Sıcak Bitkinliği, Krampları, Çarpması

Hayat ve enerji kaynağı olan Güneş, bazı durumlarda hayatımızı tehdit edebilir İnsan vücudunun yaşam formülü olarak da bilinen aaaabolizma döngüsünün sağlıklı olarak işleyebileceği vücut iç sıcaklığı 37 santigrad derece civarındadır Vücut ısısını regüle etmeye yönelik tüm mekanizmalar, 37 santigrad dereceyi korumayı hedefler Örneğin, vücut ısımız artarsa cilt altındaki kan damarları genişler ve ter bezlerinden salgılanan ter miktarı artar ve hatta üzerimizdeki elbiseleri çıkarmak ve soğuk bir ortama kendimizi atmak isteriz Böylece ısı kaybını arttırarak, vücut ısımızı normal sınırlar içerisinde tutmuş oluruz

Sıcağa maruz kalmayla gelişen tehlikeleri hayatı tehdit edebilirlikleri bakımından üç ana grupta ele alabiliriz

1 Sıcak Krampları
2 Sıcak Bitkinliği
3 Sıcak Çarpması

Sıcak Krampları
Aşırı egzersizden sonra ve çoğunlukla bacak kaslarında ağrılı kramplar şeklinde kendini gösterir Sıcak kramplarının nedeni pek bilinmiyor, ortaya çıkması için sıcak ortam da şart değil Vücudun su-tuz dağılım dengesi bozulmuştur Egzersiz sonucu gelişen sıvı kaybının, duyarlı kaslara etkisiyle ilişkili olabilir

Sıcak krampları olan bir hasta ile karşılaşırsanız neler yapmalısınız?
1 Önce hastayı bulunduğu ortamdan uzaklaştırınız Mümkünse serin bir ortama alınız
2 Hastayı yatırarak veya oturtarak dinlendiriniz Böylece bacaklarındaki kramplar geçecektir
3 Ağızdan su veya sulandırılmış dengeli tuz solüsyonları vermek yararlı olacaktır Sakın hastaya ağızdan tuz vermeyiniz

Unutmayınız ki! Sıcak krampları uzun süre devam etmezler ve kalıcı bozukluk yapmazlar Aşırı egzersizle yeniden ortaya çıkabilirler

Sıcak Bitkinliği veya Baygınlığı
Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu en sık karşılaşılan rahatsızlıktır Aşırı terleme sonucu su-tuz kaybı ve sonuçta kan hacminin azalmasıyla şok gelişir Sıklıkla güneş altında kat kat elbiselerle maç seyreden taraftar olarak adlandırılan meraklılarda görülür Bu durumda terleme fazladır ancak ısı kaybı azdır Kan hacminin azlığıyla seyreden şok tipi gelişir Cilt soğuk-nemli ve yüz gri- soluktur Baş dönmesi, göz kararması, çarpıntı ve bayılma hissi görülebilir Bazen de baş ağrısı ve bulantı eşlik edebilir Hastanın ağzından ölçülen ateşi çoğunlukla normal veya biraz yüksektir

Sıcak bitkinliği veya baygınlığı belirtileri olan hasta için neler yapmalısınız?
1 Hastayı serin bir ortama götürünüz ve üzerindeki sıkı giysileri çıkartınız
2 Hastayı sırtüstü yatırınız ve ayaklarını vücut seviyesinden 30 cm yükseltiniz
3 Bilinci açıksa, su veya dengeli tuz solüsyonları içirilmelidir Sakın! Bilinci kapalı hastaya ağızdan sıvı veya katı herhangi bir şey vermeyiniz

Hastaların çoğu, bu önlemlerle yaklaşık yarım saat içerisinde kendisine gelir Belirtiler düzelmezse veya ilerlerse, hastayı mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna götürünüz

Sıcak Çarpması
Aşırı sıcağa maruz kalmanın, en az görülen ve en dramatik sonucudur Aşırı ısı, vücudun ısıdan korunma mekanizmalarını bozmuştur Sıcak çarpmalarında vücut ısısı 40 santigrad derecenin üzerine çıkar, aaaabolizma durur ve hızlı doku zararı gelişir Sıklıkla aşırı sıcak dalgaları sırasında, iyi havalanamayan ve nemli binalarda yaşayan yaşlı hastalarda, yoğun fiziksel aktivite sırasında görülür Ayrıca sıcak yaz gününde, arabada kilitli olarak bırakılan çocuklarda da sıcak çarpması görülür Son örnek ülkemiz insanını yakından ilgilendiriyor Sıcak çarpması olan kişilerde terleme mekanizmaları bozulduğu için terleme olmaz ve cilt kurudur Tedavi edilmemiş sıcak bitkinliği sıcak çarpmasına ilerlemişse aksine cilt nemlidir Sıcak çarpmalarında hastanın bilinci giderek kapanır, nabız sayısı ve dolgunluğu azalır Tedavi edilmezse daima ölümle sonuçlanır

Sıcak çarpması belirtileri olan hasta için neler yapmalısınız?
1 Hastayı hızlıca sıcak ortamdan uzaklaştırınız, giysilerini çıkartınız ve üzerine ıslak havlular koyunuz
2 Kliması maksimum serinliğe ayarlanmış bir ambulans veya araçla, hastayı en kısa sürede hastaneye götürünüz Hastanın durumu hakkında hastaneye mutlaka önceden bilgi veriniz! Çünkü bu hastalar için acil serviste buzlu su banyosu hazırlanması gerekir

Çok Önemli Uyarılar!
1 Güneşin yakıcı etkilerinin yoğun olduğu 11-16 saatleri arasında, uzun süre korunmasız olarak güneş altında kalmayınız ve sıcak ortamlarda egzersizden kaçınınız
2 Değerli varlıklarınız olan çocuk ve bebeklerinizi araçlarınızda bırakıp kısa süreli de olsa bir yere gitmeyiniz
3 Çocuğunuz okuldan eve servis aracıyla geliyorsa, servis şoförünü ortalama varış süresini aştığında hemen arayıp, çocuğunuz hakkında bilgi alınız Görevlerinin bilincinde olan, güvenilir servis firmalarırıı tercih ediniz

Sıcak dostlukların daima sizlerle birlikte olması dileğiyle

Dr Mehmet DOKUR
Özel Kadıköy Hastanesi
İlkyardım ve Acil Tıp Uzmanı