Avrupa Nın Moğollar Tarafından İstilası Orta Avrupa Nın İstilası (1241Â?"1242)

Orta Avrupa'nın istilası (1241-1242)
Moğollar Orta Avrupa'ya üç orduyla girer İlk ordu Legnica Muharebesinde II Henryk Pobozny komutasındaki Leh Ordusu ve müttefiklerini yener İkinci bir ordu Karpat Dağlarını aşarken, üçüncü ordu Tuna Nehri boyunca ilerler Üç ordu yeniden birleşerek 11 Nisan 1241 tarihindeki Mohi Muharebesinde Macaristan Krallığını yenerler Moğol istilası Macar halkının neredeyse yarısının hayatını kaybetmesine yol açacaktır 1242 yılı boyunca yağmaya devam eden Moğol ordusu Avusturya, Dalmaçya ve Moravya bölgelerini de ele geçirir Ancak 1241 yılı Aralık ayında Ögeday ölünce yeni Moğol hükümdarının seçilmesi için tüm önemli komutanlar Moğolistan'a dönünce yeni seferler askıya alınır
Kiev'in yağmalanmasından sonra Batu, küçük bir birliği Polonya'ya gönderir Birlik Lublin'i ele geçirse de ilerleyemez Macaristan ve Polonya içlerine yağma seferleri düzenlenir Bu seferler sırasında Olomouc'da büyük kayıplar yaşarlar Avrupa'daki Moğol seferlerini planlayan Sübedey, farklı ülkelere gönderdiği ajanları sayesinde ülkelerin iç durumu ve *****lı kuvvet gücünü öğrenip buna göre stratejisini belirlemekteydi
Macaristan Krallığının istilası

Macaristan Krallığı





Macaristan Krallığı'nın Moğollar tarafından istilası (1241-1242)


1241 yılında Macaristan Krallığı o dönemde Avrupa'daki diğer feodal devletler gibiydi Hanedana hala Árpad soyundan krallar çıksa da kralın yetkileri büyük oranda sınırlandırılmıştı Zengin soylular tüm krallığın güvenliğinden çok kendi feodal hükümdarlıklarının çıkarlarını önde tutuyordu IV Bela kralın yetkilerini genişletmeye çalışsa da başarılı olamayacaktı Böylelikle Moğol istilası Avrupa kapılarına dayandığında Macaristan feodal bir düzensizlik içindeydi
Macarlar yaklaşmakta olan tehlikedençeşitli şekillerde haberdar oldular 1229 yılında Moğollardan kaçan Volga Nehri kıyılarındaki Rus boyarlarının Macar topraklarına girmesine izin verildi 1237 yılında Dominiken rahibi Julianus önderliğinde yeniden topraklarına götürülmek istendiklerinde Batu Han tarafından reddedilirler Ayrıca Batu, Macar kralı Bela'ya yazdığı mektupta Macarların koşulsuz teslim olmasını talep eder, aksi durumda korkunç bir kaderin onları beklediğini bildirir Bela mektuba cevap vermez Moğollar tarafından yenilen Kumanlar ile 1239 yılında, aynı akibete uğrayan Leh prensler aracılığıyla da 1241 yılında iki mesaj daha gönderilir
Durumun ciddiyetini geç de olsa kavrayan Bela, feodal prensleri toplayarak ülkenin savunulması için kurduğu orduya katılmaları çağrısında bulunur Ayrıca Papa'dan ve diğer Avrupa devletlerinden yardım talep edilir Ülke dışından sadece küçük bir şövalye desteği gelir Avusturya Prensi Frederick'e bağlı süvariler savaşın sonucuna etki etmekten uzaktır Macaristan'daki feodal beyler durumun ciddiyetini kavramazlar, hatta bazıları bu istila sonucunda kral Bela'nın olası yenilgisiyle kendilerinin hakimiyetlerinin artacağını düşünenler de vardır
Artık iyice yakıcı olarak hissedilen Moğol istilasına karşı Macar halkı hazırlıksız yakalanmıştır Son bir kaç yüzyıl boyunca göçebe kavimlerin istilalarından uzak yaşanan dönem sonucunda yeni bir istilanın yaşanılacağına kimse inanmamaktadır Macar toplumu artık eskisi gibi asker bir toplum olmaktan çıkmış, yerleşik hayata uyum sağlamıştır Sadece zengin asiller zırhlı süvari olarak yetiştirilmekte, önceki dönemlerdeki hafif süvari geleneği terkedilmiş durumdaydı
Sayısı yaklaşık 60 bin civarında olan Macar ordusu birbirinden bağımsız, savaş deneyimi olmayan asillerin biraraya gelmesinden oluşuyordu Bela ordusuna Kumanları dahil etmeye çalışacak, hafif süvari eksikliğini bu şekilde karşılamaya çalışacaktır Ancak ordu içinde Kumanların Moğol ajanları olduğu söylentileri yayılmaktaydı Kumanların Macar ordusuna dahil edilmeleri, onları hain sayan Moğollar tarafından Macar topraklarının işgal edilmesi için ayrı bir bahane de oluşturmaktaydı
Moğol istilalarından önce Macar ordusunda hafif süvari ağırlığı bulunuyordu Macar savaşçılarının eski savaş taktikleri de Moğol taktiklerine benzemiş olsa da 13yüzyıla gelindiğinde unutulmuştu Buna göre düşmana beklemediği sırada kütlesel olarak saldırılıyordu Ancak bu taktik düşmanın direnmesi veya yeniden toplanması durumunda etkisiz olabiliyordu Diğer bir taktik ise göstermelik bir geri çekilme ve kaçma üzerine kuruluydu Düşmana göstermelik bir saldırıdan sonra kaçarcasına geri çekilen süvari birliklerini takip ederek düzensizce ileri atılan düşman birlikleri yedek birliklere hedef olmakta, geri dönen süvariler ise düşmanı yanlardan çember içine alarak imha etmekteydi Ancak Macarlar Avrupa'ya yerleştikten sonra 11yüzyılda bu taktikleri bırakmış, ağır süvari ve piyadelerden oluşan orduya dönmüşlerdi
Kumanlarla Macarlar arasındaki gerilimli ilişki sonunda kopacak ve Kumanların kralı Macarlarca öldürülecektir Moğollara karşı koyabilecek önemli süvari kuvveti oluşturan Kumanlar Balkanlara kaçar ve geçtikleri yerleri yağmalarlar Macar kırsal hayatını etkileyen bu iç karışıklık sonucunda artık Macar ordusu Moğollar karşısında yapayalnız kalmıştır
Hernad Nehri kıyılarında 11 Nisan 1241 tarihinde yapılan Mohi Muharebesinde Moğollar üstünlük sağlar Kral Bela muhafızlarıyla kaçar ancak ordusu Moğollar tarafından tamamen imha edilir Bundan sonra Moğollar Macar ovasını, Karpatları ve Transilvanya'yı işgal ederler Yerel direniş gösteren kentler acımasızca imha edilirken, teslim olan halk köle yapılır Onbinlerce Macar kaleye sahip olan kentlere, ormanlara, bataklık bölgelere ve dağlara kaçar 1241 yaz ayları boyunca bölgeye hakim olan Moğollar Tuna Nehri boyunca ilerler Genelde bahar aylarında sefere çıkan Moğollar alışılanın aksine kışın Dalmaçya kıyılarına ilerler Bu dönemde Macar topraklarına dahil olan Hırvat toprakları da ele geçirilir Moğollar Macaristan'da Büyük Kağan adına para bastırırarak hakimiyetlerini ilan ederler Bölge Batu Han tarafından Orda Han'ın denetimine verilir
İstilacı ordunun yağma ve katliamlarının yanısıra salgın hastalıklardan dolayı Macar halkı çok büyük kayıplar verir Bölgedeki hakimiyetlerine rağmen Moğollar kaleli şehirleri ele geçiremezler Saldırıya uğrayan ancak ele geçirilemeyen şehirler arasında Fehervar, Esztergom, Veszprem, Tihany, Gyor, Pannonhalma, Moson, Sopron, Vasvar, Ã?jhely, Zala, Lockenhaus, Bratislava, Nitra, Komarom, Filakovo ve Abaujvar sayılabilir Bundan ders çıkaran kral IV Bela işgalden sonraki dönemde kalelerin yapılmasını teşvik edecektir Mali durumunun zor olmasından ötürü zengin Yahudi aileleri, tüccarlar ve zanaatkarlardan borç alan kral bu topluluklara çeşitli haklar tanımak durumunda da kalmıştır İşgalin ardından ülkeden kovulan Kumanlar yeniden Macar topraklarına çağrılmış ve zarar gören kırsal bölgelerin yeniden bayındır hale gelmesine çalışılmıştır Bu döneme Macaristan'ın ikinci kez kuruluşu da denmektedir
1242 yılı yılında Ögeday ölünce seferde olan Batu Han, yeni kağanın seçilmesi için ordusuyla Moğolistan'a döner Arkasında talan edilmiş topraklar bıraksa da Batı Avrupa bu geri çekilmenin sonucunda saldırıya uğramaktan korunmuş olur
Batı Avrupa'nın Macarlar sayesinde Moğolların saldırılarından korunduğuna dair bir inanış olsa da, Moğollar Ögeday'ın ani ölümü sebebiyle geri çekilmiştir Ögeday ölmemiş olsaydı Moğolların Avrupa içlerine ne kadar daha ilerleyebileceği tarihçilerce tartışılmıştır Ancak dönemin lojistik sorunlarının Moğolların ilerleyişini engelleyeceği öngörülmüştür
Macarlar Moğol istilasından önemli dersler almışlardır Korunmasız kırsal bölgenin yağmalandığını ancak kalelerin ve surlarla çevrili şehirlerin hasar görmediğini gören Macarlar sadece sınır bölgelerine değil her bölgeye kaleler inşa etmeye başlarlar İlerleyen dönemlerde Macar kralları kale yapmaları ve güvenliğini sağlamaları karşılığında feodal prenslere toprak vereceklerdir
Hırvatistan'ın istilası




Moğolların mağlubiyete uğradığı Hırvat Klis Kalesi






Moğollardan kaçan kral IV Bela


Moğol istilaları döneminde Hırvatistan Macaristan Krallığına bağlıydı ve kralı IV Bela idi 1241 yılında Moğollara yenilen Macar kralı IV Bela Hırvatistan'daki Zagreb'e kaçar Savunması zayıf olan şehir Moğollara direnemez ve yerle bir edilir Kralı takip eden Moğollar Zagreb'den Dalmaçya'ya geçerler 1242 yılı Mart ayında Kadan komutasındaki Moğol ordusu Hırvatistan'daki Klis Kalesi önünde yenilgiye uğrasalar da kasaba kasaba kralı ararlar Hırvat asilleri ve Trogir ve Rab gibi Dalmaçya kentleri kralın saklanmasına ve kaçmasına yardım ederler Moğollar dağlık Dalmaçya coğrafyasında dağınık Hırvat kuvvetlerinin pusularıyla karşılaşacak ve alışık olmadıkları coğrafyada zorlanacaklardır Buna rağmen Hırvat toprakları yağmalanmaktan kurtulamayacaktır Ögeday'ın üzerine Moğollar geri çekilince Hırvat asilleri ve kentleri bağlılıklarından dolayı kral tarafından ödüllendirilecektir
Rumenlere etkisi

Rumenler

Moğol istilaları önce Macar topraklarının parçası olan doğu Karpatya bölgesindeki Moldavya ve Eflak topraklarında yaşanır Bölgedeki onbinlerce Rumen, topraklarını Altın Orda saldırılarına karşı korurken hayatını kaybedecektir Bu dönemde yaşanan imha o kadar büyüktür ki, bölgedeki Rumenlere ait yazılı tüm tarih bilgisi kaybolmuştur Ana hedefi Macar toprakları olan istila sırasında Rumenler tutunamamış ve ormanlara, dağlara çekilmişlerdir

Kaynak : Wikipedia