Pazar ve para... Serbest mi?

Herkesin üretebildiğini tükettiği zamanlarda üretimin temel amacı gereksinimleri karşılamaktı Gereksinimlerindeki eksiklikleri başkalarının fazlalıklarıyla karşılamaya çalışırken kendi fazlalık üretimlerini onlara vermeği düşünen ilk insanın ticaretin de başlamasına neden olduğunu şüphesiz kendisi de bilmiyordu

Pazar herhalde iki kişi ile kurulmuştu ilk kez Birisinin fazlalık ürünü vardı onu neyle taşıyorsa onun üzerinde ya da içerisinde diğerine ait evin, çadırın ya da tarlanın yanından geçerken

Belki sormuştu gereksinim duyduğu üründen fazlalığı olanı tabii fazlalığı olup da kendi fazlalığına da gerek duyanı ve sora sora da bulmuş olmalıydı istediğini ve kim bilir nasıl bir pazarlıkla anlaşmışlardı

Kendi fazlalık ürünü karşılığında kendi eksiğini başkasının fazlalığıyla karşılamanın kolaylığı görülünce, fazlalık ürününü kapanın koşup buluştukları yerlere kim bilir ne zaman Pazar adını vermiştiler ve her fazlalık ürünün kendi eksiğini karşılamağa yetmeyeceğini de zamanla öğrenmişti insanoğlu

Her zaman bulunmuyordu onun fazla ürününe gereksinim duyanlar ve her zaman onun eksiğini tamamlayacak fazlalık ürün de bulunmuyordu pazarda Böyle cebelleşirken nihayet para da girmişti pazara ve biraz kolaylaşmıştı ürün takasçılarının işleri Gerek duyduğu ürüne gerek duyan çok olunca daha çok para karşılığında daha az ürün alıyor, az bulunan ürüne gerek duyanlar onu azar azar bölüşmüş oluyordular böylece Fazlalık ürün, pazara gelenlerin bir çoğunda da fazla ise ürünün daha az para karşılığında fazla fazla elden gittiği görülüyordu ve ürün fazla fazla bölüşülüyordu ona gereksinim duyanların arasında

Etraftakilerin fazlalık ürünlerini öğrenip de onlarda olmayan ürünü üretme çabasına girişen insan, o zamana kadar serbest olan pazara müdahale etmişti ve farkında varsa da varmasa da Planlanmış Pazar sürecini başlatmıştı artık
Fazla üretmeyi planladığı ürünün tümünü satarak elde ettiği gelirle, gereksinimlerinin tamamını alabilen insanın en iyi planı yapmış olmalıydı

Bu gün işler biraz daha karmaşık durumdadır ve para değişim aracı olmaktan çıkmış geçim aracı, tasarruf aracı, kazanım aracı ve daha çok da güç elde etmenin bir aracı olmuştur artık
Hiçbir şey üretmeden, hiç bir ürüne hiçbir katkınız olmadan parayı iyi yöneterek bir çok şeye sahip olabileceğiniz gibi; bir çok şey üretip de para yönetimini beceremediğiniz için her şeyinizi kaybetmeniz de söz konusudur artık Basit bir değişim aracı karman çorman bir şey olmuş; parayı kullanmak bir maharet, parayı yönetmek bir uzmanlık haline gelmiştir
Pazar oldukça gelişmiş, kapsamı o kadar genişlemiştir ki sınırları sınırların ötesine taşmış, her tarafı büyük bir karmaşa sarmıştır İlk planlamayı yapan insan sadece ne üreteceğini düşünürken şimdi biz ne üreteceğimizi planlamanın yanında birde parayı kullanma becerisini gösterip onu iyi de yönetmek zorundayız
Bütün bu işlere ekonomi, bu işleri akıllı bir şekilde yürütmeğe de ekonomi bilimi diyerek mecburen hem neler üreteceğimizi hem de ne kadar üreteceğimizi planlayacağız, hem paramızı da iyi kullanacağız hem de iyi yöneteceğiz

Pekiyi! Bu kadar zahmete girdikten sonra artık bu şeye Pazar, ürün ve para planlamalarıyla, yönetimleriyle dolu şu şeye de Serbest Pazar Ekonomisi diyebilecek, fiyatların da kendiliğinden oluştuğuna inanabilecek miyiz?
Ben bu fiyatların kendiliğinden oluştuğuna inanmanın, bu pazarın ekonomisine Serbest Pazar Ekonomisi demenin bir yolunu bulamadım ama birileri bunun serbest Pazar ya da serbest piyasa ekonomisi olduğuna bizleri inandırarak yollarını iyi buluyor olmalılar





Pazar ülkeler arasına yayılmış, bütün ülkeleri kaplamıştır bugün Ürünler, paralar dolaşmaktadır ülkeden ülkeye ve planlamalar da yetmemekte, çeşitli oyunlar eşlik etmektedir pazara çıkan ürünlere ve çeşitli niyetler taşımaktadır paralar
Ürünün fiyatını aynı üründen pazarda ne kadar bulunduğundan çok, ürünleri pazara çıkaranların pazarlık etmekteki becerileri ve pazarlık etme yöntemleri hatta pazardaki güçleri belirlemektedir Pazarlık, güçlü olanın istediğini elde etmesinin yolu değil midir zaten!

Ürününüzün pazardaki gücünü belirleyen parametrelerden birisi de paranızdır artık Paranızın gücünü onu yönetenlerin ustalıkları belirleyecektir Malınızın satılması için onun kalitesinin dışında paranız da ona kılavuzluk edecektir pazarda Tabii diğer kılavuzların yanında! Örneğin; petrol gibi alternatifsiz ya da olası alternatiflerin bir şekilde sınırlandıkları bir ürün nerede bulunuyorsa, gemilerinize binerek çeşitli bahanelerle gidip onu ele geçirme teorinizin kılavuzluğuna karşı çıkanlar, bunun üstesinden gelmenin bilimsel bir yolunu oluşturma konusundaki karşıt fikirleri arasından geçecek bir yol henüz bulamamışlarken bu kılavuzluğu başka yerlerde de kullanabilirsiniz

Bütün ülkelerin sınırlarının mal ve para dolaşımına açık olduğunu, paralarının değerlerinin 1’e eşit olduğunu ve aynı kalitedeki malların fiyatlarının da 100 birime eşit olduğunu varsayalım; bu durumda ülkeler arasındaki mal alış verişi sadece kendilerinde olmayan malın diğerinden temin edilmesi temeline dayanır Tabii diğer amaçlar amacımızın dışında olduğu için onları yok sayıyoruz

Ülkelerden birisinin, parasının değerini %10 düşürdüğünü varsayalım! Bu durumda diğer ülkelerden alınan mallar %10 pahalanacak, satılan mallar ise aynı oranda ucuzlayacaktır Pazara çıktığınızda diğer ülkelerde üretilen malların kendi ülkenizde üretilen aynılarına göre daha pahalı olduğunu göreceksiniz, görmekle de kalmayıp kendi ülkenizde üretilen daha ucuz malları satın alacaksınız Tabii durumu anlatabilmek için olayı biraz basitleştiriyoruz
Diğer ülkelerde bunun tam tersine bir durum söz konusu olacaktır Sizin ülkenizden giden mallar onların mallarından %10 daha ucuz olacak, önce sizin mallarınız tükenecek daha pahalı olan kendi malları daha geç satılacaktır Kendi malları tezgahlarda durdukça yenilerinin üretilmesi gecikecek, tezgahlarda kalmayan sizin mallarınızın yenileri ise daha çabuk üretilmeğe başlanacaktır Geciken üretim üretimde yavaşlamaya, erkenlenen üretim ise üretimde hızlanmaya neden olacaktır

Bu sonuçları elde etmeğe başlamışsanız diğer amaçlarınıza da (örneğin; güç elde etmek istiyorsunuz, onların üretim gücünü zayıflatmak istiyorsunuz tabii bu arada onlar da uyuyor) yaklaşmağa başlamış olduğunuz söylenebilir Tabii mallarınızın kolaylıkla satılmasına ve üretiminizin hızlanmasına pazara çıkardığınız malların kalite ya da fonksiyonlarını arttırarak da ulaşabilirsiniz
Paranın değerini düşürünce dışarıdan alınması zorunlu mallarda da zamlanma söz konusu olacaktır Seçme şansınız yoksa zamlı zorunlu malları almak için daha çok para ödeyeceksiniz Bundan kurtulmak için alternatif ürünlere yönelecek, zorunlu ithalat mallarını azaltmanın yollarını arayacaksınız
Dışarıdan almanız gereken malların arasında hammaddeler de varsa, dışarıdan aldığınız hammaddeleri kullanarak ürettiğiniz ürünler hem kendi pazarınızda hem de dışarıda aynı oranda ucuzlamayacaktır Kaba bir orantıyla (olası zincirleme etkileri dikkate almayalım) %10 luk devalüasyonla %100 yerli malzemeyle elde edilen ürün ithal edilene göre %10 ucuz olacak, %10 yerli malzemeyle üretilen ürün ise kendi pazarınızda %108 lik bir fiyat bulacak, dış pazardaki fiyat ise %90 +(%10 x %90 = %9) =%99 olacaktır Tüm malzemeyi ithal ederek sadece yerli işgücünü kullanmanız halinde bile mallarınız dış pazarlardaki yerini daha düşük fiyatlarla alacaktır Tabii paranızın değerini düşürmeyi abartırsanız hayat pahalılığı ve enflasyonla karşılaşmanız olasıdır
Paranız değerlendiğinde ise tam tersi bir durum karşınıza çıkacak, ithal malar ve hammaddeler ucuzlayacak, ihraç mallarınız pahalanacak, bu sefer de üretim bantları sizin için yavaşlayacaktır

Mecburi İthal mal ve hizmetlerin ekonominizdeki oranı, kapasite kullanım oranınız, üretim mallarınızın kalitesi vb gibi parametreler arasındaki dengeyi paranızın değeriyle oynayarak istediğiniz düzeyde kurmanız söz konusudur (Paranızın değerini sürekli olarak düşürerek bunu, insanlardan bir şekilde dolaylı paralar toplamanın yani sermaye birikimi sağlamanın bir yolu haline getirip buna enflasyonist ekonomi adını da takabilirsiniz) Paranızın değerinin pazarda ve kendiliğinden oluşacağı masalını dinlemek hoşunuza gidiyorsa paranızın yönetilmediğini söyleyerek keyfinizi kaçıranlara tepki gösterebilirsiniz Bu masalı dinlerken bir gün sıkılırsanız ya da paralarını yönetenleri izlerken paranızın tadının kaçtığını fark ettiğinizde, bir de bütün değerlerinizin elinizden gittiğini görürseniz keyfiniz tümden kaçar Elinizden de bir şey gelmez artık!
Paranızın değerlendiğinin göstergelerini her yerde bulabilirsiniz Örneğin; Dış alımınız artmaktadır Dış satımınız düşmektedir Büyük sanayiiniz yan ürünler için işçiliği daha ucuz olan ülkeleri tercih edeceklerinden yan sanayiinizin kapasite kullanımları düşmektedir Dış ticaret açığınız büyümektedir En küçük sanayii kuruluşlarında en sık görülmek üzere kapanan iş yerlerinizin sayısı günden güne artmaktadır Sanayi kuruluşlarınız büyüdükçe iş yeri kapanmaları azalarak da olsa sürmektedir Tabii karşılıksız çek ve senetlerin artışını, ödenmeyen borçları da bunlara bir ek olarak iliştirebiliriz
Büyük sanayiiniz, yan ürün taleplerini karşılamak için ucuz işçiliğe ve ucuz paraya sahip ülkeleri kullanabildikçe, hallerinden memnun bir şekilde durumlarının sürmesi için çabalayabilirler ama bu süre uzayıp, olumsuzluklar göz ardı edilemeyecek duruma geldiğinde ve kendi sınırları içerisinden yan ürün talebinde bulundukları zaman arz edenleri, ya da yeterli kalitede yan ürün arz edenleri bulamadıkları zamanki alternatiflerini şüphesiz şimdiden hazırlamış olmalıdırlar

Çıpayı başka ülkelerin paralarıyla kurduğunuz kur değerlerine takıp giderken çıpa sıyırınca satılacak değerlere tutunabilirsiniz Çıpayı paranızın faizine takmış giderken sıyırma olasılığına karşın tutunacak dallarınızı da hazırlamış olmalısınız!
Enflasyonu düşürmek için gerekli alt yapıyı oluşturmak, ürünü pazara bol miktarda sürerek fiyatları düşürmek yerine piyasadan parayı çekerek düşük enflasyon değerlerine ulaşmanız için sizi zorlayanlar üretim yeteneğinizin zayıflamasına ve sonunda da iflasınıza neden olabilirler Ürünler bollaştığında da kendi ürünlerinizden daha çok onların ürünlerini bulabilirsiniz pazarda
Ya sonra!