edilmiş bir domates birkaç haftalık ve besin değeri az olabilir · Antibiyotik Rezistan Bakteriler:Genetik mühendisliği antibiyotik rezistan genleriGM hücreleri işaretlemede kullanırBu da GM tohumların antibiyotiklere karşı dirençli genler taşıdığını gösterirBu genler ise bizi enfekte eden bir bakterinden alınmış olabilir · İzi Takip Edilemeyen Problemler:Etiketleme olmaksızın toplum sağlık örgütleri her tür problemin kökeni araştırıp bulmakta güçsüz kalıyorlar · Yan Etkiler Öldürücü Olabilir:37 kişi öldü,1500 kişi kısmi felce uğradı ve GM bakterilerin yaptığı triptofan bağlantılı sendrom yüzünden 5000’den fazla kişi geçici olarak sakatlandı Çevresel Tehlikeler · Herbisitlerin Kullanımının Artması:Bilimadamları genetik mühendisliğince yapılmış herbisit –rezistan bitkilerin varlığının herbisit kullanım miktarını artıracağını saptamışlardırÇiftçiler tohumlarının herbisitleri tolere edebileceğini bildiklerinden, bunları cömertçe kullanmaktadırlar · Daha Çok Pestisit:GM tohumlar çoğu kez kendi pestisitlerini yaparlar ve EPA(Environment Protection Authority) tarafından pestisit olarak sınıflandırılabilirlerBu strateji yiyecek ve tarlalarımıza her zamankinden daha çok pestisit koyacaktır · Ekoloji Zarar Görebilir:Besin zincirinde yer alan GM organizmaların etkisi lokal ekolojiye zarar verebilirYeni organizmalar doğal floradaki akrabalarıyla başarılı bir şekilde yarış yapabilir ve çevrede daha önce hiç görülmemiş değişikliklere neden olabilir · Gen Populasyonu Ortadan Kalkabilir:Bir kere bu GM organizmalar yani virüsler ve bakteriler çevreye serbest bırakıldı mı bunları tekrar bir araya getirmek mümkün değildirKimyasal ya da nükleer kontaminasyondan farklı olarak negatif etkiler geridönüşümsüzdür Tarımsal Tehlikeler · Yaygın Tohum Kıtlığı:Genetik mühendisleri GM tohumları patentleyerek kar sağlamak niyetindelerBuna göre ne zaman bir çiftçi GM tohum ekse bütün tohumları aynı genetik yapıya sahip olacaktırSonuçta bu özel tohumlara hücum edecek bir fungus,virus ya da zararlı böcek gelişirse yaygın tohum kıtlığı olacaktır · Tüm Yiyecek Stoklarımızı Tehdit Eder:Böcekler,kuşlar ve rüzgar genetik mühendisliğince değiştirilmiş tohumları komşu tarlalara ya da daha uzaklara taşıyabilirTransgenik bitkilerin polenleri doğal tohumlarla ve vahşi akrabalarıyla polen çaprazlaşması yapabilir Bunların yanında bu teknolojinin kökünde bazı şüpheler vardır: · Bir DNA fragmentini sokmak için kullanılan teknik hassas,güvenilmez ve belirsizdir · Sokma işleminin konakçı hücrenin biyoteknolojisi üzerindeki etkisi bilinemez · GM organizmanın çevre üzerindeki etkisi bilinemez · GM yiyeceklerin yenmesiyle oluşacak etki bilinemez · Risklerin ne olabileceği konusunda tam bir fikir yok · Felaket olduğu taktirde telafisi yok · Bu negatif sonuçlar için kimin-eğer biri varsa- yasal olarak sorumlu tutulacağı bile kesin değil Bütün bunlardan sonra “Genetik mühendisliği güvenli midir?” diye bir soru aklınıza gelebilir: Güvenlik, tecrübe birikiminden gelirGenetik mühendisliği olayında ise, güvenlik iddiasını haklı çıkaracak yeterli tecrübe birikimi için gerekli zaman ve toplum tartışması yoktur