Kavalalı Mehmet Ali Paşa (1769- 1849)

Kavalalı Mehmet Ali Paşa (1769- 1849)








Osmanlı İmparatorluğu'nun Arnavut asıllı Mısır valisi, modern Mısır'ın kurucusu, Sudan fatihi

Osmanlı Devletine karşı başarıyla sonuçlanan bir isyan çıkardı Her ne kadar Osmanlılar'a bağlıymış gibi görünse de, o dönem, Sudan, Mısır, Filistin ve Suriye'nin gerçek hükümdarı olarak kabul edilmiş ve 150 yıl boyunca hanedanı tarafından bu topraklar yönetilmiştir

Kavalalı Mehmet Ali Paşa bugünkü Yunanistan'ın Kavala'nın kondova köyünde dünyaya geldi Bazı tarihçilere göre Arnavut olduğu söylenmektedir Napolyon'un Mısır'ı işgaline karşı Osmanlı tarafından Mısır'a gönderilen orduda görev aldı ve kısa zamanda komutanlığa yükseldi Vali Hüsrev Paşa'ya karşı düzenlenen ayaklanmadan yararlanarak 1805'te Mısır valisi oldu










Mısır'ın kalkınması için çeşitli ıslahatlar yaptı Avrupa'dan getirttiği hocalarla kendine güçlü bir ordu kurdu Vehhabi ayaklanmasını bastırdı Mısır'daki Memlük egemenliğine kesin olarak son verdi Başını ağrıtabileceğini düşündüğü 25000 Arnavut askerini Sudan'ın fethi için 1821'de Sudan'a Funj İmparatorluğu'nun üzerine gönderdi ve böylelikle Sudan Mısır'ın kontrolü altına girdi Mora'da patlak veren isyanı bastırmakta güçlük çeken Osmanlı Devleti Mehmet Ali Paşa'dan yardım istedi Bu başarısına karşılık Mora ve Girit valilikleri söz verildi İsyan bastırıldı ama 1829'daki Edirne Antlaşması'yla Mora, Yunanistan'a verilince Kavalalı Mehmet Ali Paşa bu sefer de Suriye valiliğini istedi Ancak Mehmet Ali Paşa'nın genişleme siyasetinden çekinen İstanbul Hükümeti Mehmet Ali Paşa'nın bu isteğini reddetti






Bunun üzerine Mehmet Ali Paşa Filistin'e yürüdü ve Akka Kalesi'ni ele geçirdi İstanbul Kavalalı'nın üstüne ordu gönderdiyse de Ağa Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır kuvvetleri tarafından bozguna uğratıldı Mısır Kuvvetleri Halep, Şam ve Adana'yı ele geçirdiler Konya'da Sadrazam Reşit Paşa'nın kuvvetlerini de yenip Kütahya'ya kadar ilerlediler

II Mahmut İngiltere ve Fransa'dan yardım istedi Ne var ki Fransa'nın Mehmet Ali Paşa'yı desteklemesi, İngiltere'nin de Osmanlı'nın içişlerine karışmak istememesi üzerine beklediği yardımı alamadı ve Rusya'dan yardım istemek zorunda kaldı Rusya ile Hünkar İskelesi Antlaşması yapıldı ve Rus donanması İstanbul'a demirledi

Boğazların Rusya'nın eline geçmesinden endişe eden İngiltere ve Fransa'nın araya girmesiyle Kütahya Antlaşması (1833) imzalandı Antlaşmaya göre Mısır, Suriye ve Girit valilikleri Kavalalı Mehmet Ali Paşa'ya, Cidde ve Adana valilikleri de oğlu İbrahim Paşa'ya verildi

Antlaşmadan her iki tarafta hoşnut olmadı II Mahmut Mısır valisini ortadan kaldırmak ve kaybettiği toprakları geri almak istiyordu Osmanlı ordusu ile Mısır ordusu Nizip'te karşılaştı Osmanlı ordusu tekrar bozguna uğrayınca Rusya'nın soruna el atmasından ve Kavalalı'nın güçlenmesinden çekinen Avrupa Devletleri konuyu görüşmek için Londra'da konferans düzenledi





Kavalalı Hanedanı Soyağacı


Londra'da imzalanan antlaşmaya göre Suriye, Girit ve Adana Osmanlı Devletine geri verildi, Mısır ise Kavalalı Mehmet Ali Paşa ve soyundan gelenlere bırakıldı Kavalalı Mehmet Ali Paşa başta antlaşmayı kabul etmese bile İngiltere ve Avusturya'nın Beyrut'a asker çıkarması ve İngiliz donanması'nın Lübnan kıyılarını topa tutması üzerine antlaşmayı kabul etmek zorunda kaldı 1845'te İstanbul'a gelip padişaha bağlılığını bildirdi 1849'de Kahire'de öldü