Kıyıkışlacık - İasos Antik Kenti – (Kıyıkışlacık - Milas - Muğla)

Kıyıkışlacık - İasos Antik Kenti
(Kıyıkışlacık - Milas - Muğla)







Milas‘a 28 km uzaklıktaki Kıyıkışlacık Köyü içerisindeki üç tarafı denizle çevrili bir yarımada üzerine kurulmuştur Bodrum - Milas arasında gizli bir koyda saklanmış gibi duruyor heybetli Karya kenti İasos’un kalıntıları Bugünkü adı Kıyıkışlacık olan İasos’ta ister tarihin derinliklerine, ister Ege'nin duru sularına dalabilirsiniz Ya da zıpkınla balık avlayabilir, o da olmadı Kuş Cenneti’nde kuşların cıvıltısını dinleyebilirsiniz






İasos'un önemli bir özelliği ise sınırları içinde koruma altına alınan bir 'Kuş Cenneti'ni barındırması İasos'taki Güllük Sazlığı ve Kuş Cenneti, sakarmeke, angut, yaban ördeği, pelikan ve balıkçıl kuşlarıyla, yüzlerce yerli ve yabancı turistin bölgeyi ziyaret etmesini sağlıyor









Nasıl Gidilir?







İasos'a Söke-Milas Karayolu'nun Kazıklı güzergâhından Kıyıkışlacık yoluna devam edilerek ulaşılabilir Yolda İasos işaretini gösteren kahverengi bir tabela da var

Ayrıca Bodrum Güllük’ten Koru köyü üzerinden ulaşılan 7 km'si toprak yolla da gidebilirsiniz

Kıyıkışlacık’ta konaklama imkânları kısıtlıdır Günübirliğine antik kent gezisi yapmanız ve kıyıdaki lokantalardan birinde yemek yemeniz önerilir











Başlıca Geçim Kaynakları


(Zeytincilik ve Balıkçılık) Zeytin üretimi Kıyıkışlacık köyünün başlıca geçim kaynağı Tepeler, denize inen yamaçlar, boydan boya zeytinliklerle kaplı Zeytin, çok büyük ölçüde zeytinyağı üretmek için yetiştiriliyor Köydeki tesislerde işlenen zeytinden önce sızma yağ elde ediliyor Kahvaltı sofralarındaki zeytine lezzet katan zeytinyağı, işte bu ilk ağızda elde edilen saf zeytinyağıdır

Alışveriş: Kıyıkışlacık'ta açık pazar kurulmuyor Yakındaki Milas'ta (antik adı Mylasa) Salı ve Cuma günleri kurulan pazara Kıyıkışlacık halkı da gidiyor

Dışarıda Yemek: İnsanları Kıyıkışlacık köyüne çeken nedenlerden biri de balığın bol ve ucuz olması Buraya günün her saatinde, sırf balık satın almak ya da deniz kıyısındaki balık lokantalarının birinde zevkli bir yemek yemek için, karşı kıyıdan deniz yoluyla gelenler oluyor Gün batarken limanın karşı tarafındaki İassos antik kentinin kalıntıları ve asırlık zeytin ağaçlarının görüntüsü, buradaki akşam yemeklerinin eşsiz tamamlayıcısı






Yıllar önce tarım arazisi az olduğu için balıkçılık ve ticaretle uğraşan İasoslular, bugün de eski geleneklerini sürdürüyorlar Ancak bu saydıklarıma balıkçılık ve ticarete şimdi bir de turizm, emlakçılık çiftlik balıkçılığı da eklenmiş Güllük havaalanının tamamlanmasıyla, ulaşımın daha da kolaylaştığı İassos, tarihi özellikleriyle bir açıkhava müzesi, balık çiftlikleriyle de bir balık cenneti görünümünde

Menderes nehri koluyla beslenen sulak alanlara da sahip olan İasos‘un en önemli özelliği, sınırları içinde koruma altına alınan bir ”Kuş Cenneti” ni barındırması İasos‘daki Güllük sazlığı ve kuş cennetinin sakarmeke, angıt, yaban ördeği, pelikan ve balıkçıl kuşlardan oluşan ziyaretçileri; bölgeye yüzlerce yerli ve yabancı turistin akın etmesini sağlıyor Kıyıkışlacık sahili sakin ve huzurlu bir tatilin yanısıra meraklılarına zıpkınla balık avı fırsatı da veriyor Aynı zamanda Ege’deki en önemli yat duraklarından biri olan İasos, hem kara, hem deniz yoluyla ulaşılan bir tatil yöresi olduğu için Bodrum ve Güllük bölgelerinin en büyük rakibi olarak kabul ediliyor

Tarihi







Mandalya körfezinde, Güllük’ün karşı kıyısında bulunan İasos, Kıyıkışlacık (Asınkurin) köyünün bulunduğu yarımada ve çevresinde kurulmuş küçük bir yerleşim bölgesi Efsaneye göre Milen döneminde Argos’tan gelen topluluklar tarafından kurulan İasos, önceleri bir adaymış Zamanla alüvyonların dolmasıyla yarımada haline gelen kente en eski yerleşimin, MÖ 3binin sonuna kadar uzandığı saptanmış Antik kente ait önemli yapılar bu yarımada üzerinde yer almaktadır Büyük sur, su kemerleri, mezarlar ile balık pazarı olarak adlandırılan yapı ise sur dışında yer almaktadır






İasos Mandalya Körfezinin dibinde kurulmuş, daha eski plan ve haritalarda Asin kale ve Asin Kurin olarak adlandırılmaktadır Antik Kentin hemen yanında kurulmuş modern köy Kıyıkışlacıktır (Milas, Muğla)

Gelenek İasosu, Argos kolonisi olarak kabul eder; bununla beraber kazılar, sit alanında Erken Bronzdan beri oturulduğunu ve Orta ve Geç Bronz Çağlarnda da, yakındaki Miletos da olduğu gibi Miken kültüründen insanların yerleştiğini ortaya koymuştur İÖ Vyyın ortaları sırasında, Attik-Delos Birliğine vergi ödeyenler arasında görülür Peloponnesus savaşlarındaki olaylara oldukça karışmış, İÖ IV yyın başlarında Hekatomnid Satraplığının bir parçasını oluşturmuştur Büyük İskender tarafından kurtarılmış ve Makedon’un ardıllarını birbirine düşüren arda arda gelen olaylardan sonra, İÖ 125 yılında, Romalılar tarafından bütün Karia gibi Asia Eyaletine eklenmiştir İmparatorluğun ilk yüzyılları boyunca gelişmiş, belki de Erulilerin İS III yydaki akınlarından zarar görmüştür Erken Bizans Dönemi boyunca gelişimini tekrar bulmuştur En geç arkeolojik izler İS XV-XVI yya çıkar; daha sonraları sit terkedilmiş; XIXyüz yılın gezginleri tarafından tekrar bulunmuştur





İasos bir kıstak tarafından karaya bağlanan bir yarımadayı kapsar Kalker yapılı ve iğ biçimli yarımada (Antik dönemlerde olasılıkla ada), 1 km uzunluğa ulaşmaz, 450 mlik bir genişliği vardır ve deniz seviyesinden 90 m yüksekliktedir Olasılıkla değişik kullanım amaçlı iki limansal girinti, en eski yerleşimin kuruluşundan itibaren saygın olan denizciliğe kentin doğal eğiliminin ne olduğunu açıkça yansıtır







Yunuslu Çocuk

Balıkçılık ve denizcilik İasoslular için çok önemli İasos‘un simgesi olan ”Yunuslu Çocuk” heykeli de bunun en büyük kanıtı Tarihçi George Bean’in ”Karia” adlı kitabında yazdığı; ”Büyük İskender’in ilgisini çeken bir başka İasoslu da, yunus tarafından sevilmek gibi bir şansa sahip olan erkek çocuktu” satırları, İasos halkının denizle ve balıkçılıkla nasıl bütünleştiğini daha iyi anlatıyor

Hem yerli hem yabancı turistlerin büyük ilgisini çeken ”Yunuslu Çocuk” öyküsü, İasos‘ta asırlardır dilden dile, kulaktan kulağa aktarılıyor Olay, İasos‘taki erkek çocukların gimnazyumda çalıştıktan sonra denizde yıkanmaları geleneğinin sürdüğü günlerde yaşanıyor Çocuklar denizde yıkanırlarken, kıyıya yaklaşan bir yunus çocuklardan birini sırtına alıyor Çocukla birlikte açıklara giden yunus, bir süre sonra çocuğu yeniden kıyıya bırakıyor Bunu duyan İskender, çocuğu Babil’e getirtiyor ve deniz tanrısı Poseidon’un rahibi yapıyor Öykü burada bitiyor ama İasoslular bu olayı kolay kolay unutamıyorlar Hatta MÖ 3yyde çıkarılan madeni paralarında, koluyla yunusun sırtını tutmuş biçimde yüzen çocuk tasvirlerine yer veriyorlar İasos‘un en değerli hazinelerinden biri olan ”Yunuslu Çocuk” heykeli, Selçuk’daki Efes Müzesi’nde bulunuyor

Gezilecek Yerler

İasos antik kentinin bulunduğu Kıyıkışlacık köyü, tam anlamıyla bir açık hava müzesi görünümünde Köyün girişinde, restorasyonu geçtiğimiz yıllarda Türk-İtalyan arkeologlarının ortaklaşa çalışmasıyla bitirilen ve görkemli bir törenle ziyarete açılan ”Balık hali” bulunuyor Yerli ve yabancı ziyaretçilerin gezdikleri ören yerinde, çağdaş bir sergileme dikkati çekiyor Sahile inip soldaki girişten sapanlar, kemerli kapıdan geçip Roma çağında inşa edilmiş dört tarafı revnaklarla çevrili agorayı, kent meclisi binası olarak kullanılan Bovleterian’I, Hellenistik çağda yapılıp Roma çağında onarılan tiyatroyu ve doğu bazilikasını görebilirler




Yukarı tırmananlar ise kentin ortasında ve en yüksek kesiminde yer alan yamuk, dikdörtgen planlı ve duvarları iki metre kalınlığındaki orta çağ kalesiyle karşılaşacaklar Bu kaleden köyün tamamını görebilir, hafif esen rüzgârda tüm yorgunluğunuzu atabilirsiniz Kenti koruyan surların ve mezarların dışında, liman bölümünde de Ortaçağ yapısı mendirek kalıntıları bulunuyor Sahil yoluyla yürüyerek ulaşabileceğiniz küçük kumsal, plaj olarak ta kullanılıyor Günümüzde gençler bu kalıntılar arasında yüzmeyi, yüksek duvarlara tırmanmayı seviyorlar






Agora Kent Merkezi : (Alışveriş Merkezi)




Kent meclisi olarak kullanılan yapı daire biçimli orkestra ve onun arkasında yer alan dört merdivenle üç bölüme ayrılmıştır Oturma sıralarının altı tonozlarla desteklenmiştir Agoranın doğu köşesinde 17 x 13 m boyutlarındaki önü sütunlu dikdörtgen planlı yapı Caesareon olarak tanımlanır Agora içinde yapılan kazılarda elde edilen buluntular Orta Bronz Çağı’na kadar gitmektedir Agoranın etrafını saran stoalar bulunan yazıtlara göre MS 130 yıllarında yapılmıştır Agoranın güney batı köşesindeki geniş düzlükte Artemis Astias Tapınağı yer almaktadır Tiyatro, kentin ortasında yer alan yükseltinin kuzey doğu yamacında kurulmuştur Tiyatronun skene binası cephesi yaklaşık 61 m dolayındadır





Balık Pazarı: (Roma Anıt Mezarı)





1995 yılında açık hava müzesine dönüştürülmüştür İlk kazı çalışmaları sırasında kentin biraz dışında yer alan bu yapının, eski dönemde balık ticareti için yapılan bir Pazar olduğu düşünülmüştü Ancak daha sonra ele geçirilen bulgularla buranın Roma döneminden kalma bir anıt mezar olduğu anlaşıldı Ancak belki daha romantik geldiğinden dolayı hala bu adla anılmaktadır Son dönemlere kadar kazı deposu olarak ta kullanılan yapı, burada kazı yapan İtalyan heyetinin desteği ile bir açık hava müzesine dönüştürüldü Bir bekçi bulunamadığından dolayı çoğu zaman kapalı olan yapı köyün girişinde, kalıntılardan uzak olmasına rağmen önemli ilgi alanlarından birisidir

Balık Pazarı Açıkhava Müzesi Avlusunda Bulunan,
Roma Dönemine ait Anıt Mezar








Bouleterion: (Kent Meclisi)



Agoranın güneyinde dikdörtgen biçiminde bir yapıdır Yapımı, İasos‘un Miletlilerin kontrolü olduğu dönem olan MS 1 yüzyıla dayanmaktadır Birisi binanın kuzey tarafında, diğeri de binanın ön duvarında bulunan iki girişle toplantı odasına ulaşılabilmektedir Bu bölümden dar bir geçit kullanılarak Agora stoasının doğusunda bulunan arşive ulaşılmaktadır




Binanın Roma döneminden kalan son hali Milet Bouleuterionu’na benzemektedir Günümüzde bina duvarının kalıntıları, oturma bölümünün bazı parçaları ve kapalı koridor görülebilmektedir








Dış Surlar:
İlk çağ kentinin biraz dışından başlayan ve yaklaşık 1,5 kilometre devam eden surlar, tamamlanamamış bir ön savunma düzenine aittir


Doğu Bazilikası:
Kentin kuzey doğusunda yer alır Temelleri ve sütunları görülebilir MS5yy’ın sonunda yapılmıştır Bazilikanın kuzeyinde şehrin kemerli doğu giriş kapısı yer alır





Liman - Gümrük Binası Kalıntıları:




Koyun girişinde tek bir yapı göze çarpar Bu yapı antik kentin gümrük binasıdır Koyun iki yakası mendirek ile kapatılmış, mendireklerin uçlarına da gümrük binaları inşa edilmiş Gemiler de mendirek arasından giriş yaparlarmış Bugün biri ayakta kalmıştır Karşıtı olan kule yıkılmıştır Kullandıkları çağlarda her iki kule arasına zincir gerilmek suretiyle istenmeyen tekneler limana alınmazmış


Mezarlar:
Roma Agorasının hemen altında çıkan MÖ 3000 yılına ait mezarlar Kentte her tür gömme yapılmıştır Kent içinde agora Arkaik çağ mezarlığı olarak bilinmektedir Roma çağı mezarlığının batısındaki kayaya oyulmuş mezarları ile oda mezarlar yer alır Kentteki en Unlu mezar ise, halk arasında balık pazarı olarak bilinen dört yanı revaklarla çevrili, Roma dönemine ait mezardır Mezarın tüm mimari konutları İtalyan restorasyon uzmanlarınca restore edilerek gösterilmiştir Yapı 1995 yılında “Balık Pazarı Açık Hava Müzesi” olarak ziyarete açılmıştır


Orta Çağı Kalesi:
Kentin en yüksek kesiminde ve tam ortasında yer alır







Surlar:
Kentte, kenti koruyan ve Büyük sur olarak bilinen iki sur vardır İkinci sur yaklaşık 3500 m Uzunluğunda yöresel blok taşlarla kent savunmasından çok bölge savunması için yapılmıştır


Tiyatro:
Kentin ortasında yer alan yükseltinin kuzey doğu yamaçlarında kurulmuştur Helenistik çağ tiyatrosunun günümüzde Roma çağında yapılan tadilat ve eklentileri görülebilir Çevresi büyük boy taşlarla harçsız olarak yapılan tiyatro çok eğimli bir bölüm üzerine yapılmıştır Yirmi bir sıra olan merdivenler hepsi beyaz mermerden yapılmıştır ve epeyce sağlam olarak günümüze kadar ulaşmıştır





Saat Kulesi:




Şehirden 1 km uzakta, doğu kıyısında Çanacık Tepe’ nin alçak yamaçlarında bir mezarlık alanı bulunur Buraya ‘Saat Kulesi’ olarak adlandırılan bir Roma mezar anıtı hükmeder Geç Roma İmparatorluk dönemine tarihlenen anıt, ‘kule’ veya ‘podium’ mezarlar olarak bilinen Syria mezarlarına benzemektedir

Üst üste iki odadan meydana gelen yapının çatısı küçük bir kubbe ile örtülmüştür Üstteki odanın üç kenarında kemerler ve köşelerde ara duvarlar bulunur Öndeki kemer (şimdi kayıp olan sütunlar ile çevriliydi ve basamaklarla çıkılıyordu) belki de anıtın sahibi kişinin heykelini barındırıyordu Alttaki odanın tonozlu nişleri vardır Girişin karşısındaki niş daha derindir ve bir platforma sahiptir Dışarıda, kuzey cephede muhtemelen Orta Bizans Döneminde, doğudaki kısa rıhtım üzerinde kare planlı bir gözetleme kulesi inşa edilmiştir




İki katı birbirinden ayıran bir saçaklığın izleri vardır20 yüzyılın başlarında İtalyan arkeologu Giacomo Guidi anıtı tasvir etmiş ve ‘birbirine yakın iki kayanın üzerine yerleştirilen büyük yassı taşlarla oluşturulmuş mütevazı mezarlardan’ da söz etmiştir Bunlardan bazıları hala görülebilmektedir ve planlarına bakılırsa oldukça erken olmalıdırlar Guidi aynı zamanda ‘Saat Kulesi’ nin hemen arkasında, o zaman şimdikinden çok daha iyi durumda olan bir anıt daha fark etmişti Bu, birisi arkada, merkezi düzlemin dışında, diğeri doğu cephesinin dış kısmında olmak üzere iki odadan meydana gelen dikdörtgen planlı geniş bir yapıdır; güney cephesi üç büyük kemere sahiptir


Uzun Portik:
Plasterler üzerinde taşınan kemerlerden oluşur Batı bölümündeki özgün tonozlu çatı halen korunmaktadır Balık Pazarı anıt mezarı Kültür Bakanlığı, Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü’nce sağlanan ödenekle 1993 yılı sonunda restore edilmeye başlanmış ve restorasyon çalışmaları sonucunda İtalyan kazı ekibince İasos kazılarında bulunan mimari parçalar ve diğer eserlerle galeriler içerisindeki teşhir tamamlanarak anıt mezar, Balık Pazarı Açıkhava Müzesi olarak 11 Ağustos 1995 tarihinde ziyarete açılmiştır İasos kazıları 1960 yılında Prof Dr Doro LEVI başkanlığındaki İtalyan Arkeoloji Heyeti tarafından başlatılmış olup, halen Dr Fede BERTI tarafından devam ettirilmektedir


Mozaik Evi:












Derleme