Denizli Denizli'nin Tarihçesi

Denizli'nin tarihçesi
Denizli şehri, ilk defa bugünkü şehrin 6 km kuzeyinde, Eskihisar Köyü civarında kurulmuştur Bu şehir MÖ (261 - 245) yılları arasında, Suriye Kralı II Antiyokustheos tarafından kurulmuş ve karısının adına izafeten LAODICIA denilmiştir Türkler Denizli havalisini zaptettikten sonra, şehrin suyunun bol bulunduğu bugünkü Kaleiçi mevkiine naklettirmişlerdir




Üçler , Denizli


Denizli adına, tarihi kaynaklarda başka başka isimler olarak rastlamaktayız Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi serciye sicilleri (Ladik), (laodikeia) ismini vermektedir Ibni Batuta'nın seyahatnamesi (Tunguzluğ) denilmektedir Mesalikullebsar'da da (Tunguzlu) olarak kaydedilmiştir
Timurlenk'in zafer namesini yazan, Şerafettin Zemdi (Tenguzlug) ve (Tonguzlug) gibi iki isimden bahsetmektedir Tensiz kelimesi eski Türkçe'de Deniz demektir Tunguzlu ise bugünkü imlasıyla Denizli demektir Netice olarak Denizli adi, Tunguzlu ve Tunguzlu kelimelerinin zamanla ağızdan ağıza, Denizli kelimesi haline gelmesiyle bugünkü şeklini almıştır
18 ve 19 yüzyıllarda Denizli
Anadolu Eyaleti'nin merkezi Kütahya Sancağı'na 1451'de bağlanan Denizli Kazası, 16 ve 17 yüzyıllarda, Nahiye-i Lazıkıyye (Merkez), Nahiye-i İbsili, Nahiye-i Kaş-Yenice ve Nahiye-i Aydos olmak üzere dört nahiyeden oluşmaktaydı
Lazıkıyye merkez nahiyesi, aşağı yukarı bu günkü Denizli merkez ilçesi sınırlarında, İbsili, Buldan ve Güney'in bulunduğu bölgede, Aydos ise Buldan ve Güney'in kuzeyinde, Uşak iline bağlı Ulubey, Eşme ve Alaşehir'in güneyinde batıda Kiraz yakınlarına kadar uzanan bir sahayı kapsıyordu
Bu Nahiyeler 17 yüzyılda kaza haline getirilerek, İbsili Nahiyesi: Ezine, Kaş-Yenice Nahiyesi: Çarşamba (Cıharşamba) adını almıştır Aydos ise daha 16 yüzyılda Gök-Öyük Kazası adıyla anılmaya başlanmıştır Adı geçen kazalara Honaz'da katılınca sayıları beşe yükselmiştir
18 yüzyılın sonlarında, Avarız ve Bedel-i Nüzul, İmdad-ı Seferiye ve Hazeriye vergileri ile ilgili belgelerde zaman zaman Buldan adının geçtiği de görülmektedir H 1213 (1798) tarihli bir salyane defterinde Denizli ve bağlı kazalar şöyle sıralanmaktadır: Kazay-ı Denizli, Kazay-ı Ezine, Kazay-ı Buldan, Kazay-ı Honaz, Kazay-ı Gök-Öyük Defterde Cıharşamba kazasının yer almadığı onun yerine Buldan'ın yazıldığı dikkati çekmektedir




Doğa Harikası Pamukkale


Denizli Şer'iye Sicillerinde yer alan tevzi defterlerinde, şehrin yıllık masraflarına ve vergilerine katkıda bulunan 26 adet köy kaydedilmiştir Karcı köyünün birinci sırada yer aldığını gördüğümüz bu tabloda hissesine en az vergi düşen köy de Bekirli'dir Karcı, günümüzde Başkarcı adını almıştır Gelir kaynakları arasında ceviz ağacından yapılan dokuma tezgahları bulunur ki, Denizli el dokumacılığı yüzyıllarca bu tezgahlarda üretilen kumaşlarıyla ün salmıştır
Yukarıda adı geçen köylerin yanında 1781'den itibaren şer'iye sicillerindeki bazı kanıtlarda Eldenizli, Şamlı Kebir adlı köylerin adları görülmektedir Yıllık ortalama 50'şer kuruş vergi ödedikleri anlaşılan bu köylerden Eldenizli günümüzde aynı adla varlığını sürdürmekteyken, Şamlı Kebir ve Şamlı Sagir, Aşağı ve Yukarı Şamlı adlarını almışlardır
18 yüzyıl boyunca Kütahya Sancağı'na bağlı bir kaza olmaya devam eden Denizli, 19 yüzyılda Anadolu Beylerbeyliği'nin bölünmesi üzerine sancak haline getirilerek, yeni kurulan Aydın Sancağı na bağlanmıştır 1867 düzenlemesinden sonra Menteşe ile birleştirilen Denizli tekrar kaza olarak, Aydın Sancağı'na katıldıysa da 1883'de Denizli sancağı yeniden kurulunca mutasarrıflık haline getirilmiş ve 1884'te Tavas, 1888'de Garbi Karaağaç'ın katılmasıyla Osmanlı dönemindeki en geniş sınırlarına ulaşmıştır Bu dönemde 6 kaza ve 1 nahiyeden oluşan Denizli'nin toplam köy sayısı da 385'e ulaşmıştır
Kronoloji

MÖ 4000'ler K*****itik Dönem
MÖ 3000-2000 İlk Tunç Çağı
MÖ 2000-1200/1100 Orta Tunç Çağı ve Son Tunç Çağları
MÖ 1800 Denizli'nin Arzava Siyasal Birliği içinde yer alması
MÖ 1200'ler Deniz kavimleri göçü
MÖ 1100'ler Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti'nin yıkılması
MÖ 546 Ahameniş Kralı II Kiros'un Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırılması
MÖ 360 Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers Merkezi Yetkesi'ne baş kaldırışı
MÖ 334 Büyük ıskender'in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi
MÖ 246 II Antiokos'un karısı Laodikeia'yı ziyareti sırasında Laodikeia kentinin kurulması
MÖ 188 Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının yapılması
649 Muaviye'nin Kıbrıs seferi
1070 Türkler'in Denizli'de ilk kez görülmeleri
1077 Denizli'nin Türkler tarafından fethi
1097 Denizli'nin Bizans'ın eline geçmesi
1102 I Kılıç Aslan'ın Denizli'yi fethi
1119 Denizli'nin yeniden Bizans'ın eline geçmesi
1148 Haçlıların Denizli'den geçmeleri
1190 Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı ordusunun Denizli'den geçmesi
1207 Denizli'nin yeniden Türklerin eline geçmesi
1259 Türkmenlerin, Denizli'nin yönetimini ele geçirmeleri
1288 Denizli'nin Germiyanoğulları egemenliğine girmesi
1300-1368 Denizli'de ınançoğulları egemenliği
1368 Denizli'nin yeniden Germiyanoğulları egemenliğine girmesi
1391 Denizli'nin Osmanlıların eline geçmesi
1403 Timur'un Denizli'yi Germiyanoğulları'na geri vermesi
1429 Denizli'nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi
1874 Denizli'de ilk rüştiye mektebinin (ortaokul) açılması
1876 Denizli'de ilk belediyenin kurulması
1879 İzmir-Aydın Demiryolu'nun Sarayköy'e dek uzatılmasına ilişkin bir antlaşmanın yapılması
1883 Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli'nin Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi
1884 Çal kazasının Denizli sancağına bağlanması
1888 Acıpayam Kazası'nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu hattının Dinar'a dek uzatılmasının kararlaştırılması
1910 Denizli'nin â??Bağımsız Mutasarrıflık' haline getirilmesi
22 Mart 1919 İzmir'de toplanan Redd-i ılhak Kongresi'ne Denizli'den bir kurulun katılması
25 Nisan 1919 İstanbul Hükümeti'nin şehzade Abdürrahim Efendi başkanlığındaki bir öğüt kurulunu Denizli'ye göndermesi
15 Mayıs 1919 İzmir'in Yunanlılarca işgali üzerine, Denizli'de bir protesto mitingi düzenlenmesi
16 Mayıs 1919 Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas'ta da bir miting düzenlenmesi
17 Mayıs 1919 İşgale karşı Çal'da bir miting düzenlenmesi
29 Mayıs 1919 Denizli Redd-i ılhak Cemiyeti'nin kurulması
8 Haziran 1919 Sarayköy'de bir Kuva-yi Milliye Cephesi'nin oluşturulması
10 Haziran 1919 Denizli'de Heyet-i Milliye'nin ve Sarayköy cephesinin Oluşturulması
3 Ağustos 1919 İstanbul Hükümetinin Denizli'de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa'yı göndermesi
7 Ağustos 1919 Denizli Mutasarrıfı Faik Bey'in Dahiliye Nezareti'ne bir telgraf çekerek , Kuva-yi Milliye'nin dağıtılmasıbuyruğunu geri çevirmesi
18 Ağustos 1919 Denizli delegelerinin Sivas Kongresi'ne katılmak üzere kentten ayrılması
12 Ocak 1920 Emin Efendi ve Faik Bey'in ıstanbul'da toplanan Meclisi Mebusan'a Denizli milletvekili olarak katılması
21 Haziran 1920 Çopur Musa çetesinin Çivril'i basması
5 Temmuz 1920 Yunanlıların Buldan'a ve Çal'ın bazı köylerine girmesi
8 Temmuz 1920 Demirci Mehmet Efe'nin adamlarından Sökeli Ali Efe'nin Denizli'de öldürülmesi
9 Temmuz 1920 Denizli'ye giren Demirci Mehmet Efe'nin, Sökeli Ali Efe nin ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi
29 Temmuz 1920 Yarbay Nazmi Bey'in 57 Tümen Komutanı ve Mutasarrıf vekili olarak Denizli'ye gelmesi
18 Ocak 1921 Çivril'in Yunan işgaline uğraması

1 Nisan 1921 Çivril'in ikinci kez bir işgale uğraması


30 Ağustos 1922 Çivril'in Büyük Taarruz neticesinde Yunan işgalinden kurtarılması
3 Eylül 1922 Güney'in düşman işgalinden kurtarılmasıdır
4 Eylül 1922 Buldan'ın işgalden kurtarılması

Denizli Bursa'nın kardeş şehridir

Kaynak : Wikipedia