Hurafeler-4 Çaput Bağlamak

Çaput Bağlamak




Çaput bağlama hurafesi, Kuzey ve Orta Asya uluslaranın eski dinleri olan ŞAMANİZM’e mahsus önemli unsurlardan biridir Şamanist Türklerin inanışlarına göre her dağın, her kutlu pınarın, göl ve ırmakların, kutlu ağaç ve kayaların “İZİ” sahipleri vardır
• Çağdaş Altaylı Şamanistlerin inandıkları “İZİ”ler, Göktürklerin bıraktıkları yazıtlarda toptan “YER-SU” ile ifade edilmiştir Göktürkler bu “YER-SU” denilen ruhları, Türk yurdunun koruyucusu sayarlardı Onların inanışlarına göre bu “İZİ’ler kişiden kurban isterler Kurban sunmayanlara zararları dokunur Ancak bu ruhlar çok kanatkârdır Bunları, bir paçavra parçası, bir tutam at kılı hatta kurban niyetiyle atılan bir taş parçası ile tatmin etmek mümkündür’1′
İşte Türkler müslüman olduktan sonra da bu âdetlerini büsbütün bırakmamışlardır Evliya saydıkları ulu kişilerin türbelerine, orada biten ağaçlara, ya da o yörede bulunan bazı kayalara çaput bağlamak suretiyle eski adetlerini müslümanlaştırmak istemişlerdir Oysa böyle bir âdet İslâm’da yoktur
Kutsal ağaç ve kutsal sular olarak kabul edilen bu mahaller, daha çok kısır ve çocuğu hasta olan kadınlar tarafından ziyaret edilmektedir Maalesef bir çok kadın, bu mahallere gidip dua ederek ağaca çaputunu, suya parasını atarsa, hamile kalacağına inandırılmaktadır
Bazıları da böyle ağaçlara çaput bağlarsa, birtakım hastalıklardan kurtulacağına ümit beslemektedir
Anadolu’da ağaçlara bez, paçavra bağlamakla dileğinin yerine geleceğine inanılan pek çok yer vardır Bunlardan biri de benim köyümdeydi(*)
Benim köyümde “ÇIBAN KAYASI” denilen bir mevki vardır Köyün doğu yönündedir
Bu mevki, daha ziyade ipek böceği için yetiştirilen dut bahçelerinin bulunduğu yerdir Burada bizim de dut bahçemiz vardır Bahçenin doğu yönü kayalıktır Kökü kayaların arasında olan bir siyah incir ağacımız vardı İncir ağacının dallarına bez içerisinde 3-5 kuruş koyup bağlandığı zaman, özellikle çocukların yüzünde çıkan çıbanların iyileştiğine inanılırdı Ayrıca kim o bezleri toplar içindeki parayı alırsa çarpılır veya her yerinden çıbanlar çıkar denilirdi
Ben, zaman zaman bahçeye gittiğimde bezleri toplar, içindeki paraları alır, harcardım Görenler, “bırak onları çarpılırsın” diyerek beni azarlarlardı Uzun seneler geçmesine rağmen ne bir yerimde çıban çıktı, ne de çarpıldım
Seneler sonra İlahiyat tahsil ettim Bunun saçma olduğunu köylüme anlattım Zaten ağabeyim de o incir ağacını kesmişti Şimdi köyümüzde bu bâtıl inanç ortadan kalkmış, oralara da çaput bağlayan kalmamıştır
Sırası gelmişken bu paçavra bağlama adeti ile ilgili bir başka hatıramı da nakletmek isterim
1963 senesinde Milli Eğitim Bakanlığı, İmam-Hatip Okulları Meslek Dersi Öğretmenleri için Konya’da bir kurs düzenlenmişti Ben de o kursa katılmıştım Mevsim yaz ve Temmuz idi Kurs sabah 800′de başlıyor, saat 1300′te bitiyordu Öğleden sonra serbest çalışmak için boş kalıyorduk İşte böyle öğleden sonra bir gün, bir grup arkadaş “Meram Bağları”na gezmeye gitmiştik Biraz kır gezintisi yaptık İkindi yaklaşmıştı Namaz kılmak için orada bulunan bir mescidin yanında toplandık Mescidin önündeki çeşmeden abdest almak için hazırlanıyorduk
Mescidin bitişiğindeki türbenin pencerelerinden birine gözüm ilişti Baktım ki pencerede parmak sığacak kadar boş yer kalmamış, hep çabut bağlanmış Tam bu sırada bir arkadaşım camiin köşesinden çıktı ve pencerenin önünde durdu Şöyle bir etrafına bakındı, kızarak başını sağa sola sallamağa başladı Belliki pencerenin haline hem kızıyor hem de hayret ediyordu Ben, koşarak yanına vardım ve beraberce çaputları koparmaya başladık Biraz ilerimizde de bir grup kadın duruyordu Bizim pencereyi temizlediğimizi görünce: “Vay ahlaksızlar, dinsizler, kafirler” diyerek bağırmaya başladılar Biz, dinimizde böyle şeyler yoktur, falan demeye kalmadan taş da atmaya başladılar Kendimizi camiye zor attık Arkadaşlardan biri ezanı, biri de camide Kur’ân-ı Kerim’i okumaya başladı Namazlarımızı eda ettik Kadınlar da üst katta namazlarını kılıp caminin önüne çıkmışlardı Bizi, camiden çıkarken görünce bu sefer: “Biz sizi itikatsız zannettik, kusura bakmayın” diyerek özür dilediler
Kendilerine bu işin yanlış olduğunu, İslâm’da böyle adetlerin olmadığını izah ettik Daha sonra da vedalaşarak ayrıldık
İslâm bilginleri böyle âdetlerle asırlarca mücadele etmişlerdir Bir çok bâtıl inancın kalkmasını sağlamışlarsa da, tamamen yok edilememiştir Hâlâ bir çok yöremizde türbe pencerelerine, bazı ağaçlara çaput bağlandığı, duvarlarına taş yapıştırıldığı veya cami havuzlarına ve pınarlara para atıldığı bir gerçektir

Zübeyr YETİK