Çocuklarınızı Hazır Gıdaların Kölesi Yapmayın...

Günümüzde gelişen ve değişen sosyoekonomik yapıya paralel olarak doğal beslenmenin yerini hazır gıdalar almaya başladı Hazır gıdalar yoğun çalışan veya vakti kısıtlı olan ebeveynler için büyük bir kurtarıcı

Teknolojik gelişmelerin bu kadar hızlı olmadığı ve insanların sadece evlerinde hazırladığı taze gıdaları tükettiği dönemde hazır gıda tüketimi henüz yaygınlaşmamıştı Bu nedenle çocuklar o dönemde katkı maddeleri ile henüz karşılaşmamışlardı Ayrıca çok fazla ürün çeşitleri ve ambalajlama teknikleri bugünkü kadar çeşitli ve cazip değildi

Günümüz çocukları için bebeklikte anne sütüne paralel olarak geliştirilen formül süt ve katkı maddeli sütlerin kullanılması ve diğer hazır ek gıdaların (yoğurt, kavanoz maması vb) kullanımı giderek yaygınlaşıyor Marketlerimizde artık lezzet açısından daha çeşitli ve her ortamda rahat tüketilebilen hazır mamalar bulunuyor

Çocukluk çağında ise en önemli tüketim ürünlerini bisküvi, çikolata, şekerleme ve patates cipsi gibi hazır gıdalar oluşturuyor İçerikleri itibarı ile katkı maddesi içeren ürünlerin aşırı dozda tüketilmesinde bir takım sakıncalı durumlar oluşabiliyor

Beslenmemizde en önemli konulardan biri gıda katkı maddeleri olarak düşünülebilir Katkı maddesinin kullanma amaçlarını şöyle sıralayabiliriz;

gıdanın besleyici değerini korumak, dayanıklılığını artırmak, raf ömrünü uzatmak,
gıdanın doku özelliklerini iyileştirmek,
gıdanın lezzetini ve rengini çekici hale getirmek ve korumak,
gıdanın işlenmesi sırasındaki teknolojik zaruret,
gıdada mikroorganizmaların gelişmesini önlemek,
gıda çeşitliliği sağlamaktır
Katkı maddelerinin gıdalardaki mevcut miktarlarının, yarar ve zarar ikilemi içinde detaylı araştırmalar yapılıyor Ancak özellikle çocuklarda kontrolsüz ve bilinçsiz kullanılmaları bazı istenmeyen sonuçlar doğurabiliyor Yediğimiz besinlerdeki katkı maddelerinin çeşitlerinin ve miktarlarının bilinmesi olumsuz sonuçların en aza indirilmesini sağlar Gıda katkı maddelerinin kullanımı uluslararası ve ulusal örgütler tarafından denetleniyor Bu amaçla bazen yıllar süren toksikolojik testler yapıldıktan sonra katkı maddesinin güvenirliği ile ilgili çeşitli değerlendirmeler yapılıyor Ancak bütün bu bilimsel çalışmalara rağmen, önceden kestirilemeyen olumsuz sonuçlar nedeni ile zaman zaman katkı maddesinin güvenirliği ile ilgili kararlar değişebiliyor Hatta bazen bu konuda ülkeler arasında bile uygulama farklılıkları ortaya çıkabiliyor

Katkı maddeleri belli standartlar çerçevesinde E numaralama sistemine tabi tutuluyor Özellikle üretim aşamasında kullanılan verimliliği artırıcı bazı uygulamalar da çocuk sağlığı açısından bilinen ve halen bilinmeyen yan etkileri söz konusu Genetiği değiştirilmiş tahıl, meyve ve sebzeler, üretimde kullanılan inorganik gübreler ve bazı hormonlar bunlara örnek gösterilebilir Katkı maddelerine karşı vücutta yan etkiler oluşabiliyor En sık görülen alerjik yan etkilerdir ve bunların sıklığı yüzde 2'ere kadar varabiliyor Ancak allerjik bünyeli insanlarda bu oranlar 10-15 kat daha yüksek olabiliyor Hassas kişilerde besin katkı maddeleri ile ilgili kaşıntı, kurdeşen, alerjik nezle, alerjik deri döküntüleri, baş ağrısı, bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal görülebilir

Günlük hayatta en sık tükettiğimiz katkı maddesi içeren gıdalar şunlardır:

Peynirler,
Margarinler,
Soslar, ketçaplar,
Füme et ve balık ürünleri,
Bütün konserveler(meyve, sebze, balık gibi),
Ekmekler, kekler,
Marmelatlar, reçeller, tatlılar, şekerler
Her türlü meşrubat ve içecekler
Gündemde olan organik tarım ve organik tarımla üretilen ürünler sanayi bölgelerinden uzak özel çiftliklerde yetiştiriliyor Havası ve toprağı sürekli kontrol altında tutulan bu çiftliklerde doğal gübre kullanılıyor Sulamada kullanılan su, her aşamada denetlenir ve ürünlerin yetiştirilmesinde hiçbir şekilde kimyasal ilaç kullanılmaz Tarlaları böcek ve benzeri zararlı maddeler sardığında o zararlı maddeleri yiyen ve yok eden başka zararsız böcekler tarlaya salınır Ürünlerin yetiştirilmesinde hormon kesinlikle kullanılmaz ve ürünler besin değerleri açısından en uygun zamanda toplanır Organik tarımla üretilmiş sebze, meyve ve tahıllardan bebekler için özel olarak hazırlanan kavanoz mamaları da annelerin bebekleri için tercih edebileceği sağlıklı seçeneklerdir

Öneriler:
En ideal doğal beslenme olan anne sütünü asgari altı ay tek başına olmak şartıyla 2 yaşına kadar vermeye gayret göstermeliyiz
Çocuklarımızı mümkün olduğunca doğal, katkı maddesi içermeyen, taze olarak hazırlanabilen gıdalar ile beslemeliyiz
Güvenli olduğuna inandığımız hazır gıdaları verirken de günlük tüketim miktarlarına dikkat etmeliyiz Normal miktarlar sorun oluşturmadığı halde, aşırı tüketimde katkı maddelerinin risk sınırları aşılabilmektedir
Bazı katkı maddelerinin kişisel özellik gösterebileceği akıldan çıkarılmamalıdır Bu özel durumlar için hazır gıdaların üzerinde ilave uyarılar bulunabilir
Güncel bilgiler ışığında güvenli olduğu söylenen bazı katkı maddelerinin gelecekte farklı olarak değerlendirilebileceğini unutmamalıyız
Çocuklarımıza yedirdiğimiz bütün hazır gıdaların güvenirliliğini takip etmemiz imkansız olduğuna göre bu amaçla toplu denetimlerin sivil ve resmi kurumlarca daha özenli bir şekilde yapılmasını sağlamalıyız


Uzm Dr Fazlı YILMAZER