Venüs Geçişi

Venüs geçişi

1656-1742 yılları arasında yaşamış olan Edmond Halley, bir öneride bulunmuştu:Venüs gezegeni Güneş’in önünden geçerken,Yerküre’nin seçilmiş noktalarından ölçümlenirse, üçgenleme yöntemiyle Güneş’e olan uzaklığı hesaplanabilirdiBu veriler değerlendirilerek Güneş Sistemi’ndeki diğer cisimlere de olan uzaklıkları belirlenirdi
*
Üçgenleme yöntemi,geometrik hesaplamayla ilgilidirBir üçgenin bir kenarının uzunluğunu ve iki köşesine ait açıları bilirsek,diğer boyutların hepsini hesaplayabilirizA ve B isimli iki kişi Ay’ın Yerküre’ye olan uzaklığını ölçmek isterlerse,ilk önce her ikisi dünyanın farklı yerlerine giderlerÖrneğin,A kişisi Paris’e,B kişisi Moskova’ya giderlerHer ikisi de aynı anda Ay’a bakarlarBu durumda A kişisini,B kişisini ve Ay’ı birleştiren bir çizgi olduğunu varsayarsak ortaya bir üçgen çıkmış olurA kişisi ile B kişisi arasındaki taban çizgisini ve iki köşenin açılarını ölçersek üçgenin diğer unsurlarını da hesaplayabiliriz
*
Venüs geçişleri düzenli bir sıra takip etmez8 yıl ara ile iki geçiş gözlemlenirBundan sonra yaklaşık 100 yıl boyunca hiç geçiş olmazNitekim 20yüzyılda hiç geçiş olmadıSon geçiş tarihi 8 Haziran 2004’türBundan sonraki geçiş 2012 yılında olacaktır
*
1761 tarihinde bilim dünyası Venüs geçişini gözlemlemeye hazırdıBilim adamları Sibirya’ya,Çin’e,Güney Afrika’ya,Endonezya’ya ve bunun gibi yüzü aşkın bölgeye doğru yola çıktılarFransa,İngiltere,İsveç,Rusya,İtaly a,Alman ya ve daha pek çok ülkeye mensup bilim adamları dünyanın dört bir tarafına gözlem için koşuyorlardıBu olayda dikkati çeken en önemli özellik,bilimsel bir çabanın tarihte ilk kez uluslar arası işbirliği ile yürütülmesidirAncak o dönemlerin şartları içinde hemen hemen her yerde pekçok sorun oluştu
*
Savaşlar,hastalıklar,gemi kazaları ve bunlara benzer pekçok nedenlerle bilimadamlarının büyük kısmı yollarda kaldıHedefledikleri noktalara ulaşmayı başaranların da sorunları bitmemiştiGözlem yapmaya yarayacak aletleri kırılmış veya iklim değişikliği nedeniyle bozulmuştu
Jean Chappe adındaki Fransız gözlemci Sibirya’ya ulaşmak için aylarca yol gittiSon derece kırılgan aletlerini her türlü sarsıntıdan korumak için özel bir çaba gösteriyorduFayton,gemi ve atlı kızaklar üzerinde geçen yolculuktan sonra nihayet Sibirya’ya ulaştıGözlem yapacağı noktaya varması için geçmesi gereken patika sular altında kalınca yoluna devam edemediSu baskınının nedeni,bahar yağmurlarının anormal oluşundan dolayı nehirlerin taşmasıydı Jean Chappe hiç olmassa bulunduğu yerden gözlem yapabilmesi için aletlerini gökyüzüne çevirince, yerli halk sel felaketinden onu sorumlu tuttuBu insanlara göre o garip aletler ve o garip yabancı uğursuzluk getirmişti Jean Chappe gözlem yapamadan kaçmak zorunda kaldı
*
Bir diğer Fransız gözlemci Guillaume Le Gentil,Venüs geçişini Hindistan’da gözlemlemek için bir yıl önce yola çıkmıştıOrtaya çıkan birçok nedenden ötürü geçişin gerçekleşeceği gün,o hala denizdeydiSürekli sallanan gemi üzerinden gözlemde bulunması olanaksızdıAma 1769 yılında olacak diğer geçişi izlemek amacı ile yoluna devam ettiHindistan’da bulunduğu 8 sene içinde gelişmiş bir gözlemevi kurduAletlerini dikkatle hazırladıNihayet geçişin gerçekleşeceği gün olan 4 Haziran 1769 günü sabah uyandığında hava çok güzeldiAma Venüs geçişi başladığı sırada bir bulut kümesi tam da Güneş’in önünde durduTam 3 saat 15 dakika boyunca yerinden kıpırdamadı Le Gentil bir nebze olsun gözlem yapamamıştıBuna rağmen büyük bir soğukkanlılık göstererek aletlerini topladı ve en yakın limana gittiBu sefer de yolda dizanteriye yakalandıDönüşü bir yıl geciktiTam 11,5 yıl sonra evine vardığında dertlerinin bitmemiş olduğunu gördüYokluğunda akrabaları ölümünü ilan etmiş ve malvarlığına el koymuşlardı
*
İngiltere’de Royal Society, Venüs geçişini izlemeleri için Charles Mason ve JDixon’u görevlendirmiştiBu iki gözlemci Sumatra’ya gideceklerdiAma gemileri yolda bir Fransız savaş gemisinin saldırısına uğradıBuna rağmen yollarına devam ettilerDaha yolculukları bitmeden Sumatra’nın Fransızların eline geçtiğini öğrendiler
Bir diğer İngiliz bilim adamı Nevil Maskelyne Saint Helena Adası’nda geçişi bulutlar nedeniyle izleyememiştiİngiltere’ye dönüp kraliyet astronomu oldu
*
Venüs geçişini ölçümleme başarısını 1769 yılında olayı Tahiti’de izleyen James Cook gösterdiBundan sonra esas görevi olan haritalama işine devam ettiBilindiği gibi kendisi Avustrtalya’ya İngiliz tahtı adına sahip çıktıÜlkesine döndüğünde gözlem sonuçlarını Fransız astronomu Joseph Lalande’ye verdiO da bu verilerden yararlanarak Yerküre ile Güneş arasındaki mesafenin 150 milyon kilometrenin biraz üstünde olduğunu hesapladı
19yüzyılda iki geçiş daha olduBu kez gözlemler daha sıhhatli yapıldı ve Yerküre ile Güneş arasındaki mesafenin 149,59 milyon kilometre olduğu kesin olarak ilan edildi