Kavalalı Mehmet Ali Paşa

Kavalalı Mehmet Ali Paşa


Kavalalı Mehmet Ali Paşa, (1769- 1849), Osmanlı Arnavutu olan Mısır valisi, Mısır ve Sudan'ın hidivi Mısır Kavalalı Hanedanı (Mehmet Ali Hanedanı)'nın kurucusu
Osmanlı Devletine karşı başarıyla sonuçlanan bir isyan çıkardı Her ne kadar Osmanlılar'a bağlıymış gibi görünsede, o dönem, Sudan, Mısır, Filistin ve Suriye'nin gerçek hükümdarı olarak kabul edilmiş ve 150 yıl boyunca hanedanı tarafından bu topraklar yönetilmiştir
Kavalalı Mehmet Ali Paşa bugünkü Yunanistan'ın Kavala'nın kondova köyünde dünyaya geldi Bazı tarihçilere göre Arnavut olduğu söylenmektedir Napolyon'un Mısır'ı işgaline karşı Osmanlı tarafından Mısır'a gönderilen orduda görev aldı ve kısa zamanda komutanlığa yükseldi Vali Hüsrev Paşa'ya karşı düzenlenen ayaklanmadan yararlanarak 1805'te Mısır valisi oldu
Mısır'ın kalkınması için çeşitli ıslahatlar yaptı Avrupa'dan getirttiği hocalarla kendine güçlü bir ordu kurdu Vehhabi ayaklanmasını bastırdı Mısır'daki Memlük egemenliğine kesin olarak son verdi Başını ağrıtabileceğini düşündüğü 25000 Arnavut askerini Sudan'ın fethi için 1821'de Sudan'a Func Devleti'nin üzerine gönderdi ve böylelikle Sudan Mısır'ın kontrolü altına girdi Mora'da patlak veren isyanı bastırmakta güçlük çeken Osmanlı Devleti Mehmet Ali Paşa'dan yardım istedi Bu başarısına karşılık Mora ve Girit valilikleri söz verildi İsyan bastırıldı ama 1829'daki Edirne Antlaşması'yla Mora, Yunanistan'a verilince Kavalalı Mehmet Ali Paşa bu sefer de Suriye valiliğini istedi Ancak Mehmet Ali Paşa'nın genişleme siyasetinden çekinen Osmanli hükumeti Mehmet Ali Paşa'nın bu isteğini reddetti
Bunun üzerine Mehmet Ali Paşa Filistin'e yürüdü ve Akka Kalesi'ni ele geçirdi Osmanlı hükumeti Mehmet Ali Paşa'nın üstüne ordu gönderdiyse de Ağa Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır kuvvetleri tarafından bozguna uğratıldı Mısır Kuvvetleri Halep, Şam ve Adana'yı ele geçirdiler Konya'da Sadrazam Reşit Paşa'nın kuvvetlerini de yenip Kütahya'ya kadar ilerlediler
II Mahmut İngiltere ve Fransa'dan yardım istedi Ne var ki Fransa'nın Mehmet Ali Paşa'yı desteklemesi, İngiltere'nin de Osmanlı'nın içişlerine karışmak istememesi üzerine beklediği yardımı alamadı ve Rusya'dan yardım istemek zorunda kaldı Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması yapıldı ve Rus donanması İstanbul'a demirledi
Boğazların Rusya'nın eline geçmesinden endişe eden İngiltere ve Fransa'nın araya girmesiyle Kütahya Antlaşması (1833) imzalandı Antlaşmaya göre Mısır, Suriye ve Girit valilikleri Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya, Cidde ve Adana valilikleri de oğlu İbrahim Paşa'ya verildi
Antlaşmadan her iki tarafta hoşnut olmadı II Mahmut Mısır valisini ortadan kaldırmak ve kaybettiği toprakları geri almak istiyordu Osmanlı ordusu ile Mısır ordusu Nizip'te karşılaştı Osmanlı ordusu tekrar bozguna uğrayınca Rusya'nın soruna el atmasından ve Mehmet Ali Paşa'nın güçlenmesinden çekinen Avrupa Devletleri konuyu görüşmek için Londra'da konferans düzenledi
Londra'da imzalanan antlaşmaya göre Suriye, Girit ve Adana Osmanlı Devletine geri verildi, Mısır ise Kavalalı Mehmet Ali Paşa ve soyundan gelenlere bırakıldı Kavalalı Mehmet Ali Paşa başta antlaşmayı kabul etmese bile İngiltere ve Avusturya'nın Beyrut'a asker çıkarması ve İngiliz donanması'nın Lübnan kıyılarını topa tutması üzerine antlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı 1845'te İstanbul'a gelip padişaha bağlılığını bildirdi 1849'de Kahire'de öldü

Kaynak : Wikipedia