Atatürk Dönemi Dış Politika Nasıldı?

Atatürk Dönemi Dış Politika Nasıldı?

Nüfus Mübadelesi Sorunu
Lozan Antlaşması’ndan sonra yeni Türk Devleti’nin dış siyaseti “Yurtta Barış Cihanda Barış” temellerine oturtuldu
Lozan Antlaşması’nda Türkiyedeki Rumlar ile Yunanistan’daki Türklerin değiştirilmesi kararı alınmış İstanbul’daki Rumlar ve Batı Trakyadaki Türkler bu değişimin dışında tutulmuştu
Yunanistan İstanbul’da çok sayıda Rum bulundurmak amacıyla Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından önce İstanbul’a gelen Rumların da değişim dışında tutulmasını istedi
Türkiye ile Yunanistan arasındaki anlaşmazlık Uluslar Arası Adalet Divanı’na götürüldü Adalet Divanı 21 Şubat 1925′te verdiği kararla sorunun çözümünde yetersiz kaldı
10 Haziran 1930′da Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan antlaşma ile sorun halledildi
Yabancı Okullar Sorunu
Lozan Antlaşması’nda Türkiyedeki yabancı okulların Türk kanunlarına ve diğer okulların bağlı oldukları tüzük ve yönetmelik hükümlerine uygun bulunmalarına karar verilmişti
Lozan Antlaşması’ndan sonra Türk Hükümeti bu okullarda Türk dili tarih ve coğrafya lerinin Türk öğretmenler tarafından denetlenmesi esasını getirdi
Ayrıca bu yabancı okulların Türk müfettişleri tarafından denetlenmesi konusunda bir yönetmelik belirlendi
Yabancı okulların bu kurallara uymak istememesi üzerine bu okullar ilgili devletlerin Türkiye’deki elçilikleriyle temasa geçti
Türkiye’nin aldığı kararları kabul etmeyen bazı okullar kapatıldı
Irak Sınırı ve Musul Sorunu
İngilizler Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7 maddesi uyarınca Musul’u işgal etmişti
1924′te Türkiye ile İngiltere Musul sorununa çözüm bulmak amacıyla İstanbul’da bir araya geldi
Ancak antlaşma sağlanamadı
Taraflar 20 Eylül 1924′te Milletler Cemiyeti’ne başvurdu
Milletler Cemiyeti Musul’un Irak’a ait olduğu bildirdi Türkiye bu karara karşı çıktı
Türkiye Uluslar Arası Adalet Divanı’na başvurdu
Konu burada da çözümlenemedi
1925 yılında çıkan Şeyh Sait İsyanı Musul sorununu aleyhimize sonuçlandırdı
5 Haziran 1926′da Türkiye ile İngiltere arasında Ankara Antlaşması imzalanarak Türk – Irak sınırı bugünkü şeklini aldı ve Musul Irak’a bırakıldı
Türkiye’nin Milletler Cemiyetine Girişi
Milletler Cemiyeti 1919′da imzalanan Versailles Antlaşması sonunda kuruldu
1947 yılında görevini Birleşmiş Milletler Cemiyeti’ne devretti
Türkiye Milletler Cemiyeti’ne 1932′de girdi
Türkiye’nin Cemiyet’e geç girmesinin nedeni Cemiyet’in o yıllarda başta İngiltere olmak üzere büyük devletlerin çıkarlarını koruyan bir organ durumunda olmasıydı
Büyük devletler o yıllarda başta savaş tazminatı alınmaması ilkesi olmak üzere Milletler Cemiyeti’nin hiçbir ilkesine uymuyordu
Milletler Cemiyeti Musul sorununda İngilizlerin etkisinde kalıp yanlı bir tutum sergilemişti
Türkiye önceleri Milletler Cemiyeti’ne girmeyi bağımsızlık ilkesine ters gördü
İspanya’nın teklifi ve Yunanistan’ın desteği ile Türkiye 18 Temmuz 1932′de Milletler Cemiyeti’ne üye oldu
Balkan Antantı (Paktı – 9 Şubat 1934)
Balkan Antantı 1930′lu yıllarda artan İtalyan faşizmi ve Alman nazizminin Balkanları tehdit etmesi üzerine kuruldu
Antant’a katılan devletler : Türkiye Romanya Yugoslavya ve Yunanistan’dı
Bulgaristan ve Arnavutluk Balkan Antantı’na katılmayan Balkan Devletleri’n dendi
Antant ile dünya barışını koruyamayan Milletler Cemiyeti’ne karşı Balkan devletleri kendi topraklarını korumayı amaçlamıştı
9 Şubat 1934′te imzalanan Atina Antlaşması sonunda Türkiye Romanya Yunanistan ve Yugoslavya’nın katılımı ile Balkan Antantı oluşturuldu
Bu Antant çeşitli nedenlerden dolayı başarılı olamadı
Montrö (Montreux) Boğazlar Sözleşmesi (20 Temmuz 1936)
Lozan Antlaşması ile Türkiye’nin Boğazlar’da silah bulundurması ve Boğazlar’a geçişi düzenlemesi engellenmişti
Bu durum Almanya ve İtalya’nın hızla silahlanması ile Türkiye’yi tehdit edici boyutlara ulaşmıştı
Milletler Cemiyeti’nin Boğazlar üzerindeki güvencesi Almanya ve İtalya karşısında yetersiz duruma düşmüş Boğazlara muhtemel bir saldırı şüphesi artmıştı
20 Temmuz 1936′da yapılan Boğazlar Konferansı’nda Boğazlar üzerindeki Türk egemenliği kayıtsız şartsız kabul edilerek Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı
Sadabat Paktı ( 8 Temmuz 1937)
1930′lu yıllarda İtalyan faşizmi bütün dünyayı tehdit etmekteydi
İtalya’nın 1934 yılında Hebeşistan’ı işgal etmesi ve Doğu Akdeniz üzerindeki emellerini açıkça belirtmesi üzerine Türkiye Orta Doğu’da bulunan devletler ile bir ittifak kurma konusunda harekete geçti
8 Temmuz 1937′de Türkiye İran Irak ve Afganistan’ın katılımıyla Sadabat Paktı kuruldu
Hatay Sorunu
Hatay Misak-ı Milli sınırlarımız içinde bulunmasına rağmen Ankara Antlaşması ile bölgedeki Türk kültürünün korunması şartıyla Fransız egemenliği altında özel bir yönetime devredildi
1936 yılında Fransa’nın Suriye ve Lübnan üzerindeki mandasını kaldırması üzerine İskenderun ve Hatay Suriye mandasına girdi
Türkiye derhal sorunu Milletler Cemiyeti’ne götürdü
Milletler Cemiyeti Hatay için ayrı anayasa ve statü öngördü
Hatay meclisinin aldığı karar ve yapılan halk oylaması ile Hatay 2 Eylül 1938′de bağımsız devlet haline geldi
Hatay 29 Haziran 1939 tarihinde kendi meclisinin verdiği karar gereği oy birliği ile Türkiye’ye katılmayı kabul etti