Vânî Muhammed Efendi

Vânî Muhammed Efendi

Osmanlı âlim ve devlet adamlarından Van civârındaki Hoşap Kasabasında yetişti Fâzıl Ahmed Paşa, 1661 yılında Vandan İstanbula getirdi Kısa zamanda yaptığı vaaz ve güzel konuşmalarıyla tanındı Sadrâzam Fâzıl Ahmed Paşa vâsıtasıyla, Sultan Dördüncü Mehmede tanıtılarak saraya girdi Pâdişâh tarafından çok sevilen Vânî Efendi, sarayda ona vaaz ederdi İkinci Mustafa Hanın hocası oldu


Dînimize sonradan sokulan hurâfeler ve bozuk mezheplerle mücâdele etti 1666 yılında Mevlevîlerin simâlarını ve Halvetîlerin rakslarını yasak ettirdi Babaeskideki Hurûfî tekkesini yıktırdı Dînimizin içilmesini, satılmasını yasak ettiği şarabın, 1671de, satılmasını yasak ettirdi


Sultan Dördüncü Mehmed Han, Vâlide Turhan Sultan, vezirler ve âlimlerin açılışında hazır bulunduğu Yeni Câmideki ilk Cumâ vaazını yaptı (1664) Vânî Mehmed Efendi, çeşitli beyannâmeler yayınlayarak, Osmanlı Devletine karşı çıkan, bu beyannâmeleri bütün dünyâ Yahûdîlerine göndermeye çalışan, kendisinin Mesih olduğunu iddiâ eden meşhur dönme Sabatay Sevinin yargılandığı yüksek dîvânda üye olarak bulundu Sabatay Sevi, kendisinin Mesih olmadığını, Müslüman olduğunu îlân ve yaptıklarını inkâr etti Mehmed Efendi ismini aldı Onun Müslüman olmuş görünmesiyle ilgili olarak Vânî Mehmed Efendi; Bu adamın, Müslümanlığı, kalbî hisler ve ihlâs ile kabul ettiğine kâni değilim Fakat dînimiz şüpheyi reddeder ve kişinin îmânı üzerinde hüküm, ancak cenâb-ı Hakkındır Bu îtibârla samimiyetle Müslüman olmasını niyâzdan başka şey yapamam dedi


1682 yılında, Sadrâzam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Viyanadaki Haçlı orduları karşısında bozguna uğradığında, Vânî Muhammed Efendi ordu şeyhiydi Bunun için, ordunun dönüşünde Bursada Kestel Köyüne sürgün gönderildi Kestelde büyük bir câmi ve mektep yaptırdı 1684te Kestelde vefât etti


Boğaziçi'ndeki Vaniköy Câmiini de yaptırdı Bu semt ismini Vânî Efendiden almıştır ve Vaniköy denmiştir