Edebiyatta Söz Sanatları Nelerdir

Edebiyatta Söz Sanatları Nelerdir

Söz Sanatları - Söz Sanatları Nelerdir - Söz söyleme Sanatları

Edebiyatta Söz söyleme Sanatları Nelerdir

söz sötleme sanatlarını 18 başlık altında toplaya biliriz bunlar ;

1- Teşbih (Benzetme)

Özellikleri yönüyle zayıf olan varlığın kuvvetli varlığa benzetilmesi sanatıdır

2- İstiare ( Eğretileme )

Yalnızca benzeyen ya da benzetilenle kurulan benzetmedir

3 Mecaz - ı Mürsel

Bir sözün benzetme özelliği olmaksızın başka bir söz yerine kullanılmasıdır

Örnek : Sobayı yak ( sobanın içindekileri ) Tencere yandı ( Tencerenin içi yandı )

Ayağını çıkarda içeri gir ( ayakkabını çıkar ) Burnu akıyor ( Burnunun içindeki salgı )

4 Kinaye

Bir sözü hem gerçek hem mecaz anlamı ile kullanma sanatıdır

Örnek : Şu karşıma göğüs geren è Taştan bağır ( gerçek )

Taş bağırlı dağlar mısın è Taş bağırlı olmak ( mecaz )

5 Teşhis ( Kişileştirme )

Fabl’ larda görülür Her teşhiste kapalı istiare vardır

Örnek : Yüce dağlar bir birine göz eder

Rüzgar ile mektuplaşır naz eder İki sevgili anlamında

6 Mübalağa ( Abartma )

Edebiyatta bu bir abartma sanatıdır

Örnek : Ağzı kulaklarına vardı Gömelim seni tarihe desem sığmazsın

7 Tezat ( Karşıtlık )

Bir varlığın ya da bir olayın birbirine zıt karşıt durumlarının bir arada verilmesi sanatıdır

Örnek : Ne efsunkar imişsin ah, ey didar – ı hürriyet

Esir – i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten

8 Cinas

Sesleri aynı anlamları farklı sözcüklerle yaratılan söz sanatıdır

Örnek : Kader böyle çalınmış yazıma Her nefeste eyledik yüz bin günah

Yazım kışa uymaz kışım yazıma Bir güne etmedik bir gün ah

9 Tenasüb

Anlamca birbirine yakın sözcüklerin bir arada kullanılması sanatıdır

Örnek : Bülbül aşıkmış gül, gül naz eyler bülbüle

10 Tekrir ( Yineleme )

Bir şiirde ahenk yaratmak amacıyla anlamın üzerine yüklendiği sözcüğü tekrar etme

Örnek : Hayata sıfırdan başladı

Daha sıfır, daha sıfır…

Şimdi çok sıfırlı bir hesabın sahibi

Ama hali sıfır

11 Telmih ( Hatırlatma )

Herkesçe bilinen bir olayı hatırlatma sanatıdır

Örnek : Gökyüzünde İsa ile,

Tur dağında Musa ile,

Elindeki asa ile,

Çağırayım Mevla’m seni

12 Tevrive

Birden fazla sözcük anlamı olan bir sözcüğün bir dizede en az iki sözlük anlamını ifade edebilecek şekilde kullanılması sanatıdır

Örnek : Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucuğum è Ziya Paşa

Ulusun korkma nasıl böyle bir imanı boğar

Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar

Örnek : Gül renkli yüzün benli de benli

Göğsün niye bensiz

13 Tecaül – i Arif ( Bilmezden Gelmek )

Örnek : Zinhar eline ayine vermen ol kafirin

Zira suretin görüp büt – perest olur Orhan Veli

Örnek : Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer è Ahmet Haşim è Merdiven

14Hüsnü Talil ( Güzel Sebep )

Bu olayı gerçek oluş sebebinin dışındaki bir sebebe bağlama sanatıdır

Örnek : İşim gücüm budur benim

Gökyüzünü ben boyarım her sabah Orhan Veli

Uyanır bakarsınız ki mavi

Örnek : Güzel şeyler düşünelim diye

Yemyeşil oluvermiş ağaçlar

Saksımda ruhumun bütün yası var

Derdimden soluyor açan gonca

15 Alli Terasyon

Aynı sesi taşıyan sözcükler kullanılarak yapılan bir ahenk sanatıdır

Örnek : Derdimi derin dereye döksem,

Dere düz olur gider

Sev seni seveni

Yar ile yatan ise

Sevme seni sevmeyeni

Mısır’ a sultan ise

16 Seci ( İç Uyak )

Örnek : Ey gözlerin nuru, ey gönüllerin sururu, başımızın tacı ehl-i dilin miracı; gönül hanesinin ziyası, dil hastasının şifası… Sinan Paşa

17 Tariz ( İğneleme )

Söylenilen sözün tam tersini kast etme sanatıdır

Örnek : Bir nasihatim var zaman uygun

Tut sözünü, yattıkça yat uyanma

18 Terdit

Sözü beklenmedik bir sona bağlama sanatıdır

Örnek : Bu gönül gönül otların yanı başında,

Ağacın gölgesine değdi değecek

Tam şeftalinin kokusu başlarken,

Öpüşmeye kıl kadar bitişik,

Bu zulüm, bu haksızlık, bu işkence… Melih Cevdet ANDAY

Söz Sanatları - Söz Sanatları Nelerdir - Söz söyleme Sanatları

Edebiyatta Söz söyleme Sanatları Nelerdir

söz sötleme sanatlarını 18 başlık altında toplaya biliriz bunlar ;

1- Teşbih (Benzetme)

Özellikleri yönüyle zayıf olan varlığın kuvvetli varlığa benzetilmesi sanatıdır

2- İstiare ( Eğretileme )

Yalnızca benzeyen ya da benzetilenle kurulan benzetmedir

3 Mecaz - ı Mürsel

Bir sözün benzetme özelliği olmaksızın başka bir söz yerine kullanılmasıdır

Örnek : Sobayı yak ( sobanın içindekileri ) Tencere yandı ( Tencerenin içi yandı )

Ayağını çıkarda içeri gir ( ayakkabını çıkar ) Burnu akıyor ( Burnunun içindeki salgı )

4 Kinaye

Bir sözü hem gerçek hem mecaz anlamı ile kullanma sanatıdır

Örnek : Şu karşıma göğüs geren è Taştan bağır ( gerçek )

Taş bağırlı dağlar mısın è Taş bağırlı olmak ( mecaz )

5 Teşhis ( Kişileştirme )

Fabl’ larda görülür Her teşhiste kapalı istiare vardır

Örnek : Yüce dağlar bir birine göz eder

Rüzgar ile mektuplaşır naz eder İki sevgili anlamında

6 Mübalağa ( Abartma )

Edebiyatta bu bir abartma sanatıdır

Örnek : Ağzı kulaklarına vardı Gömelim seni tarihe desem sığmazsın

7 Tezat ( Karşıtlık )

Bir varlığın ya da bir olayın birbirine zıt karşıt durumlarının bir arada verilmesi sanatıdır

Örnek : Ne efsunkar imişsin ah, ey didar – ı hürriyet

Esir – i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten

8 Cinas

Sesleri aynı anlamları farklı sözcüklerle yaratılan söz sanatıdır

Örnek : Kader böyle çalınmış yazıma Her nefeste eyledik yüz bin günah

Yazım kışa uymaz kışım yazıma Bir güne etmedik bir gün ah

9 Tenasüb

Anlamca birbirine yakın sözcüklerin bir arada kullanılması sanatıdır

Örnek : Bülbül aşıkmış gül, gül naz eyler bülbüle

10 Tekrir ( Yineleme )

Bir şiirde ahenk yaratmak amacıyla anlamın üzerine yüklendiği sözcüğü tekrar etme

Örnek : Hayata sıfırdan başladı

Daha sıfır, daha sıfır…

Şimdi çok sıfırlı bir hesabın sahibi

Ama hali sıfır

11 Telmih ( Hatırlatma )

Herkesçe bilinen bir olayı hatırlatma sanatıdır

Örnek : Gökyüzünde İsa ile,

Tur dağında Musa ile,

Elindeki asa ile,

Çağırayım Mevla’m seni

12 Tevrive

Birden fazla sözcük anlamı olan bir sözcüğün bir dizede en az iki sözlük anlamını ifade edebilecek şekilde kullanılması sanatıdır

Örnek : Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucuğum è Ziya Paşa

Ulusun korkma nasıl böyle bir imanı boğar

Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar

Örnek : Gül renkli yüzün benli de benli

Göğsün niye bensiz

13 Tecaül – i Arif ( Bilmezden Gelmek )

Örnek : Zinhar eline ayine vermen ol kafirin

Zira suretin görüp büt – perest olur Orhan Veli

Örnek : Sular mı yandı neden tunca benziyor mermer è Ahmet Haşim è Merdiven

14Hüsnü Talil ( Güzel Sebep )

Bu olayı gerçek oluş sebebinin dışındaki bir sebebe bağlama sanatıdır

Örnek : İşim gücüm budur benim

Gökyüzünü ben boyarım her sabah Orhan Veli

Uyanır bakarsınız ki mavi

Örnek : Güzel şeyler düşünelim diye

Yemyeşil oluvermiş ağaçlar

Saksımda ruhumun bütün yası var

Derdimden soluyor açan gonca

15 Alli Terasyon

Aynı sesi taşıyan sözcükler kullanılarak yapılan bir ahenk sanatıdır

Örnek : Derdimi derin dereye döksem,

Dere düz olur gider

Sev seni seveni

Yar ile yatan ise

Sevme seni sevmeyeni

Mısır’ a sultan ise

16 Seci ( İç Uyak )

Örnek : Ey gözlerin nuru, ey gönüllerin sururu, başımızın tacı ehl-i dilin miracı; gönül hanesinin ziyası, dil hastasının şifası… Sinan Paşa

17 Tariz ( İğneleme )

Söylenilen sözün tam tersini kast etme sanatıdır

Örnek : Bir nasihatim var zaman uygun

Tut sözünü, yattıkça yat uyanma

18 Terdit

Sözü beklenmedik bir sona bağlama sanatıdır

Örnek : Bu gönül gönül otların yanı başında,

Ağacın gölgesine değdi değecek

Tam şeftalinin kokusu başlarken,

Öpüşmeye kıl kadar bitişik,

Bu zulüm, bu haksızlık, bu işkence… Melih Cevdet ANDAY