Gluten Alerjisi, Çölyak

Gluten alerjisi, Çölyak
Protein bozukluğu hastalığı olan çölyak, ince bağırsağın buğday, yulaf, arpa, çavdar gibi tahılların içinde bulunan gluten proteinine karşı, ömür boyu süren bir alerjisidir

Tıpta gluten enterpatisi adı verilen çölyak, aynı zamanda çağın hastalığı olarak da tanımlanır

Bisküvi ve ekmeğin tüketildiği andan itibaren, herhangi bir yaşta ortaya çıkan çölyak, genetik bir hastalıktır Bazen çocukluk, bazen ergenlik, bazen de yetişkinlik döneminde ortaya çıkan çölyak hastalığının tanısı zor olup, sadece diyetle tedavi edilebilir

Belirtileri nelerdir?
· Öne doğru çıkık karın,
· Sertleşmiş kaslar,
· Yaşa göre kısa boy ve düşük kilo,
· Fazla miktarda ve sıklıkta kötü kokan açık renkli ishal şeklinde dışkı (Önce aralıklı olarak görülen ishal, daha sonra sürekli hale dönüşür),
· Sık tekrarlanan karın ağrısı, gaz problemi,
· Yorgunluk,
· Çocukta ağlamaya eğilim, mutsuzluk, davranış değişikliği,
· Eklemlerde ağrı,
· İleri dönemlerde, protein eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan vücutta ödem,
· Bacaklarda uyuşma, karıncalaşma,
· Ağız içinde açık yaralar,
· Ağrılı deri hastalığı,
· Diş bozuklukları,
· Kandaki kalsiyum düzeyinde azalma,
· Deri üstünde hafif sıyrıkla kanama,
· Çanak parmak,
· Çok kilo kaybına bağlı adet düzensizliği,
· Yüksek oranda folik asit ve K vitamini eksikliği

Çölyak nasıl oluşur?
Her hastada belirtileri farklı olan çölyak, normal yapısı bozulan ince bağırsağın, emilim ve sindirim bozukluğu sonucu ortaya çıkar İnce bağırsak yüzeyi ne kadar hasar görürse, o oranda belirti verir

Tanısı nasıl konur?
Çölyak belirtileri taşıyan hastaların önce kan değerlerine bakılır Kan değerlerinde antikor seviyeleriyle vitamin ve mineral düzeyleri düşük olan kişilere, çölyak tanısı konulabilir

Ancak asıl tanı, bağırsak biyopsisi sonunda ortaya çıkar Bağırsak biyopsisine kadar olan bekleme sürecinde deneme amaçlı gulutensiz diyet uygulanabilir Bazen kısıtlı sürede yapılan glutensiz diyette bile, oldukça iyi sonuç alınır



Beslenme tedavisi nasıl yapılır?

Çölyak, diyet tedavisinin iyi sonuç verdiği bir hastalıktır Çölyak teşhisi konmuş hastalar, hekimler tarafından beslenme ve diyet uzmanına yönlendirilir

Beslenme tedavisi, kişinin kan değerlerindeki; demir ve B grubu vitaminlerin düzeyine göre ayarlanır Ayrıca kişinin yaş, boy, kilo, cinsiyet ve fiziksel aktivitesine göre, beslenme ve diyet uzmanı tarafından kişiye özel beslenme tedavisi planlanır

Gluten içeren besinleri bilmek ve bunları tüketmemek, hem çok kolay hem de zordur Özellikle küçük çocuklarda bu durum, hastalığın tekrarlamasına neden olur Çocuklarını sıkı diyetten geçiren aileler, belirtilerin ortadan kalktığını görünce, hastalığın geçtiğini düşünerek, sakıncalı yiyecekleri çocuklarına vermeye devam ederler Veya çocuklar, içinde gluten olan besinleri gizlice tüketirler Bu durumda çoğunlukla karın ağrısı ile başlayan belirtiler, hastalığı yeniden gündeme getirir

Artık ülkemizde çocukların tercih edeceği, glutensiz unlar, makarnalar, kekler, gofretler ve bisküviler bulunuyor Hatta bazı belediyeler, özellikle glutensiz ekmek üretiyor Eğer glutensiz besinlere ulaşmanız zorsa, saf mısır ve pirinç unundan yapılan ekmek, kek, börek ve çorba tüketebilirsiniz Evin dışında yemek yediğiniz zaman da, mutlaka yemeklerin içeriğini kontrol edin

Neler tüketebilirsiniz?
· Et, balık, kümes hayvanları, deniz ürünleri,
· Kahve, çay, ayran, meyve suları, gazozlar, ıhlamur, kuşburnu bazı şaraplar, rom, bira gibi malt edilmiş içecekler,
· Yumurta, peynir,
· Süt, süt tozu, yoğurtlar, peynir,
· Patates, pirinç, pirinç unu, mısır, mısır unu, nişasta,
· Kuru baklagillerin tümü,
· Bütün sebze ve meyveler,
· Şeker, bal, reçel, pekmez, komposto, güllaç,
· Tuz, biber, nane, turşu, ev salçası, sirke, salamura turşu

Nelerden uzak durmalısınız?
· İçerisine ekmek katılmış köftelik unla pane edilmiş et, balık, tavuk, kadınbudu köfte, sosis,
· Çikolatalı sütler, boza,
· Buğday, yulaf, arpa, çavdar, bulgur, makarna, erişte, şehriye, bisküvi, simit, kağıt helva, dondurma külahı, waffle, ekmek, tarhana, yarma, irmik, börek, kurabiye, kek, pasta, buğday, arpa, çavdar ve yulaf unları,
· Hazır salça, ketçap, salata sosları, bira mayası, hazır çorba,
· Pane sebzeler, patates köftesi,
· Fındık, fıstık, badem, ceviz,
· Unlu ve hamurlu tatlılar (baklava, un helvası, irmik helvası, yufka, kadayıf gibi) çikolata, puding


Mutlaka dikkat edilmesi gerekenler
· Çölyak hastaları yemeklerini tüketmeden önce mutlaka etiketlerini okumalıdır İçinde gluten olan besinleri kesinlikle tüketmemelidirler
· Çölyak teşhisi konulan kişilerin mutlaka aile taraması yapılmalı ve diyet tedavisi ömür boyu sürmelidir

Glutensiz günler ve tüm yiyeceklerin glutensiz formlarının üretilmesi ümidiyle…